Θεσσαλία: Έως 2,6 δισ. ευρώ για την άμεση ανακούφιση των πληγέντων και την αποκατάσταση των ζημιών
Το ύψος των καταστροφών και τα χρηματοδοτικά εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν
Η ζημία
Το ύψος της ζηµίας εκτιµάται µε βάση το ύψος των αποζηµιώσεων και των αναγκαίων παρεµβάσεων που απαιτούνται. Οι πρώτες εκτιµήσεις κάνουν λόγο για ζηµία από 2,2 έως 2,6 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 1,0% έως 1,2% του ΑΕΠ, το οποίο για φέτος εκτιµάται ότι σε τρέχουσες τιµές θα ανέλθει σε 223 δισ. ευρώ, από 208 δισ. ευρώ που ήταν το 2022. Σηµειώνεται ότι το 2021 ο «Ιανός» κόστισε 1 δισ. ευρώ σε αποζηµιώσεις και αποκαταστάσεις ζηµιών. Αναφερόµαστε στις άµεσες ζηµίες και όχι σε έµµεσες, δηλαδή στις επιπτώσεις που θα έχει η ελληνική οικονοµία, π.χ., από τη µείωση της παραγωγής και των εξαγωγών, την αύξηση των εισαγωγών κ.λπ. Επίσης, δεν µπορεί να προσµετρηθεί το κόστος των κοινωνικών επιπτώσεων των καταστροφών, όπως είναι ένα ενδεχόµενο µετεγκατάστασης κατοίκων από τις πληγείσες περιοχές σε άλλες, που προσφέρουν µεγαλύτερο αίσθηµα ασφάλειας ή απλώς επειδή δεν θα υπάρξει επαγγελµατική αποκατάσταση στις πληγείσες περιοχές.
Αποζημιώσεις
Πάντως, κατά κανόνα, το κράτος εγκύπτει στις ανάγκες των πληγέντων µε γενναίες αποζηµιώσεις και κίνητρα παραµονής στην περιοχή. Αυτό συνέβη τόσο στους σεισµούς, π.χ. της Καλαµάτας και της Κοζάνης τη δεκαετία του ’90, όσο και στην πανδηµία, όπου το κράτος έβαλε πολύ βαθιά το χέρι στις τσέπες.
Στην προκειµένη περίπτωση, χωρίς να έχουν ακόµη καταµετρηθεί µε ακρίβεια οι ζηµίες, οι πρώτες εκτιµήσεις κάνουν λόγο για άµεσες αποζηµιώσεις στους πληγέντες ύψους 1 δισ. ευρώ και δαπάνες άµεσης αποκατάστασης ζηµιών ύψους 1,2 έως 1,5 δισ. ευρώ. Ηδη ο υπουργός Υποδοµών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, µιλώντας σε συνέδριο του «Economist» στη Θεσσαλονίκη, έκανε λόγο για ένα πρώτο πακέτο έργων στις πληγείσες περιοχές της Θεσσαλίας ύψους 500 έως 600 εκατ. ευρώ.Πηγές χρηματοδότησης
Τα χρήµατα που θα δαπανηθούν θα προέλθουν κυρίως από υφιστάµενες πηγές χρηµατοδότησης του Προγράµµατος ∆ηµοσίων Επενδύσεων (Π∆Ε), όπως είναι το ΕΣΠΑ, το Ταµείο Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) και ο κρατικός προϋπολογισµός, αλλά και νέες πηγές, όπως είναι το Αγροτικό Αποθεµατικό της Ε.Ε. και το Ταµείο Αλληλεγγύης.
Για το πρώτο, η χώρα φέρεται να έχει λάβει το «πράσινο φως» από τις κοινοτικές Αρχές να ανακατευθύνει µέχρι 2,25 δισ. ευρώ από το ΕΣΠΑ και το ΤΑΑ για την ανακούφιση των πληγέντων.
Το µεγαλύτερο µέρος των πόρων, 1,75 δισ. ευρώ, θα προέλθει από το ΕΣΠΑ τόσο της προηγούµενης περιόδου στήριξης της χώρας, 2014-2020, όσο και της υφιστάµενης, 2021-2027. Από την πρώτη περίοδο θα διατεθούν 250 εκατ. ευρώ, τα οποία θεωρητικά αποτελούν αδιάθετους πόρους, που εµφανίζονται στο τέλος του 2023.
Στην πράξη, ωστόσο, είναι ανακατευθυνόµενοι πόροι, καθώς ποτέ στις πέντε προγραµµατικές περιόδους στήριξης της χώρας από τον κοινοτικό προϋπολογισµό δεν υπήρξε ποτέ απώλεια πόρων. Συνήθως οι όποιες αστοχίες σηµειώνονταν σε έργα και δράσεις κατευθύνονταν σε άλλα έργα και δράσεις, που είτε είχαν υπερεκτέλεση έργου και δαπανών είτε εντάσσονταν τελευταία στιγµή στο ΕΣΠΑ, µε στόχο να καλύψουν τα αδιάθετα ποσά.
Η δεύτερη πηγή χρηµατοδότησης είναι το υφιστάµενο ΕΣΠΑ, 2021-2027. Από εκεί θα προέλθει ο σηµαντικότερος όγκος χρηµάτων για τη στήριξη των πληγέντων, ύψους 1,5 δισ. ευρώ. Η χώρα έχει ένα καλό «track record» από την πανδηµία στην απορρόφηση πόρων του ΕΣΠΑ και η απόφαση της Κοµισιόν να καταστούν επιλέξιµες οι δαπάνες αυτές θα οδηγήσει σε ακόµα πιο γρήγορη απορρόφηση των κονδυλίων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταµείου που έχουν διατεθεί στη χώρα µας για την περίοδο 2021-2027.
Η τρίτη πηγή στήριξης των πληµµυροπαθών µε 500 εκατ. ευρώ είναι αυτή του ΤΑΑ, για την οποία ωστόσο υπάρχει η υποχρέωση να κατευθυνθεί αποκλειστικά στην αποκατάσταση υποδοµών, και είναι τα χρήµατα τα οποία υποσχέθηκε την περασµένη Τετάρτη στο Συνέδριο του «Economist» ο υπουργός Υποδοµών, Χρ. Σταϊκούρας.
Ετσι, οι καταστροφικές πληµµύρες θα βοηθήσουν, εκτός από το ΕΣΠΑ, και το ΤΑΑ στις απορροφήσεις του.
Υπόσχεση
Τέλος, υπάρχει και µια τέταρτη πηγή χρηµατοδότησης των ζηµιών που έχει υποστεί η χώρα, από τα Ταµεία Αλληλεγγύης και Αγροτικού Αποθεµατικού της Κοµισιόν.
Η πρόεδρος της Κοµισιόν, Ούρσουλα φον ντε Λάιεν, έχει υποσχεθεί στη συνάντησή της µε τον Ελληνα πρωθυπουργό, που έγινε την Τρίτη στις Βρυξέλλες, έως 400 εκατ. ευρώ, που θα προέλθουν από τα δύο αυτά Ταµεία.
Αυτή θα είναι η νέα ρευστότητα που εξασφαλίζει η χώρα από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Σηµειώνεται ότι, βάσει των κοινοτικών κανόνων, το Ταµείο Αλληλεγγύης µπορεί να καλύψει µέχρι το 6% της άµεσα καταγεγραµµένης ζηµίας, ήτοι περίπου 150 εκατ. ευρώ, µε δεδοµένο ότι η περίµετρος της ζηµίας θα διαµορφωθεί σε 2,2 έως 2,6 δισ. ευρώ.
Επίσης, το ειδικό αποθεµατικό για τους αγρότες είναι ένα ταµείο 450 εκατ. ευρώ για κάθε είδους καταστροφή που σηµειώνεται στη γεωργική παραγωγή σε όλα τα κράτη-µέλη της Ε.Ε. Εποµένως, στην καλύτερη περίπτωση, η χώρα θα λάβει τα µισά, ήτοι περί τα 200-250 εκατ. ευρώ. Τόσο τα χρήµατα του Αγροτικού Αποθεµατικού όσο και του Ταµείου Αλληλεγγύης θα φτάσουν στη χώρα το 2024.Task Force
Για τη διευθέτηση όλων αυτών των ζητηµάτων αναµένεται να συσταθεί task force µεταξύ Αθήνας και Βρυξελλών, για να προχωρήσουν πολύ πιο γρήγορα οι διαδικασίες έγκρισης των αποφάσεων στήριξης των πληγέντων. Σύµφωνα µε το parapolitika.gr, επικεφαλής της task force θα τεθεί από ελληνικής πλευράς ο υφυπουργός Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών, Θάνος Πετραλιάς, και από ευρωπαϊκής πλευράς η λετονικής καταγωγής γενική γραµµατέας της Κοµισιόν, Ilze Juhansone (Ιλσε Γιουχανσόνε).Ανακατεύθυνση πλεονασμάτων
Οι χρηµατοδοτικές ανάγκες του σχεδίου στήριξης των πληγέντων αναµφίβολα «ξαναγράφουν» τον Προϋπολογισµό της χώρας, όπως επίσης ανακατευθύνουν και τα πλεονάσµατα που έχουν δηµιουργηθεί στην εκτέλεση του Προϋπολογισµού µέχρι τώρα.
Πλέον, θεωρείται αβέβαιο το αν θα υπάρξει οποιαδήποτε άλλη γενικότερη παροχή τύπου Μarket Ρass, ενίσχυσης λογαριασµών ρεύµατος κ.λπ., πέραν των δεσµεύσεων που έχουν αναληφθεί µέχρι σήµερα.
Επίσης, η κυβέρνηση αναµένεται να τηρήσει όλα όσα έχει νοµοθετήσει µέχρι σήµερα και θα ισχύσουν από 1ης Ιανουαρίου 2024. Ωστόσο, είναι φυσικό ότι οποιοδήποτε περιθώριο νέων παροχών προς το σύνολο των νοικοκυριών και επιχειρήσεων εξανεµίστηκε µε τις καταστροφές που έχουν σηµειωθεί.Από 7.000 µέχρι 16.600 ευρώ η άµεση αποζηµίωση
Ανοιξε η πλατφόρµα για την καταβολή αποζηµιώσεων σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Σύµφωνα µε τις υπουργικές αποφάσεις που έχουν δηµοσιοποιηθεί, οι άµεσες αποζηµιώσεις των πληγέντων χωρίζονται σε δύο µεγάλες κατηγορίες:
- την πρώτη αρωγή, που αφορά σε δαπάνες άµεσης αποκατάστασης των ζηµιών σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις και
- την πρώτη στεγαστική αρωγή, που αφορά σε άµεσες δαπάνες αποκατάστασης κατασκευαστικών ζηµιών που έχουν επέλθει σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Πρώτη αρωγή σε νοικοκυριά. Για τους ιδιοκτήτες κύριας κατοικίας στις πληγείσες περιοχές η αποζηµίωση ανέρχεται σε 2.600 ευρώ έως 6.600 ευρώ. Από αυτά, τα 600 ευρώ για την αντιµετώπιση των πρώτων αναγκών θα δοθούν σε όλους -ανεξαιρέτως- όσοι βρίσκονται στην πληγείσα περιοχή. Τα υπόλοιπα 2.000 έως 6.000 ευρώ αφορούν στην άµεση αποκατάσταση ζηµιών του νοικοκυριού (π.χ. απλές κατασκευαστικές εργασίες, αντικατάσταση οικοσυσκευής κ.λπ.).
Ανάλογα µε το µέγεθος της ζηµίας που έχει υποστεί µια κατοικία, θα αποζηµιωθεί µε 2.000 ή 4.000 ή 6.000 ευρώ. Τα 6.000 ευρώ θα δοθούν σε όλες τις κατοικίες που έχουν σοβαρές ή µέτριες κατασκευαστικές ζηµίες ή ακόµα και στις κατοικίες που έχουν ελαφριές κατασκευαστικές ζηµίες, αλλά έχει καταστραφεί πλήρως η οικοσκευή. Τα 4.000 ευρώ θα δοθούν στις κατοικίες µε ελαφριές κατασκευαστικές ζηµίες και µέτριες ζηµίες στην οικοσκευή τους και, τέλος, τα 2.000 ευρώ θα δοθούν στις κατοικίες µε ελαφριές κατασκευαστικά ζηµίες και ελαφριές ζηµίες στην οικοσκευή.
Ολα τα παραπάνω ισχύουν ακριβώς και για τις δευτερεύουσες κατοικίες, αλλά η επιδότηση που δίνεται εκεί περιορίζεται στο 50% των προαναφερόµενων ποσών.
Πρώτη αρωγή σε επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις και οι µη κερδοσκοπικοί φορείς, εξαιρουµένων των γεωργικών εκµεταλλεύσεων, θα λάβουν άµεση αποζηµίωση 2.000 ή 4.000 ευρώ, ανάλογα µε το ύψος της ζηµίας που έχουν υποστεί. Οι επιχειρήσεις που θα χαρακτηριστούν «κόκκινες», δηλαδή µε σοβαρές ζηµίες, θα λάβουν 4.000 ευρώ και όσες χαρακτηριστούν «κίτρινες», δηλαδή έχουν ελαφρύτερες ζηµίες, θα λάβουν 2.000 ευρώ. Πρώτη στεγαστική αρωγή σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. ∆ικαιούχοι της ενίσχυσης είναι ιδιοκτήτες, κατά πλήρη ή ψιλή κυριότητα, κτιριακών επαγγελµατικών εγκαταστάσεων, κατοικιών και λοιπών µη επαγγελµατικής χρήσης κτιρίων που υπέστησαν βλάβες από τις πληµµύρες. Το ύψος της αποζηµίωσης ορίζεται σε 10.000 ευρώ, εφόσον η κατασκευή φέρει βαριές ζηµίες, και 5.000 ευρώ, εφόσον φέρει µικρότερες ζηµίες. Σηµειώνεται ότι η µέγιστη αποζηµίωση που µπορεί να λάβει µια επιχείρηση ή ένας ιδιώτης δεν µπορεί να ξεπερνά τις 120.000 ευρώ αθροιστικά (π.χ. κάποιος που διαθέτει πολλά κατεστραµµένα ακίνητα).
Εν κατακλείδι, σήµερα κάποιος ιδιώτης που καταστράφηκε το σπίτι του (κύρια κατοικία) ή/και η οικοσυσκευή του µπορεί να υποβάλει αίτηση και να λάβει αποζηµίωση, ανάλογα µε το µέγεθος της ζηµίας, από 7.600 ευρώ το ελάχιστο έως 16.600 ευρώ το µέγιστο. Στις επιχειρήσεις που επλήγησαν η αποζηµίωση ανέρχεται από 7.000 ευρώ το ελάχιστο έως 14.000 ευρώ.
Η βοήθεια δεν εξαντλείται στα παραπάνω. Η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί και επιδότηση ενοικίου 300-500 ευρώ σε όσους το νοικοκυριό τους καταστράφηκε και θα στεγαστούν σε άλλο ακίνητο ή θα φιλοξενηθούν σε συγγενείς, φίλους κ.λπ. Επίσης, η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί την επιχορήγηση και δανειοδότηση όσων έχουν καταστραφεί τα σπίτια και οι επιχειρήσεις τους και θέλουν να χτίσουν νέα. Η επιδότηση της στεγαστικής αρωγής στα νοικοκυριά µπορεί να φτάσει στο 80% της δαπάνης, όπως ανέφερε ο υφυπουργός Κλιµατικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Χρ. Τριαντόπουλος, µε το υπόλοιπο 20% να παρέχεται µέσω άτοκου δανείου.
Στις επιχειρήσεις που θα επισκευαστούν ή θα ανακατασκευαστούν η επιδότηση µπορεί να ανέλθει στο 70% της δαπάνης και το υπόλοιπο 30% να διευκολυνθεί χρηµατοδοτικά µέσω ενός χαµηλότοκου ή άτοκου δανείου.
Σηµειώνεται ότι για όλα αυτά δεν υπάρχουν ακόµη αποφάσεις που εξειδικεύουν το πώς θα δοθεί η σχετική βοήθεια.
Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά στις 16/9/2023
