Νέα εποχή στην αυτοδιοίκηση με 4 τομές - Στόχος η διαφάνεια και η βελτίωση της λειτουργίας των δήμων και των περιφερειών
Το «πράσινο φως» από το υπουργικό Συμβούλιο πήρε ο βασικός κορμός του νομοσχεδίου που παρουσίασαν η Νίκη Κεραμέως και ο Θοδωρής Λιβάνιος
Κωστας Παπαχλιμιντζος
Μια βαθιά μεταρρύθμιση στην οργάνωση και λειτουργία των δήμων και των περιφερειών ετοιμάζεται να εισαγάγει η κυβέρνηση, με την υπουργό Εσωτερικών, Νίκη Κεραμέως, και τον αναπληρωτή υπουργό, Θοδωρή Λιβάνιο, να έχουν ήδη ολοκληρώσει τον «σκελετό» του σχετικού νομοσχεδίου, το οποίο πήρε και το «πράσινο φως» στο τελευταίο Υπουργικό Συμβούλιο.
Το σχέδιο νόμου του υπουργείου στοχεύει στη βελτίωση της λειτουργίας των δήμων και των περιφερειών της χώρας, με όρους διαφάνειας και δημόσιας λογοδοσίας, και δημιουργεί πλέον ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας για τους «άρχοντες» της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που θα αναδειχθούν από τις εκλογές της 8ης και 15ης Οκτωβρίου.
Το τοπίο σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια έχει ήδη αλλάξει, καθώς η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, από την προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο, και συγκεκριμένα με τον Νόμο 4804/2021, επανέφερε την πλειοψηφία του επιτυχόντος συνδυασμού στο Δημοτικό ή στο Περιφερειακό Συμβούλιο (σύμφωνα με τον γενικό κανόνα 3/5 για τον επιτυχόντα συνδυασμό και 2/5 για τους λοιπούς συνδυασμούς), όρισε το 43% συν μία ψήφο επί των έγκυρων ψηφοδελτίων ως ποσοστό εκλογής από την πρώτη Κυριακή, έθεσε ποσοστό 3% ως ελάχιστο για την εκλογή δημοτικού ή περιφερειακού συμβούλου και όρισε τη θητεία των νέων αυτοδιοικητικών Αρχών σε πενταετία αντί για τετραετία.
Τέσσερις είναι οι βασικότερες αλλαγές τις οποίες θα βρουν μπροστά τους οι νέοι δήμαρχοι και περιφερειάρχες, που θα αναλάβουν καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου 2024.
1) Η πρώτη είναι, όπως υπογραμμίζουν αρμόδιες πηγές, μια σημαντική, δομική αλλαγή στο σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας των δήμων: Η κατάργηση των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, τα οποία θα ενσωματωθούν στη συνέχεια στον πυρήνα λειτουργίας των δήμων, μαζί βέβαια και το προσωπικό τους. Παράλληλα, αναβαθμίζεται η διαχείριση σχολικών μονάδων από τους δήμους. Με τον τρόπο αυτόν επιτυγχάνονται οικονομίες κλίμακας και καλύτερη διαχείριση των πόρων και του προσωπικού.
Οπως προβλέπει η σχετική διάταξη, το πάσης φύσεως προσωπικό, συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού ορισμένου χρόνου και των δικηγόρων, καθίσταται προσωπικό του οικείου δήμου, ενώ ο ίδιος ο δήμος καθίσταται καθολικός διάδοχος των υπό κατάργηση ΝΠΔΔ. Δίνεται δυνατότητα κατάρτισης ή τροποποίησης του οργανισμού εσωτερικής υπηρεσίας του δήμου, ώστε να προσαρμοστεί στη νέα διοικητική δομή. Για κάθε νομικό πρόσωπο που καταργείται, το Δημοτικό Συμβούλιο μπορεί να συστήσει άμισθες επιτροπές, όπως, π.χ., επιτροπή πολιτισμού, επιτροπή αθλητισμού, παιδείας κ.λπ. Επιπλέον, για κάθε ένα ΝΠΔΔ που έχει μέσο όρο ετήσιου προϋπολογισμού άνω του 1 εκατ. ευρώ τα τελευταία πέντε έτη αυξάνεται ο μέγιστος αριθμός αντιδημάρχων κατά έναν.
2) Η δεύτερη μεταρρύθμιση εισάγει μια σημαντική καινοτομία, τη συνεδρίαση ελέγχου πεπραγμένων δημοτικής και περιφερειακής Αρχής, η οποία προσομοιάζει στο μοντέλο του κοινοβουλευτικού ελέγχου, ενισχύοντας τον δημόσιο έλεγχο των πεπραγμένων των αυτοδιοικητικών Αρχών.
3) Το νομοσχέδιο καθιερώνει, επίσης, δείκτες ποιότητας και παρακολούθησης των επιδόσεων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με ανοιχτά διαθέσιμα δεδομένα σε όλους τους πολίτες και επιβράβευση των αποδοτικότερων. Στόχος είναι η δημόσια απεικόνιση κρίσιμων δεδομένων των δήμων και των περιφερειών, βασισμένων σε διεθνή πρότυπα (π.χ., ISO 37120). Με τον τρόπο αυτόν ο πολίτης θα μπορεί να βλέπει, σε ένα κεντρικό σημείο, κρίσιμα δεδομένα για τη λειτουργία των ΟΤΑ και να συγκρίνει τις επιδόσεις τους.
Ενδεικτικά δεδομένα που θα αναρτώνται:
«Ολοι οι τοπικοί άρχοντες θα αξιολογούνται βάσει συγκεκριμένων δεικτών, που θα υποδεικνύουν πόσο συνεπείς είναι με τις οδηγίες για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και των δημοτών τους. Τα συμπεράσματα θα δημοσιοποιούνται και ο καθένας πια ας αναλάβει τις ευθύνες του», ανέφερε ο πρωθυπουργός.
4) Τέλος, το νομοσχέδιο Κεραμέως/Λιβάνιου συνενώνει την οικονομική επιτροπή και την επιτροπή ποιότητας ζωής των δήμων, βελτιώνοντας, όπως τονίζουν αρμόδιες πηγές, την υλοποίηση του δημοτικού έργου, ενώ προσαρμόζει τη λειτουργία των οργάνων διοίκησης των ΟΤΑ στις αλλαγές του Ν. 4804/2021 (όπως, ενδεικτικά, η προσαρμογή της θητείας του προεδρείου του Δημοτικού Συμβουλίου στην πενταετή αυτοδιοικητική διάρκεια, με δύο θητείες δυόμισι και δυόμισι ετών αντί δύο ετών σήμερα).
Δημοσιεύτηκε στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ στις 9/9
Το σχέδιο νόμου του υπουργείου στοχεύει στη βελτίωση της λειτουργίας των δήμων και των περιφερειών της χώρας, με όρους διαφάνειας και δημόσιας λογοδοσίας, και δημιουργεί πλέον ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας για τους «άρχοντες» της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που θα αναδειχθούν από τις εκλογές της 8ης και 15ης Οκτωβρίου.
Το τοπίο σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια έχει ήδη αλλάξει, καθώς η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, από την προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο, και συγκεκριμένα με τον Νόμο 4804/2021, επανέφερε την πλειοψηφία του επιτυχόντος συνδυασμού στο Δημοτικό ή στο Περιφερειακό Συμβούλιο (σύμφωνα με τον γενικό κανόνα 3/5 για τον επιτυχόντα συνδυασμό και 2/5 για τους λοιπούς συνδυασμούς), όρισε το 43% συν μία ψήφο επί των έγκυρων ψηφοδελτίων ως ποσοστό εκλογής από την πρώτη Κυριακή, έθεσε ποσοστό 3% ως ελάχιστο για την εκλογή δημοτικού ή περιφερειακού συμβούλου και όρισε τη θητεία των νέων αυτοδιοικητικών Αρχών σε πενταετία αντί για τετραετία.
Συζητήσεις
Το νέο νομοσχέδιο φέρνει την αναμόρφωση του συστήματος διακυβέρνησης των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με ορισμένες τομές που σίγουρα θα προκαλέσουν ζωηρές συζητήσεις εντός και εκτός Κοινοβουλίου.Τέσσερις είναι οι βασικότερες αλλαγές τις οποίες θα βρουν μπροστά τους οι νέοι δήμαρχοι και περιφερειάρχες, που θα αναλάβουν καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου 2024.
1) Η πρώτη είναι, όπως υπογραμμίζουν αρμόδιες πηγές, μια σημαντική, δομική αλλαγή στο σύστημα οργάνωσης και λειτουργίας των δήμων: Η κατάργηση των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, τα οποία θα ενσωματωθούν στη συνέχεια στον πυρήνα λειτουργίας των δήμων, μαζί βέβαια και το προσωπικό τους. Παράλληλα, αναβαθμίζεται η διαχείριση σχολικών μονάδων από τους δήμους. Με τον τρόπο αυτόν επιτυγχάνονται οικονομίες κλίμακας και καλύτερη διαχείριση των πόρων και του προσωπικού.
Οπως προβλέπει η σχετική διάταξη, το πάσης φύσεως προσωπικό, συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού ορισμένου χρόνου και των δικηγόρων, καθίσταται προσωπικό του οικείου δήμου, ενώ ο ίδιος ο δήμος καθίσταται καθολικός διάδοχος των υπό κατάργηση ΝΠΔΔ. Δίνεται δυνατότητα κατάρτισης ή τροποποίησης του οργανισμού εσωτερικής υπηρεσίας του δήμου, ώστε να προσαρμοστεί στη νέα διοικητική δομή. Για κάθε νομικό πρόσωπο που καταργείται, το Δημοτικό Συμβούλιο μπορεί να συστήσει άμισθες επιτροπές, όπως, π.χ., επιτροπή πολιτισμού, επιτροπή αθλητισμού, παιδείας κ.λπ. Επιπλέον, για κάθε ένα ΝΠΔΔ που έχει μέσο όρο ετήσιου προϋπολογισμού άνω του 1 εκατ. ευρώ τα τελευταία πέντε έτη αυξάνεται ο μέγιστος αριθμός αντιδημάρχων κατά έναν.
2) Η δεύτερη μεταρρύθμιση εισάγει μια σημαντική καινοτομία, τη συνεδρίαση ελέγχου πεπραγμένων δημοτικής και περιφερειακής Αρχής, η οποία προσομοιάζει στο μοντέλο του κοινοβουλευτικού ελέγχου, ενισχύοντας τον δημόσιο έλεγχο των πεπραγμένων των αυτοδιοικητικών Αρχών.
3) Το νομοσχέδιο καθιερώνει, επίσης, δείκτες ποιότητας και παρακολούθησης των επιδόσεων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με ανοιχτά διαθέσιμα δεδομένα σε όλους τους πολίτες και επιβράβευση των αποδοτικότερων. Στόχος είναι η δημόσια απεικόνιση κρίσιμων δεδομένων των δήμων και των περιφερειών, βασισμένων σε διεθνή πρότυπα (π.χ., ISO 37120). Με τον τρόπο αυτόν ο πολίτης θα μπορεί να βλέπει, σε ένα κεντρικό σημείο, κρίσιμα δεδομένα για τη λειτουργία των ΟΤΑ και να συγκρίνει τις επιδόσεις τους.
Ενδεικτικά δεδομένα που θα αναρτώνται:
- Ποσότητα απορριμμάτων που οδηγούνται σε ΦΟΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων)
- Ποσότητα απορριμμάτων που ανακυκλώνονται
- Αριθμός αδειών καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος
- Αριθμός παιδικών σταθμών î Αριθμός φιλοξενούμενων παιδιών σε παιδικούς σταθμούς
- Αριθμός οχημάτων κατά κατηγορία î Γεννήσεις / θάνατοι ανά δήμο
- Ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα για την εκτέλεση έργων.
«Ολοι οι τοπικοί άρχοντες θα αξιολογούνται βάσει συγκεκριμένων δεικτών, που θα υποδεικνύουν πόσο συνεπείς είναι με τις οδηγίες για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και των δημοτών τους. Τα συμπεράσματα θα δημοσιοποιούνται και ο καθένας πια ας αναλάβει τις ευθύνες του», ανέφερε ο πρωθυπουργός.
4) Τέλος, το νομοσχέδιο Κεραμέως/Λιβάνιου συνενώνει την οικονομική επιτροπή και την επιτροπή ποιότητας ζωής των δήμων, βελτιώνοντας, όπως τονίζουν αρμόδιες πηγές, την υλοποίηση του δημοτικού έργου, ενώ προσαρμόζει τη λειτουργία των οργάνων διοίκησης των ΟΤΑ στις αλλαγές του Ν. 4804/2021 (όπως, ενδεικτικά, η προσαρμογή της θητείας του προεδρείου του Δημοτικού Συμβουλίου στην πενταετή αυτοδιοικητική διάρκεια, με δύο θητείες δυόμισι και δυόμισι ετών αντί δύο ετών σήμερα).
Δημοσιεύτηκε στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ στις 9/9
