Όταν, την περασμένη Κυριακή, ανακοινώθηκε η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, στην Αγκυρα στις 5 Σεπτεμβρίου (σ.σ. σήμερα), η τουρκική πλευρά αρκέστηκε σε μια λιτή ανακοίνωση, σχεδόν ταυτόσημη με εκείνη της Αθήνας.

Οι κατά τ' άλλα λαλίστατοι αναλυτές -κυρίως στα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης-, αλλά και επισήμως οι Τούρκοι αξιωματούχοι απέφυγαν να τοποθετηθούν, την ώρα που το θέμα «έπαιζε» δεύτερο σε σύσσωμο τον ελληνικό Τύπο, κι αυτό επειδή το πρώτο θέμα ήταν οι καταστροφικές πυρκαγιές.

Κάποιος θα μπορούσε βάσιμα να υποστηρίξει ότι ο λόγος για τη συμπεριφορά αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι η τουρκική πλευρά διακρίνει πως ανοίγει ένα παράθυρο ευκαιρίας στα Ελληνοτουρκικά και δεν θέλει ούτε να ανοίξει από τώρα τα χαρτιά της, αλλά ούτε και να διαταράξει το εύθραυστο θετικό κλίμα που έχει δημιουργηθεί.

Αυτή είναι ενδεχομένως μια εξήγηση, αλλά υπάρχει και μια πραγματικότητα που γίνεται διάχυτα αντιληπτή στην ανατολική πλευρά των συνόρων μας: Τα Ελληνοτουρκικά δεν είναι η άμεση προτεραιότητα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Για την ακρίβεια, δεν περιλαμβάνονται καν στην πρώτη πεντάδα.

Η Ρωσία σε πρώτο πλάνο

Την περίοδο αυτή η τουρκική διπλωματία είναι απασχολημένη με τη Ρωσία, τον πόλεμο στην Ουκρανία, τις σχέσεις της με τον Ασαντ, το Κουρδικό (που συνεπάγεται τουρκική στρατιωτική παρουσία στο Ιράκ και τη Συρία), την αποκατάσταση των σχέσεών της με την Αίγυπτο, την εξεύρεση πόρων χρηματοδότησης της τουρκικής οικονομίας, τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, την επικαιροποίηση της Τελωνειακής Ενωσης με την Ε.Ε., το Αζερμπαϊτζάν και τις εξελίξεις στον Καύκασο, ακόμα και με τις προσπάθειες διείσδυσής της στην Αφρική, και κάπου μέσα σε αυτή τη λίστα προτεραιοτήτων βρίσκουν και τη θέση τους τα Ελληνοτουρκικά - όχι τελευταία, αλλά σίγουρα και όχι πρώτα.

Μαύρη Θάλασσα

Ειδικά αυτό το διάστημα, ο πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, καταβάλλει εντατικές προσπάθειες για την επανενεργοποίηση της συμφωνίας στη Μαύρη Θάλασσα για τα σιτηρά, προκειμένου να εμφανιστεί στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ με μια διπλωματική νίκη στη φαρέτρα του. Ο Τούρκος πρόεδρος προβάλλει συνεχώς το γεγονός ότι είναι ο μοναδικός ηγέτης που συνομιλεί και με τις δύο πλευρές του ρωσο-ουκρανικού πολέμου. Επειτα από πολλές αναβολές, αυτή την εβδομάδα θα συναντηθεί τελικά στο Σότσι με τον Ρώσο πρόεδρο, λίγο προτού αναχωρήσει για τη σύνοδο της G-20 στην Ινδία και στη συνέχεια για τη Νέα Υόρκη, όπου θα συναντήσει και τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Οι συνεντεύξεις

Ο μόνος που έδωσε πρόσφατα ένα αξιόπιστο περίγραμμα για το πώς βλέπει η Αγκυρα τα Ελληνοτουρκικά ήταν ο Ακίφ Τσαγατάι Κιλίτς, διπλωματικός σύμβουλος του προέδρου Ερντογάν, με δύο συνεντεύξεις του διαδοχικά στα τουρκικά τηλεοπτικά δίκτυα CNN Turk και NTV.

Από τις συνεντεύξεις αυτές προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα σε σχέση με τη στάση της Αγκυρας έναντι της Αθήνας:
  • 1. Πιέζει για να βάλει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων το σύνολο των θεμάτων που η ίδια θέτει, στο πλαίσιο ενός πολιτικού διαλόγου, και όχι τη μοναδική διαφορά της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, όπως είναι η θέση της Αθήνας.
  • 2. Ζητάει οι διαπραγματεύσεις να γίνονται σε διμερές επίπεδο. «Αν η Αθήνα προσεγγίζει τα πάντα στο πλαίσιο της αλληλεγγύης εντός της Ε.Ε., δεν θα βρούμε λύση», δήλωσε, προσθέτοντας: «Υπάρχουν ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε χωρίς την παρέμβαση τρίτων χωρών».
  • 3. Αποσυνδέει το Κυπριακό από τα Ελληνοτουρκικά. Ενώ επικαλείται θετικό κλίμα στις σχέσεις της με την Αθήνα, στο Κυπριακό ακολουθεί την πλέον σκληρή γραμμή, προσηλωμένη στον στόχο της αναγνώρισης τουρκοκυπριακής κρατικής οντότητας στον βορρά της Μεγαλονήσου.
  • 4. Υπάρχει θετική ατζέντα που επιθυμούν και οι δύο πλευρές να προωθήσουν, όπως διμερές εμπόριο, τουρισμός, μεταφορές, περιβάλλον κ.ο.κ.
  • 5. Τα όποια θετικά μηνύματα αφορούν μέχρι στιγμής κυρίως στο ύφος και την τακτική και όχι στον στρατηγικό προσανατολισμό της τουρκικής διπλωματίας, η οποία φροντίζει να υπενθυμίζει τα όρια και τους στόχους της, όπως έπραξε πρόσφατα με την αποστολή του τουρκικού πλωτού γεωτρύπανου «Αμπντουλχαμίτ Χαν» στα όρια της δυνητικά τουρκικής ΑΟΖ.
Πηγαίνοντας, μάλιστα, ένα βήμα παραπέρα, ο διπλωματικός σύμβουλος του προέδρου Ερντογάν, εκτός από το Διεθνές Δίκαιο, επικαλέστηκε αυτή τη φορά και «το μέγεθος» της χώρας του. Δήλωσε χαρακτηριστικά: «Δεν θα εγκαταλείψουμε ποτέ τα δικαιώματά μας που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο ή τα δικαιώματά μας σε σχέση με το μέγεθος της Τουρκίας, τα δικαιώματα και τα συμφέροντά μας στην Ανατολική Μεσόγειο, την κατάσταση που επικρατεί στο νησί της Κύπρου». Παρατήρησε, τέλος, ότι μετά τις εκλογές στην Ελλάδα και την Τουρκία υπάρχουν ισχυρές κυβερνήσεις για τα επόμενα χρόνια.

«Σαφής»

«Η βούλησή τους είναι σαφής. Υπό αυτή την έννοια, είμαστε σε θέση να σημειώσουμε πρόοδο», είπε, δικαιολογώντας εμμέσως πλην σαφώς το κλίμα αναμονής που υπάρχει σε Αθήνα και Αγκυρα για δρομολόγηση εξελίξεων μετά το διπλό ραντεβού Μητσοτάκη - Ερντογάν στον ΟΗΕ στα μέσα του μήνα και στη Θεσσαλονίκη μέχρι το τέλος του χρόνου.

*Δημοσιεύτηκε στα Παραπολιτικά στις 2 Σεπτεμβρίου.