Σε ένα καινοφανές περιβάλλον, βασικά χαρακτηριστικά του οποίου είναι η ηρεμία σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, η απουσία εμπρηστικής ρητορικής σε όλες τις βαθμίδες της τουρκικής ηγεσίας, εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων οι οποίες απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα, αλλά και η προδιάθεση της Άγκυρας για ενίσχυση των διμερών συνεργειών σε επί μέρους τομείς, «χαμηλής» πολιτικής ως επί το πλείστον αλλά όχι μόνο, εξελίσσονται τους τελευταίους μήνες οι ανέκαθεν δύσκολες ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Ως προς τούτο, η νέα, έκτη κατά σειρά και δεύτερη επί αμερικανικού εδάφους μετά τον Σεπτέμβριο του 2019 συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν έκρυβε δυσάρεστες εκπλήξεις. Το αντίθετο, μάλιστα, όπως μεταδίδουν αρμόδιες κυβερνητικές πηγές. Οι δύο ηγέτες, παρουσία των υπουργών Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν, καθώς και των διπλωματικών συμβούλων τους, Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου και Τσαγατάι Κιλίτς, επιβεβαίωσαν το «θετικό momentum» που διέπει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και εξέφρασαν την αμοιβαία βούλησή τους αυτό να συνεχιστεί και για τους επόμενους μήνες. 

Ελλάδα-Τουρκία: Προσέγγιση βήμα βήμα

Πρόσωπα με πλούσια εμπειρία στα ελληνοτουρκικά και με ενεργό συμμετοχή στις συναντήσεις των τελευταίων μηνών κάνουν λόγο για μία βήμα προς βήμα προσέγγιση, κατά την οποία, όπως το έθεσε ανώτερη κυβερνητική πηγή λίγη ώρα μετά το κρίσιμο ραντεβού Μητσοτάκη - Ερντογάν, «δεν ενδείκνυνται τα σφιχτά χρονοδιαγράμματα σε ζητήματα που αναζητούν επίλυση εδώ και δεκαετίες».

Ανώτερο στέλεχος με άμεση εμπλοκή στις εν εξελίξει ελληνοτουρκικές διαβουλεύσεις υπογραμμίζει την «καλή προαίρεση» που επιδεικνύει η Άγκυρα, επιμένοντας ότι άμεσος στόχος της Αθήνας είναι να προσλάβουν μόνιμα χαρακτηριστικά η καταλλαγή και η ηρεμία, που παρατηρούνται εσχάτως σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.

Η ίδια πηγή επισημαίνει πως είναι κρίσιμο «να υπάρχει μία μόνιμου τύπου ηρεμία, ώστε οποιαδήποτε διαφωνία να μην οδηγεί σε κρίσεις. Είναι πολύ σημαντικό οι διαφωνίες να αποσυμπιέζονται. Αυτό οδηγεί σε μια πιο μακρά και βιώσιμη ηρεμία στην περιοχή». Εάν κάποιος θα μπορούσε να μιλήσει για «παραδοτέο» από την πρόσφατη συνάντηση κορυφής στο Turkey’s House σχεδόν απέναντι από την έδρα των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, καίτοι ο όρος μοιάζει μάλλον αδόκιμος, αυτό δεν είναι άλλο από την οριστικοποίηση της σύγκλησης του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας στις 7 Δεκεμβρίου στη Θεσσαλονίκη.

Οι συναντήσεις για τα ελληνοτουρκικά

Σε 2,5 μήνες από τώρα και στη νέα τους συνάντηση στη συμπρωτεύουσα, Κυριάκος Μητσοτάκης και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναμένεται να κάνουν επισκόπηση του συνολικού φάσματος των διμερών σχέσεων, συμφωνώντας παράλληλα και πάντα βάσει του καλού σεναρίου στα επόμενα ελληνοτουρκικά ραντεβού. Πάντως, και πριν από το νέο τετ α τετ κορυφής στη σκιά του Λευκού Πύργου, θα έχουν μεσολαβήσει πολύ σημαντικές διμερείς συναντήσεις, ενδεικτικές έως ένα βαθμό για την προοπτική, τα όρια και τις αντοχές της ελληνοτουρκικής επαναπροσέγγισης.

Το σημαντικότερο εξ αυτών μοιάζει η συνάντηση της υφυπουργού Εξωτερικών, Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου, με τον Τούρκο ομόλογό της, Μπουράκ Ακσαπάρ, στις 16 Οκτωβρίου στην Αθήνα, όπου αναμένεται να τεθεί επί τάπητος το ακανθώδες ζήτημα του πολιτικού διαλόγου. Στην κυβέρνηση δεν αιθεροβατούν ως προς τα αποτελέσματα που μπορεί να έχει η εν λόγω διαδικασία, τουλάχιστον σε πρώτο χρόνο, εξού και ο Έλληνας πρωθυπουργός έχει τονίσει σε πρόσφατη δημόσια τοποθέτησή του πως «η Χάγη είναι ακόμη πολύ μακριά». Την ίδια ώρα, πάντως, αρμόδιες κυβερνητικές πηγές κάνουν λόγο για ενθαρρυντικές ενδείξεις στις έως τώρα επαφές, που φαίνεται πως αφήνουν χαραμάδα αισιοδοξίας.

Πρόσωπα που μετέχουν στα ραντεβού του τελευταίου χρονικού διαστήματος αποκαλύπτουν στην «ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ» πως οι Τούρκοι αξιωματούχοι εμφανίζονται ιδιαιτέρως προσεκτικοί ως προς τη φρασεολογία που χρησιμοποιούν, αποφεύγοντας επιμελώς ζητήματα τα οποία θα μπορούσαν να διαταράξουν το καλό κλίμα.

Μία μόνο διαφορά: Οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας

«Δεν έχουν ακουστεί προσώρας οι λέξεις που χτυπάνε κόκκινο σε εμάς», είναι η χαρακτηριστική φράση υψηλόβαθμου κυβερνητικού αξιωματούχου, ο οποίος επαναβεβαιώνει πως οι δύο πλευρές δεν έχουν μπει μέχρι τώρα τουλάχιστον στα «βαθιά νερά του ελληνοτουρκικού διαλόγου», ήτοι στην προσπάθεια επίλυσης της μιας και μόνης διαφοράς που αναγνωρίζει η Αθήνα και αυτή δεν είναι άλλη από την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας. Σε κάθε περίπτωση, από την Αθήνα ξεκαθαρίζεται με τον πλέον εμφατικό τρόπο ότι ζητήματα που άπτονται της κυριαρχίας και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, ήτοι θέματα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου ή «γκρίζες ζώνες», που ήταν μέχρι πρότινος στην ημερήσια ατζέντα της τουρκικής προπαγάνδας, είναι εκτός συζήτησης...

Ένα νεο-οθωμανικό σαράι σε σxήμα τουλίπας στο Μανxάταν

Τόνοι μελάνης, εκτενή ρεπορτάζ κι αμέτρητα πρωτοσέλιδα έχουν αφιερωθεί στην επιτομή της τουρκικής μεγαλομανίας. Ο Ταγίπ Ερντογάν έφτιαξε ένα δεύτερο «Λευκό Σαράι» στην καρδιά του Μανχάταν, προσαρμοσμένο στο νεοϋoρκέζικο περιβάλλον αλλά με έκδηλες αναφορές στη χώρα του. Το βάφτισε «Σπίτι της Τουρκίας».

Είναι ένα από τα φαραωνικά έργα που αρέσουν στον Τούρκο πρόεδρο. Εκεί έγινε την Τετάρτη η συνάντηση των κυρίων Μητσοτάκη και Ερντογάν, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Ο επιβλητικός ουρανοξύστης βρίσκεται στην περιοχή Turtle Bay. Ακριβώς απέναντι από το κτίριο των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο και ξεπερνά σε ύψος. «Με αυτό το έργο, η Τουρκία δημιούργησε ένα αριστούργημα που αντανακλά το μεγαλείο της.

Το “Σπίτι της Τουρκίας” θα στέκει ως αντανάκλαση της θέσης της Τουρκίας στην παγκόσμια σκηνή, ενόψει της επετείου των 100 ετών της Τουρκικής Δημοκρατίας το 2023», έλεγε ο Τ. Ερντογάν το 2021 στα εγκαίνια. Αφού έκοψε την κορδέλα, εξήρε την παραδοσιακή διακόσμηση των Σελτζούκων και τόνισε τη συμβολική σημασία του κτιρίου για την Τουρκία. Θα έλεγε κανείς ότι ζήλεψε τον Πύργο Τραμπ και είπε να φτιάξει το «Σπίτι της Τουρκίας» που αντανακλά τη νεο-οθωμανική εξωτερική πολιτική του. «Είναι ένα έργο τέχνης. Είμαστε περήφανοι γιατί προσθέτουμε στη σιλουέτα της Νέας Υόρκης ένα εξαιρετικό παράδειγμα της ιστορικής και παραδοσιακής αρχιτεκτονικής μας», δήλωνε ο Τούρκος πρόεδρος, επιμένοντας ότι θα χρησιμεύσει τις επόμενες δεκαετίες ως μόνιμο σύμβολο της διπλωματικής επιτυχίας της χώρας του. Η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του κτιρίου κρύβει αρκετούς συμβολισμούς.

Η τουρκική αντιπροσωπεία επέλεξε να ανεγείρει την τεράστια εγκατάσταση στη θέση δύο παλιών κτιρίων και ανέθεσε στον αρχιτέκτονα Πέρκινς Ίστμαν να του προσδώσει «άρωμα» Τουρκίας. Η καμπυλωτή πρόσοψη παραπέμπει στην ημισέληνο της τουρκικής σημαίας, ενώ η κορυφή του ουρανοξύστη έχει σχήμα τουλίπας, του εθνικού λουλουδιού της Τουρκίας, του πιο σεβαστού λουλουδιού των Οθωμανών. Ο σχεδιασμός του χώρου εισόδου είναι εμπνευσμένος από τα καραβανσαράγια του παλιού Δρόμου του Μεταξιού, τα πανδοχεία στην άκρη του δρόμου, όπου αναπαύονταν οι κουρασμένοι ταξιδιώτες.

Τα καραβανσαράγια ήταν άλλωστε πολύ δημοφιλή στην εποχή των Σελτζούκων, γεγονός που «κουμπώνει» με τη νεο-οθωμανική εξωτερική πολιτική Ερντογάν. Τα περισσότερα υλικά ήρθαν από Τουρκία. Ο Μάικλ Λιου, επικεφαλής της αρχιτεκτονικής εταιρείας που ανέλαβε το έργο, είχε δηλώσει πως εκείνος και οι συνεργάτες του είχαν μελετήσει πολύ προσεκτικά την τουρκική ιστορία, τον πολιτισμό, τις παραδόσεις και την κουλτούρα της γείτονος, προτού αρχίσουν τα σχέδια του ουρανοξύστη. Το ποσό που δαπανήθηκε διόλου ευκαταφρόνητο... Τριακόσια εκατομμύρια δολάρια ξόδεψε για το νέο σύμβολο ισχύος του ο Τ. Ερντογάν. Κατασκευάστηκε στη θέση του προηγούμενου, μικρότερου κτιρίου, που αγοράστηκε από την IBM το 1977 και εγκαινιάστηκε πριν από δύο χρόνια, στις 20 Σεπτεμβρίου του 2021. Ουρανοξύστης της διπλωματίας

Το «Σπίτι της Τουρκίας» χρησιμεύει ως έδρα πολλών τουρκικών διπλωματικών αποστολών στη Νέα Υόρκη, καθώς και ως κέντρο τουρκικής πολιτιστικής δραστηριότητας. Επιπλέον, ο ουρανοξύστης των 36 ορόφων στεγάζει τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Τουρκίας στα Ηνωμένα Έθνη και το Γενικό Προξενείο της Τουρκίας, το οποίο έχει δεχθεί πολλές φορές επιθέσεις. Ένας ολόκληρος όροφος έχει παραχωρηθεί στο ψευδοκράτος, μιας και ως παράνομο καθεστώς δεν μπορεί να έχει αυτόνομη παρουσία στο εξωτερικό. Ο ουρανοξύστης διαθέτει αμφιθέατρο και ορόφους γραφείων για την αποστολή του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών καθώς και για το προξενείο. Οι εξωτερικές βεράντες βρίσκονται στον 5ο, στον 11ο και τον 16ο όροφο. Το κτίριο διαθέτει, επίσης, αίθουσα προσευχής, αίθουσες συσκέψεων και εκθεσιακό χώρο. Από τον 20ό όροφο και μετά, υπάρχουν διαμερίσματα, μερικά από τα οποία χρησιμοποιούνται από τις τουρκικές διπλωματικές αποστολές. Ακόμη, διαθέτει γυμναστήριο, κοινόχρηστο χώρο βεράντας και στάθμευσης για τους κατοίκους

Η Τουρκία υπό το βλέμμα των  ΗΠΑ

Από την Αθήνα επισημαίνεται επίσης το ζωηρό ενδιαφέρον του διεθνούς παράγοντα και εν προκειμένω των ΗΠΑ, αλλά και των Ευρωπαίων για τη δρομολογούμενη ελληνοτουρκική προσέγγιση. Μάλιστα καλά πληροφορημένη πηγή μεταφέρει στην «ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ» την εκτίμηση της Ουάσινγκτον ότι η βούληση της Τουρκίας να συμβάλει στην αποκλιμάκωση της έντασης σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο είναι πραγματική «για το προβλεπτό μέλλον». Ούτως ή άλλως, οι σύμμαχοι και εταίροι μας και στις δύο ακτές του Ατλαντικού παρακολουθούν στενά τις τουρκικές κινήσεις, επιχειρώντας να αποκρυπτογραφήσουν την επιθυμία της Άγκυρας να επουλώσει τις πληγές που η ίδια έχει ανοίξει με τη Δύση.

Και στο Κυπριακό, πάντως, υψηλόβαθμη πηγή του υπουργείου Εξωτερικών επιμένει πως οι διαρκώς βελτιούμενες ελληνοτουρκικές σχέσεις θα βοηθήσουν στις προσπάθειες επανέναρξης των διαπραγματεύσεων για την επίλυση του προβλήματος, καίτοι αναγνωρίζουν πως η εμμονή της Άγκυρας στη λύση των δύο κρατών είναι εξόχως προβληματική. Το ζήτημα ωστόσο της αύξησης των μεταναστευτικών ροών φαίνεται πως απασχόλησε και μάλιστα εκτενώς το ραντεβού Μητσοτάκη - Ερντογάν στη Νέα Υόρκη.

Σύμφωνα με πληροφορίες της «ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗΣ», συμφωνήθηκε να ενταθεί ο συντονισμός των ελληνικών και των τουρκικών Αρχών σε πολιτικό αλλά και επιχειρησιακό επίπεδο, προκειμένου να «μην πέφτουν βάρκες στο νερό», όπως είπε χαρακτηριστικά κυβερνητική πηγή μετά το πέρας του τετ α τετ κορυφής. Η Αθήνα ζητά παγίως αποτελεσματικότερη συνεργασία από τις τουρκικές Αρχές, αλλά και τήρηση των συμφωνηθέντων από την Κοινή Δήλωση της ΕΕ - Τουρκίας

Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή