Τετάρτη 1η Μαρτίου 2023, πρωί. Στην κοιλάδα του θανάτου, στα Τέμπη, η απόκοσμη οσμή -μείγμα από καμένη σάρκα, αναθυμιάσεις από φλεγόμενα υλικά και μυρωδιά εξατμίσεων από βαριά μηχανήματα που δούλευαν- δεν πλημμύριζε απλώς τον αέρα. Δηλητηρίαζε κάθε σκέψη, τρυπούσε κάθε ψυχή, θόλωνε όλες τις ματιές.

Δίπλα στο βαγόνι-καφετέρια, το οποίο ακόμη κάπνιζε, της αμαξοστοιχίας ΙC62, ο αξιωματικός της Πυροσβεστικής κάτι έδειξε στον υπουργό: «Εδώ η θερμοκρασία πήγε στους 1.300 βαθμούς. Οι άνθρωποι εξαϋλώθηκαν», ακούστηκε να λέει.

Ο υπουργός πήγε να απλώσει το χέρι του στη λαμαρίνα, αλλά το μάζεψε αμέσως. Κι ακόμα πιο γρήγορα απομακρύνθηκε από το σημείο, κοιτώντας τον γερανό που σήκωνε ψηλά άμορφες μάζες σιδερικών… «Βρήκαμε κομμένα ανθρώπινα μέλη διάσπαρτα», είπε ένας άλλος πυροσβέστης. Κι αμέσως ο υπουργός κατέβασε το κεφάλι. «Πάμε», είπε στους αξιωματικούς και κατευθύνθηκε μόνος σε μια σκηνή που είχαν στήσει τα συνεργεία διάσωσης.

Κρατώντας σφιχτά το χαρτομάντιλο στη χούφτα, πλησίασε τις κάμερες. Ξεκίνησε τις δηλώσεις, κοκκίνισε, κόμπιασε, βούρκωσε, κόπηκε η φωνή. Τελείωσε η δήλωση. Και γυρνώντας ρώτησε πάλι τον αξιωματικό: «Και δηλαδή πόσοι άνθρωποι χάθηκαν; Ψάξατε όλα τα βαγόνια;». Η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα ήταν αρνητική
Γύρισε την πλάτη σε όλους, έβγαλε από την τσέπη του ένα χαρτομάντιλο και το κατηύθυνε στο πρόσωπό του. Κρατώντας σφιχτά το χαρτομάντιλο στη χούφτα, πλησίασε τις κάμερες. Ξεκίνησε τις δηλώσεις, κοκκίνισε, κόμπιασε, βούρκωσε, κόπηκε η φωνή. Τελείωσε η δήλωση. Και γυρνώντας ρώτησε πάλι τον αξιωματικό: «Και δηλαδή πόσοι άνθρωποι χάθηκαν; Ψάξατε όλα τα βαγόνια;». Η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα ήταν αρνητική.

Εκείνη τη στιγμή ο Κώστας Καραμανλής κατάλαβε τι όφειλε να πράξει. Λίγη ώρα αργότερα, σε μια κατ’ ιδίαν συζήτηση με τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη -έπειτα από σύσκεψη στην Περιφέρεια Θεσσαλίας-, ανακοίνωσε την απόφασή του να παραιτηθεί. Ηταν κάτι που είχε στο μυαλό του από τα χαράματα της Τετάρτης.

Ηταν κάτι που «κλείδωσε» στην ψυχή του βλέποντας τις λαμαρίνες της αμαξοστοιχίας να καπνίζουν… Απόφαση για την οποία χρειάστηκαν λίγες ώρες από τη σκέψη στην υλοποίηση. Σίγουρα, πάρα πολύ λιγότερες απ’ όσες -επί παραδείγματι- χρειάστηκε ο Νίκος Τόσκας, από την 26η Ιουλίου 2018 -στη συνέντευξη Τύπου-παρωδία, όπου δεν έβρισκε λάθη στην επιχείρηση στο Μάτι- μέχρι την 3η Αυγούστου, όταν με καθυστέρηση 9 ημερών παραιτήθηκε.

Στην τραγωδία και στον όλεθρο δεν χωρούν ούτε συμψηφισμοί ούτε συγκρίσεις. Ομως, συγκρίσεις όχι μόνο χωρούν, αλλά και απαιτούνται στην πολιτική συμπεριφορά. Και στη στάση των πολιτικών τις κρίσιμες στιγμές. Τότε ήταν Τόσκας και Τσίπρας. Τώρα Καραμανλής και Μητσοτάκης. Οταν ακόμα και οι Τούρκοι κάνουν σύγκριση της αντίδρασης Καραμανλή με τη στάση της δικής τους πολιτικής ηγεσίας, καθίσταται σαφές ότι δεν μπορούμε να την αποφύγουμε στην Ελλάδα.

Αλλά, και να την αποφύγουμε στα λόγια, κι όσο και να θέλουν να κλείσουν τα μάτια κάποιοι, η απόφαση Καραμανλή αλλάζει τα πολιτικά δεδομένα. Η κίνησή του επανεισήγαγε -δυστυχώς, με τον πλέον οδυνηρό τρόπο- την έννοια της πολιτικής ευθύνης στην καθημερινότητα της πολιτικής. Μια έννοια που είχε χαθεί για δεκαετίες. Ισως πρέπει να ταξιδεύσουμε στο 1991 και στην παραίτηση Δήμα ή το 1994 στην περίπτωση Αναστάσιου Πεπονή. Τις τελευταίες δεκαετίες, στη δημόσια σφαίρα συζητούσαμε τι δεν έκαναν οι πολιτικοί.

Πλέον, μετά την παραίτηση Καραμανλή θα υπάρχει ένα σαφές μέτρο προς τα πάνω -και όχι προς τα κάτω και ένα δείγμα του τι πρέπει να κάνουν οι πολιτικοί. Ευλόγως θα αναρωτηθεί κάποιος αν πρέπει να επιδαψιλεύσει «δάφνες» στην πολιτική συμπεριφορά του Κώστα Καραμανλή. Και με βεβαιότητα θα πρέπει να ομολογήσουμε ότι σε μια κανονική χώρα κάτι τέτοιο δεν θα ήταν άξιο λόγου και αναφοράς, αλλά πάγια πρακτική. Πλην όμως ο εκφυλισμός της πολιτικής σκέψης και συμπεριφοράς έχει καταντήσει τα αυτονόητα σε ζητούμενα. Η σύγκριση δεν γίνεται, λοιπόν, ανάμεσα σε τραγωδίες, αλλά σε συμπεριφορές. Γι' αυτό και δεν αντέχει σε σύγκριση η παρωδία της κακοστημένης παράστασης στη σύσκεψη του Ματιού με τα χαμηλωμένα βλέμματα των Μητσοτάκη και Καραμανλή στα Τέμπη.

«Ούτε μία παραίτηση», λέγαμε μέχρι σήμερα. Μετά την απόφαση Καραμανλή, τα δεδομένα για κάθε επόμενη δύσκολη πολιτική απόφαση αλλάζουν άρδην. Δεν γνωρίζει κάποιος αν αυτή είναι η, μέχρι σήμερα, σημαντικότερη προσφορά του -πλέον- βουλευτή Σερρών. Ομως σίγουρα είναι μια κίνηση που βγάζει από την κατηγορία των άγνωστων λέξεων τις έννοιες «ευθιξία», «παραίτηση», «πολιτική ευθύνη». Οσο δύσκολο ήταν για τον Κώστα Καραμανλή να πάρει μια τέτοια απόφαση, ακόμα δυσκολότερο θα είναι να βαδίσουν τον ίδιο δρόμο και στο μέλλον εκείνοι που θα το χρειαστούν. Διότι, εντέλει, τι είναι πολιτική; Να υπηρετείς τις ανάγκες των πολιτών. Και να μπορεί ο πολιτικός να κοιτάει τον πολίτη είτε με βουρκωμένα μάτια είτε με απλανές βλέμμα, αλλά πάντα με αλήθεια. Ανεξαρτήτως κόστους…

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά το Σάββατο 4 Μαρτίου