Το Αρθρο 86 του Συντάγµατος αναφέρει ότι µόνο η Βουλή έχει την αρµοδιότητα να ασκεί δίωξη κατά όσων διατελούν ή διετέλεσαν µέλη της κυβέρνησης ή υφυπουργοί για ποινικά αδικήµατα που τέλεσαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, όπως ο νόµος ορίζει. Επί της συνταγµατικής αυτής πρόβλεψης βασίζεται και ο Νόµος 3126 περί Ευθύνης Υπουργών, που προσδιορίζει τα αδικήµατα στα οποία αναφέρεται το Αρθρο 86 του Συντάγµατος. Πρόκειται για πληµµελήµατα ή κακουργήµατα που διαπράττονται κατά τη διάρκεια των καθηκόντων τους.

Η πρόταση για άσκηση δίωξης από τη Βουλή και µόνο πρέπει να υποβληθεί από τουλάχιστον 30 βουλευτές. Στη συνέχεια, η Βουλή µε απόφασή της, που λαµβάνεται µε την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθµού των βουλευτών, δηλαδή τουλάχιστον µε 151 ψήφους, συγκροτεί ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή, η οποία διενεργεί προκαταρκτική εξέταση.

Αν δεν συγκεντρωθεί ο αριθµός των βουλευτών για την άσκηση δίωξης σε βάρος του µέλους της κυβέρνησης ή του διατελέσαντος µέλους αυτής, η σχετική πρόταση των 30 ή περισσοτέρων απορρίπτεται «ως προδήλως αβάσιµη». Η επιτροπή που συγκροτείται, εφόσον ψηφιστεί, αποτελείται από δώδεκα µέλη. ∆ύο εξ αυτών είναι εισηγητές της στήριξης των κατηγοριών.

Επίσης, η επιτροπή δρα ως εισαγγελικός λειτουργός και, για την ακρίβεια, έχει τις αρµοδιότητες του εισαγγελέα Πρωτοδικών. Αν µάλιστα το θεωρήσει αναγκαίο για την έκβαση της υπόθεσης, µπορεί να αναθέσει τη διενέργεια επιπλέον ερευνών επί του αντικειµένου της διώξεως σε εισαγγελέα Πληµµελειοδικών ή Εφετών. Εξυπακούεται ότι ορίζεται συγκεκριµένη προθεσµία µέσα στην οποία η επιτροπή είναι υποχρεωµένη να παραδώσει το πόρισµά της.

Σε αυτό πρέπει να περιλαµβάνονται και αποδεικτικά στοιχεία για την άσκηση δίωξης, για την οποία θα πρέπει να ληφθεί απόφαση πάλι µε την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθµού των βουλευτών. Η σχετική απόφαση λαµβάνεται σε ειδική συνεδρίαση της Ολοµέλειας του ελληνικού Κοινοβουλίου.

Συνολικώς από συστάσεως του ελληνικού κράτους έχουν συγκροτηθεί 28 Προανακριτικές βάσει του νόµου περί ευθύνης υπουργών, εκ των οποίων οι 17 στα χρόνια της Μεταπολίτευσης. ∆εκατρείς από αυτές τις περιπτώσεις είναι οι εξής:

- Η πρώτη υπόθεση για δίωξη υπουργού ήταν το… 1847, κατά του τότε υπουργού Οικονοµικών, Ν. Πονηρόπουλου. Είχε κατηγορηθεί για πλαστογραφία στην τιµή των σιτηρών της εποχής. Τελικώς όµως δεν παραπέµφθηκε.

- Είκοσι οκτώ χρόνια µετά, και συγκεκριµένα το 1875, άσκηση δίωξης με τον νόμο περί ευθύνης υπουργών αφορούσε σε όλα τα μέλη (!) της κυβέρνησης του Δημητρίου Βούλγαρη, με την κατηγορία ότι συμμετείχαν σε εκλογικές παραβάσεις. Απηλλάγησαν όμως λόγω ακύρωσης, τελικώς, του κατηγορητηρίου.

- Την ίδια χρονιά είχαμε τα Σιμωνιακά, ένα μεγάλο εκκλησιαστικό σκάνδαλο. Δύο υπουργοί της κυβέρνησης Βούλγαρη, που είχε παραιτηθεί έναν χρόνο πριν,
είχαν δωροδοκηθεί για να επηρεάσουν την Ιερά Σύνοδο υπέρ της εκλογής τριών επισκόπων. Επρόκειτο για τους υπουργούς Εκκλησιαστικών και Δημόσιας Εκπαίδευσης, Ιωάννη Βαλασόπουλο, και Δικαιοσύνης, Β. Νικολόπουλο. Καταδικάστηκαν ο πρώτος για δωροδοκία και εκβίαση και ο δεύτερος για συναυτουργία σε δωροδοκία.

- Και ο Τρικούπης ως πρωθυπουργός το 1892 είχε υποστεί δίωξη για μη εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων και παράνομη δανειοδότηση, αλλά τελικώς δεν
παραπέμφθηκε.

- Με το γύρισμα του αιώνα, το 1916, είχαμε άσκηση δίωξης σε όλα τα μέλη της κυβέρνησης Σκουλούδη. Δεν παραπέμφθηκαν όμως - Δέκα χρόνια μετά, το 1926, πάλι είχαν διωχθεί όλα τα μέλη μιας κυβέρνησης. Επρόκειτο για τα μέλη της κυβέρνησης του Θ. Πάγκαλου, τα οποία τελικώς δεν παραπέμφθηκαν. Αντιθέτως, ο δικτάτωρ Πάγκαλος, το 1930, επί κυβερνήσεως Ελευθερίου Βενιζέλου, παραπέμφθηκε για απιστία, που αφορούσε εκχώρηση άδειας καζίνο στην Ελευσίνα. Καταδικάστηκε σε διετή φυλάκιση και πενταετή στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.

- Το 1950 είχε ξεσπάσει το σκάνδαλο Χατζηπάνου. Ο Χατζηπάνος, υπουργός Μεταφορών στην κυβέρνηση Διομήδη, τα έτη μεταξύ 1949 και 1950 είχε εμπλακεί στο αποκληθέν «Σκάνδαλο καυσίμων», κατηγορηθείς για απιστία κατά του Δημοσίου και για ατασθαλίες κατά τη διανομή πετρελαίου. Καταδικάστηκε το 1951 σε φυλάκιση 2 μηνών με τριετή αναστολή.

- Χωρίς τελική παραπομπή είχαν διωχθεί το 1962 μέλη της υπηρεσιακής κυβέρνησης Δόβα, που είχε διεξαγάγει τις εκλογές του 1961.

- Το 1965, επί κυβερνήσεως Γεωργίου Παπανδρέου, είχε ασκηθεί δίωξη σε πέντε υπουργούς των κυβερνήσεων Κωνσταντίνου Καραμανλή, συμπεριλαμβανομένου του ιδίου. Η κατηγορία ήταν βλάβη των συμφερόντων του κράτους. Δεν υπήρξε παραπομπή. Οι υπουργοί ήταν οι Ν. Μάρτης, Α. Πρωτοπαπαδάκης, Π.
Παπαληγούρας, Δ. Χέλμης και Λ. Μπουρνιάς.

- Το ίδιο έτος είχε ασκηθεί δίωξη στον Ευάγγελο Αβέρωφ, υπουργό της κυβέρνησης Καραμανλή, και στους υφυπουργούς Α. Γεροκωστόπουλο και Δ. Δαβάλη για παράνομη διαχείριση και διάθεση μυστικών κονδυλίων. Δεν έγινε παραπομπή.

Στα χρόνια της Μεταπολίτευσης

Στα χρόνια της Μεταπολίτευσης είχαμε αρκετές περιπτώσεις εφαρμογής του νόμου περί ευθύνης υπουργών.

Μερικές από αυτές ήταν οι εξής:

- Η πρώτη δίωξη και παραπομπή έγινε το 1989 για τη γνωστή τότε υπόθεση του καλαμποκιού. Είχε παραπεμφθεί ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου, Νίκος Αθανασόπουλος, για έκδοση ψευδών βεβαιώσεων και απλή συνέργεια σε νόθευση βιβλίων απόπλου και κατάπλου του Λιμεναρχείου Καβάλας. Είχε καταδικαστεί σε φυλάκιση τριών ετών και έξι μηνών. Τέσσερα χρόνια μετά, η Βουλή, επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ και πάλι, ήρε την καταδίκη.

- Το 1989 είχαμε την υπόθεση των παράνομων υποκλοπών. Ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου παραπέμφθηκε, αλλά η δίωξη ανεστάλη από τη Βουλή
στις 15 Μαΐου 1992.

- Την ίδια χρονιά, δηλαδή το 1992, έλαβε πολιτικές διαστάσεις το σκάνδαλο Κοσκωτά. Παραπέμφθηκαν ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου για ηθική αυτουργία σε απιστία, δωροληψία και δόλια αποδοχή προϊόντων εγκλήματος, αλλά αθωώθηκε, και ο υπουργός Οικονομίας Π. Ρουμελιώτης, επειδή δεν έλαβε μέτρα ελέγχου της Τράπεζας Κρήτης. Τελικώς δεν δικάστηκε, επειδή το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, του οποίου στη συνέχεια ήταν μέλος, δεν ήρε την ασυλία του. Ο υπουργός Οικονομικών Δ. Τσοβόλας παραπέμφθηκε για απιστία περί την υπηρεσία και καταδικάστηκε σε φυλάκιση δυόμισι ετών.


* Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά στις 23/3