Ο νέος πολιτικός χάρτης σε δήμους και περιφέρειες - Τα τρία σημεία που επηρεάζουν καθοριστικά την εκλογική αναμέτρηση του Οκτωβρίου
Καθώς και την επόμενη ημέρα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση
Κωστας Παπαχλιμιντζος
Ένα τελείως διαφορετικό τοπίο διαµορφώνεται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ενάµιση µήνα πριν από τις δηµοτικές και περιφερειακές εκλογές.
Τρεις παράγοντες επηρεάζουν καθοριστικά, καθώς φαίνεται, το αποτέλεσµα και την επόµενη µέρα µετά τις προσεχείς κάλπες:
Κατ’ αρχάς ο νέος νόµος καταργεί την απλή αναλογική και ισχυροποιεί τους δηµάρχους που θα εκλεγούν, καθώς εξασφαλίζει την εκλογή των 3/5 των µελών του συµβουλίου στον νικητή των εκλογών. Επειτα, το αποτέλεσµα των εθνικών εκλογών του Μαΐου και του Ιουνίου και η ευρεία διπλή νίκη της Ν.∆. δίνουν νέο «αέρα» στους υποψηφίους που υποστηρίζει η Νέα ∆ηµοκρατία, ενώ παράλληλα οι εσωκοµµατικές διαδικασίες στον ΣΥΡΙΖΑ δεν αφήνουν πολλά περιθώρια στο κόµµα της αξιωµατικής αντιπολίτευσης να στηρίξει ενεργά τους «δικούς» του υποψήφιους δηµάρχους και περιφερειάρχες.
Η, δε, κατά βάση αποδοκιµασία του ΣΥΡΙΖΑ στις βουλευτικές εκλογές έχει οδηγήσει µια σειρά υποψηφίων να αποστρέφονται ή να απορρίπτουν το «χρίσµα» της Κουµουνδούρου, υπό τον φόβο µήπως αυτό µειώσει, αντί να αυξήσει τελικά, τη δυναµική τους.
Η µεγάλη αλλαγή είναι σε κάθε περίπτωση αυτή που αφορά το θεσµικό πλαίσιο, που έχει βέβαια και σηµαντικές πολιτικές προεκτάσεις στις εκλογές της 8ης και 15ης Οκτωβρίου. Ο εκάστοτε δήµαρχος ή περιφερειάρχης εκλέγεται µε 43% -συν µία ψήφο-, κάτι που σηµαίνει ότι σε πολλές περιπτώσεις θα δούµε εκλογή από τον πρώτο γύρο. Η θητεία του πλέον θα είναι πενταετής (των νυν δηµάρχων και περιφερειαρχών ήταν τετραετής), συνεπώς θα ολοκληρωθεί στις 31 ∆εκεµβρίου του 2028.
Τι πολιτικές προεκτάσεις φέρνουν αυτές οι αλλαγές; Η ύπαρξη σε σηµαντικό αριθµό δήµων και περιφερειών λιγότερων συνδυασµών σε σχέση µε τις εκλογές του 2019 δείχνει ότι έχασαν την «όρεξη» µια σειρά από τοπικοί παράγοντες, οι οποίοι πόνταραν τότε στην απλή αναλογική, ώστε να εφαρµόσουν την εξής στρατηγική: αυτόνοµη κάθοδος στις εκλογές µε δικό τους συνδυασµό, ποσοστό ακόµα και 2% στην κάλπη και διαπραγµάτευση µε τον εκλεγµένο δήµαρχο για θέση αντιδηµάρχου ή εντεταλµένου συµβούλου ως αντάλλαγµα για την προσχώρησή τους στην πλειοψηφία, ώστε ο εκλεγµένος δήµαρχος να έχει, έτσι, «αυτοδυναµία».
Είναι χαρακτηριστικά τα ακόλουθα δύο παραδείγµατα:
\Μετά τις εκλογές του 2019, στον ∆ήµο Ορεστιάδας ο δήµαρχος επανεξελέγη από τον πρώτο κιόλας γύρο µε ποσοστό 50,3%, αλλά στο 33µελές δηµοτικό συµβούλιο είχε 16 δηµοτικούς συµβούλους έναντι 17 της αντιπολίτευσης και συνεπώς δεν διέθετε την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών.
Στη δε Θεσσαλονίκη, ο Κωνσταντίνος Ζέρβας εξέλεξε µόλις 7 από τους 49 συνολικά δηµοτικούς συµβούλους, παρά το γεγονός ότι στον δεύτερο γύρο συγκέντρωσε το 67% των ψήφων. Εννέα συνδυασµοί που εκπροσωπούνται στο δηµοτικό συµβούλιο της πόλης είχαν λάβει ποσοστό µεταξύ 1% και 2% του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων.
Με λίγα λόγια, οι δήµαρχοι και περιφερειάρχες που θα εκλεγούν τον Οκτώβριο θα διαθέτουν περισσότερο χρόνο (πέντε αντί για τέσσερα χρόνια) και ισχυρή πλειοψηφία στο συµβούλιο, ώστε να εφαρµόσουν τις µεταρρυθµίσεις και να υλοποιήσουν τις πολιτικές που επιθυµούν.
Μία ακόµα αλλαγή στο νέο θεσµικό πλαίσιο, µε βάση τον νόµο των Μάκη Βορίδη και Στέλιου Πέτσα, που ψηφίστηκε το 2021, είναι η κατάργηση της τέταρτης κάλπης για την ανάδειξη των προέδρων των κοινοτήτων, κάτι που στην κυβέρνηση θεωρούσαν ότι είχε θεσµοθετήσει ο ΣΥΡΙΖΑ για να εισαγάγει επί της ουσίας έναν άτυπο τρίτο βαθµό Αυτοδιοίκησης και να επιχειρήσει να αποκτήσει τον έλεγχο σε όσες περιοχές µπορούσε σε τοπικό επίπεδο, αφού σε δηµοτικό και σε περιφερειακό δεν είχε κατά κανόνα ούτε τον απαιτούµενο αριθµό στελεχών ούτε τον απαιτούµενο αριθµό ψηφοφόρων. Επανήλθε επίσης µε τον ίδιο νόµο η ορολογία «δηµοτική κοινότητα» αντί για «κοινότητα», ώστε να µην υπάρχει καµία σύγχυση µε την προ της µεταρρύθµισης «Καποδίστριας» διοικητική διαίρεση της χώρας. Τα νέα δηµοτικά και περιφερειακά συµβούλια θα είναι πιο «σφιχτά», καθώς για πρώτη φορά έχει µειωθεί ο αριθµός των περιφερειακών και δηµοτικών συµβούλων.
Εξαίρεση έχει γίνει µόνο για δήµους που αποτελούνται από περισσότερες από έξι δηµοτικές ενότητες και έχουν πληθυσµό από 10.001 έως 50.000 κατοίκους, οι οποίοι δικαιούνται αυξηµένου αριθµού µελών δηµοτικού συµβουλίου.
Ως γνωστόν, στις αυτοδιοικητικές εκλογές η ψήφος συχνά έχει ακόµα και ατοµικά χαρακτηριστικά, µε τους ψηφοφόρους να δείχνουν την προτίµηση σε έναν συγκεκριµένο υποψήφιο δηµοτικό ή περιφερειακό σύµβουλο, κι αυτό να αποτελεί ακόµα και κριτήριο της ψήφου τους. Υπενθυµίζουµε ότι ο χρόνος πλέον κυλά γρήγορα για τις κάλπες του Οκτωβρίου, καθώς οι συνδυασµοί που επιθυµούν να µετέχουν στις δηµοτικές και περιφερειακές εκλογές έχουν τη δυνατότητα να δηλώσουν συµµετοχή το αργότερο µέχρι τα µεσάνυχτα αυτής της Πέµπτης, 31 Αυγούστου. Ως εκείνη την ώρα, πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί η οριστική υποβολή των συνδυασµών και η επικύρωση των υποψηφιοτήτων στην Ηλεκτρονική Πύλη Υποψηφιοτήτων ∆ηµοτικών και Περιφερειακών Εκλογών, ένα σύστηµα που εφαρµόζεται για πρώτη φορά.
Σύµφωνα µε τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών, οι υποβληθέντες συνδυασµοί σε όλη τη χώρα για τις δηµοτικές εκλογές -δηλαδή και για τους αθροιστικά 332 δήµους- ανέρχονται στους 947, οι υποψήφιοι δηµοτικοί σύµβουλοι στους 24.216 και οι υποψήφιοι σύµβουλοι δηµοτικών κοινοτήτων στους 22.951. Οσον αφορά τις περιφερειακές εκλογές, για τις 13 περιφέρειες της χώρας οι υποβληθέντες συνδυασµοί ανέρχονται στους 51 και οι υποψήφιοι περιφερειακοί σύµβουλοι στους 2.554.
Δημοσιεύτηκε στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ στις 26/8
Τρεις παράγοντες επηρεάζουν καθοριστικά, καθώς φαίνεται, το αποτέλεσµα και την επόµενη µέρα µετά τις προσεχείς κάλπες:
Κατ’ αρχάς ο νέος νόµος καταργεί την απλή αναλογική και ισχυροποιεί τους δηµάρχους που θα εκλεγούν, καθώς εξασφαλίζει την εκλογή των 3/5 των µελών του συµβουλίου στον νικητή των εκλογών. Επειτα, το αποτέλεσµα των εθνικών εκλογών του Μαΐου και του Ιουνίου και η ευρεία διπλή νίκη της Ν.∆. δίνουν νέο «αέρα» στους υποψηφίους που υποστηρίζει η Νέα ∆ηµοκρατία, ενώ παράλληλα οι εσωκοµµατικές διαδικασίες στον ΣΥΡΙΖΑ δεν αφήνουν πολλά περιθώρια στο κόµµα της αξιωµατικής αντιπολίτευσης να στηρίξει ενεργά τους «δικούς» του υποψήφιους δηµάρχους και περιφερειάρχες.
Η, δε, κατά βάση αποδοκιµασία του ΣΥΡΙΖΑ στις βουλευτικές εκλογές έχει οδηγήσει µια σειρά υποψηφίων να αποστρέφονται ή να απορρίπτουν το «χρίσµα» της Κουµουνδούρου, υπό τον φόβο µήπως αυτό µειώσει, αντί να αυξήσει τελικά, τη δυναµική τους.
Η µεγάλη αλλαγή είναι σε κάθε περίπτωση αυτή που αφορά το θεσµικό πλαίσιο, που έχει βέβαια και σηµαντικές πολιτικές προεκτάσεις στις εκλογές της 8ης και 15ης Οκτωβρίου. Ο εκάστοτε δήµαρχος ή περιφερειάρχης εκλέγεται µε 43% -συν µία ψήφο-, κάτι που σηµαίνει ότι σε πολλές περιπτώσεις θα δούµε εκλογή από τον πρώτο γύρο. Η θητεία του πλέον θα είναι πενταετής (των νυν δηµάρχων και περιφερειαρχών ήταν τετραετής), συνεπώς θα ολοκληρωθεί στις 31 ∆εκεµβρίου του 2028.
Τι πολιτικές προεκτάσεις φέρνουν αυτές οι αλλαγές; Η ύπαρξη σε σηµαντικό αριθµό δήµων και περιφερειών λιγότερων συνδυασµών σε σχέση µε τις εκλογές του 2019 δείχνει ότι έχασαν την «όρεξη» µια σειρά από τοπικοί παράγοντες, οι οποίοι πόνταραν τότε στην απλή αναλογική, ώστε να εφαρµόσουν την εξής στρατηγική: αυτόνοµη κάθοδος στις εκλογές µε δικό τους συνδυασµό, ποσοστό ακόµα και 2% στην κάλπη και διαπραγµάτευση µε τον εκλεγµένο δήµαρχο για θέση αντιδηµάρχου ή εντεταλµένου συµβούλου ως αντάλλαγµα για την προσχώρησή τους στην πλειοψηφία, ώστε ο εκλεγµένος δήµαρχος να έχει, έτσι, «αυτοδυναµία».
Εξαφάνιση
Η επαναφορά της ενισχυµένης αναλογικής, µαζί µε τη θέσπιση κατώτατου ορίου 3% ως βάση για την είσοδο των υποψήφιων συνδυασµών στα δηµοτικά και περιφερειακά συµβούλια, εξαφάνισε ουσιαστικά τα φαινόµενα αυτά και παράλληλα ισχυροποιεί αρκετά τους δηµάρχους και περιφερειάρχες που θα εκλεγούν τον Οκτώβριο και θα αναλάβουν καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου του 2024.Είναι χαρακτηριστικά τα ακόλουθα δύο παραδείγµατα:
\Μετά τις εκλογές του 2019, στον ∆ήµο Ορεστιάδας ο δήµαρχος επανεξελέγη από τον πρώτο κιόλας γύρο µε ποσοστό 50,3%, αλλά στο 33µελές δηµοτικό συµβούλιο είχε 16 δηµοτικούς συµβούλους έναντι 17 της αντιπολίτευσης και συνεπώς δεν διέθετε την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών.
Στη δε Θεσσαλονίκη, ο Κωνσταντίνος Ζέρβας εξέλεξε µόλις 7 από τους 49 συνολικά δηµοτικούς συµβούλους, παρά το γεγονός ότι στον δεύτερο γύρο συγκέντρωσε το 67% των ψήφων. Εννέα συνδυασµοί που εκπροσωπούνται στο δηµοτικό συµβούλιο της πόλης είχαν λάβει ποσοστό µεταξύ 1% και 2% του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων.
Με λίγα λόγια, οι δήµαρχοι και περιφερειάρχες που θα εκλεγούν τον Οκτώβριο θα διαθέτουν περισσότερο χρόνο (πέντε αντί για τέσσερα χρόνια) και ισχυρή πλειοψηφία στο συµβούλιο, ώστε να εφαρµόσουν τις µεταρρυθµίσεις και να υλοποιήσουν τις πολιτικές που επιθυµούν.
Μία ακόµα αλλαγή στο νέο θεσµικό πλαίσιο, µε βάση τον νόµο των Μάκη Βορίδη και Στέλιου Πέτσα, που ψηφίστηκε το 2021, είναι η κατάργηση της τέταρτης κάλπης για την ανάδειξη των προέδρων των κοινοτήτων, κάτι που στην κυβέρνηση θεωρούσαν ότι είχε θεσµοθετήσει ο ΣΥΡΙΖΑ για να εισαγάγει επί της ουσίας έναν άτυπο τρίτο βαθµό Αυτοδιοίκησης και να επιχειρήσει να αποκτήσει τον έλεγχο σε όσες περιοχές µπορούσε σε τοπικό επίπεδο, αφού σε δηµοτικό και σε περιφερειακό δεν είχε κατά κανόνα ούτε τον απαιτούµενο αριθµό στελεχών ούτε τον απαιτούµενο αριθµό ψηφοφόρων. Επανήλθε επίσης µε τον ίδιο νόµο η ορολογία «δηµοτική κοινότητα» αντί για «κοινότητα», ώστε να µην υπάρχει καµία σύγχυση µε την προ της µεταρρύθµισης «Καποδίστριας» διοικητική διαίρεση της χώρας. Τα νέα δηµοτικά και περιφερειακά συµβούλια θα είναι πιο «σφιχτά», καθώς για πρώτη φορά έχει µειωθεί ο αριθµός των περιφερειακών και δηµοτικών συµβούλων.
Εξαίρεση έχει γίνει µόνο για δήµους που αποτελούνται από περισσότερες από έξι δηµοτικές ενότητες και έχουν πληθυσµό από 10.001 έως 50.000 κατοίκους, οι οποίοι δικαιούνται αυξηµένου αριθµού µελών δηµοτικού συµβουλίου.
Συμμετοχή
Ωστόσο, έχει αυξηθεί η δυνατότητα συµµετοχής περισσότερων υποψηφίων στις αυτοδιοικητικές εκλογές, στη λογική της συγκρότησης δυνατότερων και ανταγωνιστικότερων ψηφοδελτίων. Αυτό, βέβαια, ευνοεί τους πιο ισχυρούς υποψήφιους -σε τοπικό και πολιτικό επίπεδο- δηµάρχους και περιφερειάρχες, που απευθύνονται σε περισσότερο κόσµο και έχουν µεγαλύτερες «δεξαµενές», από τις οποίες µπορούν να αντλήσουν στελέχη που θα συµµετέχουν στον συνδυασµό τους, φέρνοντας κι εκείνοι µε τη σειρά τους περισσότερες ψήφους.Ως γνωστόν, στις αυτοδιοικητικές εκλογές η ψήφος συχνά έχει ακόµα και ατοµικά χαρακτηριστικά, µε τους ψηφοφόρους να δείχνουν την προτίµηση σε έναν συγκεκριµένο υποψήφιο δηµοτικό ή περιφερειακό σύµβουλο, κι αυτό να αποτελεί ακόµα και κριτήριο της ψήφου τους. Υπενθυµίζουµε ότι ο χρόνος πλέον κυλά γρήγορα για τις κάλπες του Οκτωβρίου, καθώς οι συνδυασµοί που επιθυµούν να µετέχουν στις δηµοτικές και περιφερειακές εκλογές έχουν τη δυνατότητα να δηλώσουν συµµετοχή το αργότερο µέχρι τα µεσάνυχτα αυτής της Πέµπτης, 31 Αυγούστου. Ως εκείνη την ώρα, πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί η οριστική υποβολή των συνδυασµών και η επικύρωση των υποψηφιοτήτων στην Ηλεκτρονική Πύλη Υποψηφιοτήτων ∆ηµοτικών και Περιφερειακών Εκλογών, ένα σύστηµα που εφαρµόζεται για πρώτη φορά.
Σύµφωνα µε τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών, οι υποβληθέντες συνδυασµοί σε όλη τη χώρα για τις δηµοτικές εκλογές -δηλαδή και για τους αθροιστικά 332 δήµους- ανέρχονται στους 947, οι υποψήφιοι δηµοτικοί σύµβουλοι στους 24.216 και οι υποψήφιοι σύµβουλοι δηµοτικών κοινοτήτων στους 22.951. Οσον αφορά τις περιφερειακές εκλογές, για τις 13 περιφέρειες της χώρας οι υποβληθέντες συνδυασµοί ανέρχονται στους 51 και οι υποψήφιοι περιφερειακοί σύµβουλοι στους 2.554.
Δημοσιεύτηκε στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ στις 26/8
