«Σαν ένας κουβάς με νερό γεμάτος τρύπες. Κάθε φορά που η κυβέρνηση κλείνει μια τρύπα με το δάχτυλο, ανοίγει μια άλλη. Και το νερό χύνεται και τα δάχτυλα τελειώνουν». Με αυτό τον γλαφυρό τρόπο περιγράφει στην «ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ» παράγοντας της αγοράς τη διετή μάχη κατά της ακρίβειας. Τι ακριβώς εννοεί όμως; Όλα ξεκίνησαν με τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ενεργειακή κρίση. Όταν το κόστος της ενέργειας ισορρόπησε, ήρθαν οι θεομηνίες του χειμώνα και η ξηρασία του καλοκαιριού με τις μεγάλες πυρκαγιές. Χαριστική βολή έδωσαν οι καταστροφικές πλημμύρες της Θεσσαλίας.

Σωρεία προβλημάτων

«Αν δεν εξομαλυνθούν οι γενεσιουργές αιτίες, δεν μπορεί να λυθεί το πρόβλημα», δηλώνει στην «Α» ο γενικός διευθυντής της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας, Απόστολος Πεταλάς. «Ο βασικός λόγος που δημιουργήθηκε ήταν, δυστυχώς, συνδυαστικός: η πανδημία δημιούργησε τεράστιο πρόβλημα στην εφοδιαστική αλυσίδα και πυροδοτήθηκε η μη επάρκεια», αναφέρει και εξηγεί: «Μόλις η πανδημία έληξε, ο πόλεμος της Ουκρανίας πυροδότησε το ενεργειακό πρόβλημα. Δημιουργήθηκε μια αβεβαιότητα πάνω σε μια άλλη αβεβαιότητα. Το κερασάκι στην τούρτα, τα μεγάλα προβλήματα της κλιματικής κρίσης, επηρέασαν κρίσιμους τομείς που έχουν να κάνουν με παραγωγή τροφίμων και αυτό δημιούργησε περαιτέρω πρόβλημα επάρκειας».

«Το πρόβλημα της ακρίβειας, όταν οι διεθνείς τιμές των πρώτων υλών τρέχουν με αυτούς τους ρυθμούς, δεν μπορεί να λυθεί», σημειώνει στην «Α» ο επιχειρηματίας τροφίμων Σπύρος Θεοδωρόπουλος. Πόσο δίκιο έχει εντέλει ο κ. Θεοδωρόπουλος; Τον Μάιο του 2023 η Κομισιόν είχε διαπιστώσει μειώσεις στις τιμές των λιπασμάτων από 30% έως και 60%. Τον Ιούνιο αντίστοιχη αποκλιμάκωση είχε παρατηρηθεί και στις ζωοτροφές.

Ο αντιπρόεδρος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ηρακλείου, Μύρων Χιλετζάκης, έκανε λόγο για μείωση της τιμής που αγγίζει το 50%. «Ένα τσουβάλι καλαμπόκι κόστιζε 20 ευρώ και τώρα το βλέπω στα 10 ευρώ. Υπάρχει πτώση της τιμής του. Και το ένα τσουβάλι ισούται με 40 κιλά», τόνισε στην τοπική ιστοσελίδα neakriti.gr. Και οι τιμές των καυσίμων είναι σαφώς βελτιωμένες. Την τελευταία ημέρα του Οκτωβρίου του 2022 μεσοσταθμικά είχαν ξεπεράσει τα 2 ευρώ οι τιμές λίτρου σε όλα τα είδη καυσίμου -ακόμη και στο ντίζελ, ενώ σήμερα η μέση πανελλαδική τιμή της αμόλυβδης φτάνει το 1,886 €/lt και του ντίζελ το 1,404 €/lt. Παρ’ όλα αυτά, στο μεγαλύτερο μέρος του 2023 ο πληθωρισμός στα τρόφιμα «τρέχει» με διψήφια ποσοστά ή λίγο πιο κάτω από αυτά (9,9% τον Οκτώβριο). Από τα αναλυτικά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής προκύπτει ότι σε σύνολο 60 κατηγοριών τροφίμων και ποτών οι τιμές τον Ιούνιο του 2023 ήταν αυξημένες σε σύγκριση με τον Ιανουάριο σε 52 εξ αυτών, ενώ μειώσεις καταγράφηκαν μόνο σε 8 κατηγορίες τροφίμων. «Το φαινόμενο του πληθωρισμού βαίνει προς τη δύση του. Οι τιμές όμως θα παραμείνουν όπως έχουν σήμερα διαμορφωθεί. Δεν θα ξαναγυρίσουμε στις εποχές του αποπληθωρισμού», λέει στην «Α» ο καθηγητής οικονομολόγος Παναγιώτης Πετράκης.

Αυστηροί έλεγχοι

Το υπουργείο Ανάπτυξης δίνει τη μάχη κατά της ακρίβειας ταυτόχρονα με τη μάχη κατά της αισχροκέρδειας, η οποία στην Ελλάδα, όπως προκύπτει, ανθεί. Κινείται δε σε τρεις άξονες: ενίσχυση του ανταγωνισμού με το «Καλάθι του νοικοκυριού», μειώσεις στα ράφια με την πρωτοβουλία «Μόνιμη Μείωση Τιμής» και πάταξη της αισχροκέρδειας με αυστηρούς ελέγχους στο μεικτό περιθώριο κέρδους σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας.

«Είναι πολύ δύσκολο να μειωθούν οι τιμές, δεν προβλέπεται. Το μόνο που μπορεί να κάνει κανείς είναι να αυξήσει τα εισοδήματά του», λέει ο Παναγιώτης Πετράκης και εκφράζει τη βεβαιότητα ότι στα επόμενα τρία χρόνια αυτά θα αυξηθούν. «Οι αυξήσεις των μισθών σιγά σιγά θα “ροκανίσουν” το ύψος του πληθωρισμού», επισημαίνει.

Συγκρίσεις

Είναι όντως η Ελλάδα πιο ακριβή από τις υπόλοιπες χώρες στα ίδια ακριβώς προϊόντα; Ενδεικτικά, και σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το μοσχάρι στην Ελλάδα τον Μάιο του 2023 ανατιμήθηκε κατά 13,8% σε ετήσια βάση έναντι 7,3% στην Ευρωζώνη. Οι τιμές του χοιρινού κρέατος στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί μέσα σε έναν χρόνο κατά 14,7% έναντι 8,8% στην Ευρωζώνη. Οι τιμές στο βούτυρο σε ετήσια βάση αυξήθηκαν κατά 14,8% στην Ελλάδα, όταν στην Ευρωζώνη μειώθηκαν (-0,3%). Τα σπορέλαια στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 3,6%, όταν στην Ευρωζώνη μειώθηκαν σημαντικά (-8,4%), κάτω και από τα επίπεδα του 2020. Διαφωνεί σε αυτό ο επιχειρηματίας τροφίμων Σπύρος Θεοδωρόπουλος. «Κάποια προϊόντα είναι ακριβότερα στην Ελλάδα και κάποια πολύ φθηνότερα. Αυτό εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Όμως το συνολικό “καλάθι” είναι ίδιου κόστους με την υπόλοιπη Ευρώπη», διαβεβαιώνει.

«Ξεκινάμε από ψηλότερο σκαλί», απαντά ο υπεύθυνος ερευνών του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών, Λευτέρης Κιοσές. «Ανεξάρτητα από την ακρίβεια, έχουμε πολύ υψηλό ΦΠΑ στα τρόφιμα», εξηγεί και προτείνει: «Η μείωση ΦΠΑ είναι ένα μέτρο που σίγουρα θα βοηθήσει την κατάσταση, καθώς ο ΦΠΑ στα τρόφιμα είναι υψηλότερος από πολλές πλουσιότερες χώρες της Ευρώπης. Σίγουρα θα κάνει τη διαφορά, αλλά σε περιόδους πληθωρισμού ίσως να μην το καταλάβει ο καταναλωτής. Υπάρχουν χώρες που σε βασικά αγαθά έχουν 4% ή 6% ή και μηδενικό ΦΠΑ».

Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή