Τα συμπεράσματα για τους λόγους που οδήγησαν στο τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών και το θάνατο 57 ανθρώπων, έβγαλε η εξεταστική επιτροπή της Βουλής, με τις εργασίες, οι οποίες ξείνησαν στις 23 Νοεμβρίου να ολοκληρώνονται επεισοδιακά το βράδυ της Δευτέρας, αφού τα κόμματα δεν κατέληξαν σε κοινό πόρισμα, καθώς τα συμπεράσματα για τις ευθύνες ήταν εκ διαμέτρου αντίθετα.

Στο πόρισμα 700 σελίδων της επιτροπής γίνεται εκτενής αναφορά στη σημασία του ανθρώπινου παράγοντα, τους χειρισμούς του σταθμάρχη, των μηχανοδηγών καθώς και της ιταλικής hellenic Train (είχε διαπιστώσει προβλήματα αλλά δεν ανέστειλε δρομολόγια). Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται σε αυτό: «Εάν είχαν τηρηθεί απαρέγκλιτα οι κανόνες του Γενικού Κανονισμού Κινήσεως (ΓΚΚ) από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, το δυστύχημα δεν θα είχε συμβεί. Μάλιστα, έστω μία από αυτές τις παραβιάσεις του ΓΚΚ αν δεν είχε συμβεί, θα μπορούσε να αποσοβήσει το δυστύχημα. Σε ότι αφορά ωστόσο, τα πολιτικά πρόσωπα, το επισημαίνει πως δεν έχουν αναδειχθεί παραλείψεις που να συνδέονται με το δυστύχημα. «Η ανάλυση από την Επιτροπή δεν ανέδειξε πράξεις ή παραλείψεις πολιτικών προσώπων που να συνδέονται με το δυστύχημα. Η πολιτική ευθύνη, αντικειμενικά αναλήφθηκε από τον τότε Υπουργό Κ. Καραμανλή με την άμεση παραίτησή του την ημέρα του τραγικού δυστυχήματος». Το πόρισμα εν τέλει εγκρίθηκε κατά πλειοψηφία και είναι έτοιμο να τεθεί προς συζήτηση στην Ολομέλεια, μέσα στον Μάρτιο. 

Ποινικές ευθύνες και παραπομπή στη Δικαιοσύνη 

Εκεί που το πόρισμα πάντως δεν βρίσκει ποινικές ευθύνες, υπάρχουν αντιδράσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, βάζοντας «στο κάδρο» διάφορα πρόσωπα. Οι πρώην υπουργοί Σπίρτζης και Καραμανλής, βρίσκονται σε όλες τις «κομματικές λίστες» σε μια ευρεία γκάμα αδικημάτων πλημμεληματικού και κακουργηματικού χαρακτήρα. Ο ΣΥΡΙΖΑ που αρχικά έκανε ανεπιτυχή προσπάθεια να συντάξει κοινό πόρισμα με τα κόμματα της αντιπολίτευσης, ζητά την εμπλοκή της τακτικής δικαιοσύνης στην έρευνα των αδικημάτων, επειδή αυτά δεν τελέστηκαν κατά την άσκηση των υπουργικών καθηκόντων.

Και το ΚΚΕ στο ίδιο μήκος κύματος, με δική του συνταγματική ερμηνεία, προκειμένου να στοιχειοθετήσει την μη παραγραφή των αδικημάτων από τον Σπίρτζη. Το κόμμα επικαλείται το χρόνο τέλεσης του αδικήματος σε συνδυασμό με τον χρόνο της συνταγματικής αναθεώρησης και της παρέλευσης της αποσβεστικής προθεσμίας. Το ΠΑΣΟΚ, αν και εντοπίζει υπουργικές ευθύνες και αναγνωρίζει την ανάγκη να μετατραπεί η εξεταστική σε προανακριτική, ωστόσο δεν προτίθεται να καταθέσει σχετική πρόταση, ούτε κατέθεσε πορισματική θέση. Παραδόξως, η ΕΛΛΥΣΗ και ο Π. Σαράκης συμφωνεί με τον ΣΥΡΙΖΑ για την παραπομπή στη δικαιοσύνη, ενώ Σπαρτιάτες και Φλώκος (ανεξάρτητος) ψήφισαν από κοινού τις πορισματικές τους θέσεις. Τέλος, η Νέα Αριστερά, αναγνώρισε ευθύνες στον Καραμανλή αλλά όχι στον Σπίρτζη, υιοθετώντας τη θέση πως ο σιδηρόδρομος λειτουργούσε επαρκώς πριν το 2019.

Χαμός στην επιτροπή με τη Πλεύση Ελευθερίας 

Από τις πρώτες κιόλας συνεδριάσεις της εξεταστικής επιτροπής, τέθηκε το ζήτημα εξαίρεσης της προέδρου της Πλεύσης Ελευθερίας από τις εργασίες, λόγω της θέσης που κατέχει ως συνηγόρου συγγενών θυμάτων από το δυστύχημα. Η επιτροπή αποφάσισε να την αποπέμψει, με τη Ζωή Κωνσταντοπούλου να προχωρά στην αντικατάσταση της από την Ελένη Καραγεωργοπούλου.

Παρολ' αυτά δε φάνηκε να δέχεται την εξέλιξη αυτή, αφού έστειλε επιστολές στον πρόεδρο της Βουλής και της Εξεταστικής όπου εξηγούσε πως η αποπομπή της ήταν παράνομη και πως παρέμενε μέλος που είχε αναπληρωθεί από την συνάδελφο της. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου ήταν παρούσα στην συνεδρίαση και έτοιμη να καταγγείλει το προεδρείο κάνοντας αίτηση εξαίρεσης του προέδρου, Δημήτρη Μαρκόπουλου για μεροληπτική συμπεριφορά. Όπως ήταν αναμενόμενο, τα αίματα «άναψαν», με τον κ. Μαρκόπουλο να διακόπτει τη συνεδρίαση μέσα σε ένταση.

Υπενθυμίζεται ότι βάσει κανονισμού, η Ζωή Κωνσταντοπούλου, ακόμα και ως μη μέλος, είχε δικαίωμα να παραστεί στην επιτροπή, αλλά όχι να πάρει το λόγο και να τοποθετηθεί. Οι εργασίες ξεκίνησαν εκ νέου αλλά διακόπηκαν απότομα και ξαναξεκίνησαν 1,5 ώρα αργότερα με την «επεισοδιακή» συνεδρίαση να ολοκληρώνεται αργά το βράδυ, και τη Ζωή Κωνσταντοπούλου να φωνάζει εκτός μικροφώνου καταγγέλλοντας την πλειοψηφία.

Όπως και να έχει, την ερχόμενη βδομάδα η Βουλή ολοκληρώνει τον τετράμηνο κύκλο αναζήτησης πολιτικών ευθυνών. Η δυνατότητα κατάθεσης πρότασης για σύσταση προκαταρκτικής υπάρχει, αλλά όχι για τη σύμβαση 717 αν δεν υπάρξουν νέα στοιχεία.

Τι είπαν οι εισηγητές 

Ο εισηγητής της πλειοψηφίας, Λάζαρος Τσαβδαρίδης τοποθετήθηκε τονίζοντας πως «το μοιραίο βράδυ του δυστυχήματος ο Γενικός Κανονισμός Κυκλοφορίας του ΟΣΕ που είναι νομικά δεσμευτικός και του οποίου η πιστή τήρηση εγγυάται την ασφαλή κυκλοφορία παραβιάστηκε κατά συρροή και διαδοχικά από τον σταθμάρχη Λάρισας και τους μηχανοδηγούς με αποτέλεσμα το τραγικό δυστύχημα». «Αν είχαν τηρηθεί οι κανόνες, για την ασφαλή λειτουργία του σιδηροδρόμου το δυστύχημα είναι βέβαιο ότι δεν θα είχε συμβεί. Έστω και μια από αυτές τις παραβιάσεις να μην είχαν γίνει θα είχε αποσοβηθεί το δυστύχημα», και πρόσθεσε: «Όπως προκύπτει, οι αποφάσεις ληφθήκαν με την τήρηση των προβλεπόμενων διαδικασιών νομιμότητας από την πολιτική ηγεσία και κριτήριο το δημόσιο συμφέρον».

Ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ, Βασίλης Κόκκαλης, κατηγόρησε την πλειοψηφία ότι κλείνει τα μάτια σε ένα διπλό έγκλημα. Όπως είπε: «Εμείς ως ΣΥΡΙΖΑ ζητούμε την περεταίρω ποινική διερεύνηση για καθυστέρηση στην υλοποίηση της σύμβασης 717. Και ο κ. Σπίρτζης το δέχεται όπως και τη προανακριτική αλλά από την αρχή από αυτόν που την υπέγραψε από τον κ. Χρυσοχοΐδη, εσείς τι έχετε να φοβηθείτε και αποφεύγετε τη δικαστική διερεύνηση; έχετε προφανώς να φοβηθείτε πολλά», και πρόσθεσε: «Αυτά που διαδραματίστηκαν στην εξεταστική ήταν θλιβερά γιατί πράγματι, υπήρχε και υπάρχει ξεκάθαρα προσπάθεια συγκάλυψης της αλήθειας».

Ο Νίκος Καραθανασόπουλος του ΚΚΕ ανέφερε μεταξύ άλλων ότι: «Το έγκλημα θα είχε θαφτεί αν δεν ήταν το ΚΚΕ, όλα τα αστικά κόμματα γνωρίζουν ότι έχουν ευθύνες» και πρόσθεσε: «Αποτέλεσμα των τραγικών πολιτικών που εφαρμόστηκαν στον σιδηρόδρομο όλα αυτά χρόνια οδήγησαν στο δυστύχημα».

Η εισηγήτρια του ΠΑΣΟΚ- που δεν κατέθεσε πόρισμα- Μιλένα Αποστολάκη χαρακτήρισε τις εργασίες της εξεταστικής, μελανή σελίδα, ένα μαύρο στίγμα στην κοινοβουλευτική ιστορία, καθώς «είχε ως μοναδικό στόχο από την σύσταση της την οργανωμένη συγκάλυψη του εγκλήματος των Τεμπών». Επιπλέον ανέφερε πως «υπάρχει ένα γεγονός που διαφοροποιεί την εξεταστική αυτή από τις προηγούμενες. Δεν συστάθηκε για να διερευνήσει κάποιο πολιτικό ή οικονομικό σκάνδαλο αλλά από το βάρος του συλλογικού εθνικού πένθους για τον άδικο χαμό 57 ανθρώπων».

«Με την υπογραφή σας προσπαθείτε να σβήσετε 57 ονόματα από τη συλλογική μνήμη», είπε ο Νάσος Ηλιόπουλος από τη Νέα Αριστερά, κάνοντας λόγο για συγκάληψη, και συμπλήρωσε: «Είμαστε σε τόπο που μας έχει διδάξει ότι στις τραγωδίες υπάρχει λύτρωση και τιμωρία και δεν θα γλιτώσετε». 

Η Ελένη Καραγεωργοπούλου από την Πλεύση Ελευθερίας ανέφερε: «Εκβιάζετε την έκδοση πορίσματα προσπαθείτε να επιβάλετε με καταχρηστικό αντιδεοντολογικό τρόπο τη φίμωση της Πλεύση Ελευθερίας», ενώ ο Παύλος Σαράκης από την ΕΛΛΥΣΗΣ, δήλωσε πως αν είχαν ολοκληρωθεί οι συμβάσεις για τον σιδηρόδρομο, στον αναγκαίο χρόνο και τηρηθεί οι συμβατικές υποχρεώσεις των εργολήπτριων εταιριών, το δυστύχημα θα είχε αποφευχθεί.
 
Τέλος, ο Πέτρος Δημητριάδης από τους Σπαρτιάτες είπε: «Είναι απαράδεκτο να έχουν ξοδευτεί τόσα χρήματα και να μην υπάρχει μηχανισμός για να αποσοβήσει ένα ανθρώπινο λάθος», με τον Νίκο Βρεττό της Νίκης να προσθέτει ότι «υπάρχουν ποινικές ευθύνες πολιτικών που πρέπει να αποδώσει αδέσμευτη δικαιοσύνη».