«Λευκός καπνός» βγήκε από την κρίσιμη συνεδρίαση για το Μεταναστευτικό στο Λουξεμβούργο. Τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν σε συμφωνία, προκειμένου να αποσυμφορηθούν οι χώρες υποδοχής, όπως η Ελλάδα. Στη συνεδρίαση των υπουργών της ΕΕ από ελληνικής πλευράς συμμετείχαν ο υπηρεσιακός υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Δανιήλ Εσδράς, και ο γενικός γραμματέας Μεταναστευτικής Πολιτικής, Πάτροκλος Γεωργιάδης.

Το κείμενο, στο οποίο κατέληξαν, συνοψίζει τρεις αποφάσεις: 1) Δημιουργεί έναν υποχρεωτικό μηχανισμό αλληλεγγύης, 2) εξασφαλίζει διαρκή αποσυμφόρηση στα σύνορα και 3) προσαρμόζει τις δεσμεύσεις του Κανονισμού του Δουβλίνου στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των χωρών πρώτης γραμμής, όπως είναι η Ελλάδα.

Βάσει της συμφωνίας, κάθε χρόνο θα οργανώνεται μια πολιτική συζήτηση σε υπουργικό επίπεδο, η οποία θα θέτει επί τάπητος τη μεταναστευτική κατάσταση και τις ανάγκες που υπάρχουν. Αυτό έκανε παραδοσιακά η Ελλάδα, μιας και η χώρα μας ήξερε από πρώτο χέρι τι σημαίνει αύξηση ροών και ποιες είναι οι ανθρωπιστικές ανάγκες των προσφύγων και των μεταναστών. Το νέο κείμενο στηρίζει την έννοια των «ασφαλών τρίτων χωρών».

Κατανομή ευθυνών

Έγινε, όμως, και μια ουσιαστική επαναδιαπραγμάτευση του τρόπου με τον οποίο επιμερίζεται η ευθύνη, μέσα από τον Κανονισμό του Δουβλίνου. Η Ελλάδα αγωνίστηκε για να συμπεριληφθεί στον νέο Κανονισμό ένα νέο κριτήριο. Τι προβλέπει; Ότι η ευθύνη για την εξέταση μιας αίτησης ασύλου θα τερματίζεται σε 18 μήνες, αν η αίτηση αυτή απορρίπτεται σε συνοριακές διαδικασίες ασύλου. Μέχρι σήμερα το όριο ήταν δέκα χρόνια.

Πρόκειται για διαδικασίες που -σύμφωνα με το αρμόδιο υπουργείο- η Ελλάδα εφαρμόζει με ταχύτητα, προκειμένου να ξεχωρίσει εκείνους που πραγματικά έχουν ανάγκη την προστασία από εκείνους που καταχρώνται το σύστημα ασύλου και υπονομεύουν τη βιωσιμότητά του. Στο εξής, προβλέπεται και μια νέα ειδική κατηγορία για τους διασωθέντες από επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης.

Το νέο κείμενο επίσης προβλέπει τη δημιουργία υποχρεωτικού μηχανισμού αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών-μελών και εξασφαλίζει τη συνεχή αποσυμφόρηση στα σύνορα των χωρών πρώτης γραμμής, προσαρμόζοντας αντίστοιχα και τις δεσμεύσεις του Κανονισμού του Δουβλίνου στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των χωρών αυτών, όπως η Ελλάδα.

Η Ελλάδα, επίσης, εξασφάλισε πρόνοιες που αποτρέπουν το ενδεχόμενο υπερφόρτωσης των συνοριακών περιοχών της χώρας από πιέσεις που σχετίζονται με διαδικασίες ασύλου και κατοχύρωσε ότι θα λαμβάνεται υπόψη η παράμετρος της εθνικής ασφάλειας κατά τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη υποδομών που σχετίζονται με αυτές τις διαδικασίες.

Ικανοποίηση εκφράζουν σε Αθήνα και Βρυξέλλες

Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, η Αθήνα δηλώνει ικανοποιημένη, καθώς το νέο σύστημα ανταποκρίνεται καλύτερα στα δεδομένα με τα οποία βρίσκεται αντιμέτωπη η Ελλάδα. Έρχεται, άλλωστε, και εν μέσω μιας κρίσιμης συγκυρίας, όπου παρατηρείται έντονη κινητικότητα στα σύνορα, τόσο στα χερσαία όσο και στα θαλάσσια. Πάντως, όπως όλες οι ευρωπαϊκές συμφωνίες, τίποτα ακόμη δεν είναι λυμένο οριστικά, καθώς η εν λόγω συμφωνία αποτελεί ένα πρώτο βήμα προς την επίλυση των ζητημάτων που σχετίζονται με το Μεταναστευτικό. Μάλιστα, το Συμβούλιο έδωσε εντολή στην Ισπανία -που θα ασκήσει την επόμενη ευρωπαϊκή προεδρία- να διαπραγματευθεί την ολοκλήρωση των κανονισμών που αφορούν την αλληλεγγύη, τον επιμερισμό της ευθύνης και την ενίσχυση των ελέγχων στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

«Το Μεταναστευτικό είναι μια ευρωπαϊκή πρόκληση. Με συνεργασία, μπορούμε να πετύχουμε κοινές λύσεις», ανέφερε σε δήλωσή της η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ενώ ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, σημείωσε ότι «αυτό είναι πραγματικά τεράστιο βήμα!».

«Ιστορική ημέρα»

Με ανάρτησή του στο Twitter, ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς, σχολίασε: «Μια ιστορική μέρα! Οι υπουργοί Εσωτερικών συγκεντρώθηκαν σήμερα και υιοθέτησαν μια σταθερή βάση για διαπραγμάτευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε δύο από τις βασικές προτάσεις μας για το Σύμφωνο Μετανάστευσης. Σήμερα δείξαμε ότι δεν τα παρατάμε. Έπειτα από χρόνια αποτυχιών, δείξαμε ότι, όσον αφορά τη μετανάστευση, η Ευρώπη μπορεί να τα καταφέρει». Εξίσου διθυραμβικά ήταν και τα σχόλια της επιτρόπου Εσωτερικών Υποθέσεων, Ίλβα Γιόχανσον. Έγραψε στην ανάρτησή της: «Ένα εξαιρετικά σημαντικό βήμα για τη μεταναστευτική πολιτική στην ΕΕ επετεύχθη σήμερα στο Συμβούλιο. Ανυπομονούμε να ξεκινήσουμε τις τριμερείς συνομιλίες με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Είμαστε πολύ πιο δυνατοί όταν δουλεύουμε μαζί».

Τα νομοθετικά κείμενα θα πρέπει να εγκριθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στη διάρκεια του δεύτερου εξαμήνου του χρόνου. Η πρόεδρος του Σώματος, Ρομπέρτα Μέτσολα, χαρακτήρισε «καλή είδηση» τη συμφωνία για τους νέους κανόνες και εξέφρασε την ετοιμότητα του Κοινοβουλίου για την άμεση έναρξη των διαπραγματεύσεων, «προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία πριν από το τέλος της θητείας του. Μπορεί να εξευρεθεί ο δρόμος προς την πρόοδο», είπε χαρακτηριστικά.

* Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Απογευματινή το Σάββατο 10 Ιουνίου του 2023