Ένα μεγάλο στοίχημα για τη θεραπεία μιας «ανοιχτής πληγής» προετοιμάζεται, έστω και άτολμα, αυτήν την περίοδο. Ο λόγος για την εφαρμογή, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, της δυνατότητας να ψηφίζουν οι απόδημοι Έλληνες στον τόπο κατοικίας τους. Οι εποχές της Μεταπολίτευσης, όπου τα κόμματα νοίκιαζαν αεροπλάνα και λεωφορεία, προκειμένου να μεταφέρουν μετανάστες από τις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις, έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί.

Ακόμη και οι πτήσεις τσάρτερ από τοπικές κοινότητες των ΗΠΑ και της Αυστραλίας μοιάζουν μακρινή ανάμνηση. Οι οικονομικές συγκυρίες έχουν τις τελευταίες δεκαετίες περιθωριοποιήσει τις δυνατότητες τα κόμματα να χρηματοδοτήσουν οργανωμένες μετακινήσεις Ελλήνων αποδήμων που ενδιαφέρονται για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. Η δίνη της οικονομικής κρίσης και η πολιτική οξύτητα που προκλήθηκε έκτοτε έφεραν σε δεύτερη μοίρα τις προσπάθειες που έγιναν μέχρι και το 2004 να συσφιχτούν οι δεσμοί των απόδημων με την πατρίδα.

Το brain drain

Η ρύθμιση του 2019 υπαγορεύτηκε από την αναγνώριση των πολιτικών δυνάμεων στην Ελλάδα ότι πολλοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα, αναζητώντας επαγγελματικές ευκαιρίες στην Ευρώπη. Οι πολιτικοί ταγοί, λοιπόν, θέλησαν να δώσουν τη δυνατότητα σε όσους ανήκουν στη γενιά του brain drain να συμμετάσχουν στις εκλογές. Και παρότι η τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα, οι πολιτικές δυνάμεις αρνήθηκαν κάθε ενδεχόμενο ηλεκτρονικής ή επιστολικής ψήφου, ορίζοντας διαδικασίες που μόνον ελκυστικές δεν φαίνονται για τους ψηφοφόρους του εξωτερικού. Η ελληνική διακομματική καχυποψία, τα φοβικά σύνδρομα που προέρχονται από το απώτατο παρελθόν κυριάρχησαν και η Ελλάδα δεν συντάχθηκε με μια σειρά από δυτικές χώρες που έχουν προχωρήσει σε ευεργετικά μέτρα, προκειμένου να «αγκαλιάσουν» τους ομογενείς τους.

Μικρή προσέλευση

Οι «στενές» προϋποθέσεις που έχουν τεθεί για τις εκλογές δίνουν έως τώρα ένα ισχνό αποτέλεσμα. Παρ’ όλα αυτά, αλματωδώς αυξάνεται τις τελευταίες μέρες ο αριθμός των Ελλήνων του εξωτερικού, οι οποίοι σπεύδουν να υποβάλουν αίτηση, μέσω της ηλεκτρονικής εφαρμογής apodimoi.gov.gr. του υπουργείου Εσωτερικών, εισάγοντας τους κωδικούς TAXISnet.

Μέχρι το μεσημέρι της 3ης Μαρτίου, είχαν υποβληθεί ηλεκτρονικά περισσότερες από 13.000 αιτήσεις. Είχαν εγκριθεί 8.500 και βρίσκονταν στην διαδικασία έγκρισης περισσότερς από 3.000 αιτήσεις. Από τις αιτήσεις που υποβάλλονται, δεν εγκρίνονται όλες, μία στις έξι απορρίπτεται, διότι δεν πληροί τις νόμιμες προϋποθέσεις. Η χώρα με τις περισσότερες αιτήσεις για ψηφοφορία στον τόπο κατοικίας τους είναι προς το παρόν το Ηνωμένο Βασίλειο και ακολουθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Το 2018, οι Έλληνες μετανάστες που ζουν ή εργάζονται στη Μεγάλη Βρετανία, υπολογίζονται σε 75.000, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται περίπου 10.135 φοιτητές. Το γεγονός ότι από αυτούς οι περίπου 55.000 φαίνεται να έχουν εγκατασταθεί στη χώρα τα τελευταία οκτώ χρόνια, είναι πιο κοντά στα «σκληρά» κριτήρια του νόμου. Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι Έλληνες μετανάστες έχουν φτάσει την 5η γενιά, είναι πολύ δύσκολο να οριστεί επακριβώς ποιο είναι το τμήμα που ενδιαφέρεται να συμμετέχει στις εκλογές.

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ το 2005 ανακοίνωσε ότι περίπου 3.000.000 κάτοικοι των ΗΠΑ ανέφεραν ότι έχουν ελληνική καταγωγή. Λίγες, σε σχέση με τον αριθμό των Ελλήνων που διαμένουν μόνιμα εκεί, είναι οι αιτήσεις Ελλήνων από τη Γερμανία και την Αυστραλία.

Σύμφωνα με τη μέχρι τώρα εικόνα, τα κριτήρια που τίθενται είναι «ασφυκτικά» για τους περισσότερους από τους 500.000 Έλληνες στη Γερμανία, οι οποίοι θα ήθελαν να ψηφίσουν από τον τόπο κατοικίας τους στις βουλευτικές εκλογές. Σύμφωνα με τα στοιχεία της αρμόδιας γερμανικής Στατιστικής Υπηρεσίας, στη χώρα διαβιούν 370.000 πολίτες μόνο με ελληνική υπηκοότητα και άλλοι περίπου 100.000 με διπλή υπηκοότητα, ελληνική και γερμανική.

Από πηγές του υπουργείου Εσωτερικών εκτιμάται ότι με ρυθμό υποβολής 1.000 αιτήσεων την ημέρα, τις τελευταίες μέρες, ο τελικός αριθμός των Ελλήνων που θα ψηφίσουν στο εξωτερικό θα φτάσει τελικά τις 18.000-20.000.
Ο νόμος προβλέπει για τους Έλληνες που βρίσκονται μόνιμα ή προσωρινά εκτός επικράτειας ότι για να ψηφίσουν στις επόμενες βουλευτικές εκλογές, πρέπει να έχουν μείνει στην Ελλάδα συνολικά δύο χρόνια την τελευταία 35ετία και να έχουν υποβάλει φορολογική δήλωση το τρέχον ή το προηγούμενο φορολογικό έτος.
Τα αποδεικτικά έγγραφα τα οποία πιστοποιούν τη διετή παραμονή στην Ελλάδα μπορεί να είναι: στρατιωτική θητεία, φοίτηση σε σχολείο και πανεπιστήμιο, ασφαλιστικές εισφορές, κάρτα ανεργίας, Ινστιτούτο Επαγγελματικής Κατάρτισης και σχολή του ΟΑΕΔ. Για τα παιδιά των ομογενών που είναι κάτω από 30 ετών, το προαπαιτούμενο της φορολογικής δήλωσης δεν ισχύει, εφόσον έχουν υποβάλει φορολογική δήλωση οι α’ βαθμού συγγενείς τους.
Οι αιτήσεις υποβάλλονται στην ηλεκτρονική εφαρμογή apodimoi.gov. gr. του υπουργείου Εσωτερικών, εισάγοντας τους κωδικούς TAXISnet.

Ο ενδιαφερόμενος για εγγραφή του στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους πρέπει να αναζητήσει την εγγραφή του στον βασικό εκλογικό κατάλογο του χωριού ή της πόλης καταγωγής του. Έπειτα συμπληρώνει τα στοιχεία του στην αίτηση, καθώς και τη διεύθυνση μόνιμης κατοικίας του στο εξωτερικό, τηλέφωνο επικοινωνίας και e-mail. Επίσης, πρέπει να επιλέξει τη χώρα που διαμένει, σε ποια πόλη θέλει να ψηφίσει. Εάν δεν συμπληρωθεί ο ελάχιστος αριθμός των 40 ψηφοφόρων, ώστε να συσταθεί εκλογικό τμήμα στην πόλη που κατοικεί, ενημερώνεται ηλεκτρονικά για το πλησιέστερο εκλογικό τμήμα που μπορεί να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα.

Περικλής Καπετανόπουλος - Σπύρος Καράλης / Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή της 5ης Μαρτίου 2023