Ελληνοτουρκικά: Αγκάθια στον δρόμο προς τον… διάλογο
Η ένταση για τα θαλάσσια πάρκα
Το παρασκήνιο των επαφών ενόψει της συνάντησης Μητσοτάκη - Ερντογάν
Κατερινα Τσαμουρη
Μια απρόσµενη φουρτούνα στα εσχάτως ήρεµα νερά των Ελληνοτουρκικών θέτει διαφορετικό πλαίσιο για την επικείµενη συνάντηση των κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν.
*Διαβάστε εδώ: Πολυεπίπεδη ευρωπαϊκή πολιτική από Μητσοτάκη: Οι στόχοι του πρωθυπουργού στη Σύνοδο Κορυφής που ξεκινά σήμερα - Τι θα πει για Ισραήλ, Τουρκία, Κυπριακό
Σύµφωνα µε το ρεπορτάζ των «Π», οι προθέσεις της ελληνικής πλευράς παραµένουν οι ίδιες. Ωστόσο, δεν δείχνει να ανεβαίνει ο πήχης των προσδοκιών.
Η ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών που εξεδόθη τα ξηµερώµατα της Τετάρτης, µε αφορµή την ελληνική προαναγγελία για δηµιουργία θαλάσσιων πάρκων σε Αιγαίο και Ιόνιο, δικαίωσε τις φωνές που έλεγαν ότι η γείτων δεν έχει αφήσει στο παρελθόν τις παράνοµες και παράλογες αιτιάσεις της.
Μολονότι το τελικό πρόγραµµα του πρωθυπουργού στην Τουρκία δεν έχει οριστικοποιηθεί, πηγές των «Π» από Αθήνα και Άγκυρα λένε ότι το επικρατέστερο σενάριο είναι η συνάντηση κορυφής να γίνει στις 13 Μαΐου στην τουρκική πρωτεύουσα.
Οι ίδιες πηγές λένε ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα µεταβεί στην Καππαδοκία στις 12 Μαΐου και άρα την εποµένη θα δει τον Τούρκο πρόεδρο. Το τετ-α-τετ θα πραγµατοποιηθεί κανονικά. Παρά τις... αναταράξεις αυτής της εβδοµάδας.
Ρόλο κυµατοθραύστη φαίνεται ότι θα επωµιστούν οι συνεργάτες των δύο ηγετών. Στις 22 Απριλίου θα έρθει στην Αθήνα τουρκική στρατιωτική αντιπροσωπεία για τα Μέτρα Οικοδόµησης Εµπιστοσύνης (ΜΟΕ).
Στις 26 Απριλίου θα µεταβεί στην Κωνσταντινούπολη ο υφυπουργός Εξωτερικών, Κώστας Φραγκογιάννης, για τη θετική ατζέντα, ενώ δεν αποκλείεται να συναντηθούν και οι υπουργοί Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν, πριν από τη συνάντηση κορυφής.
Οι δύο ηγέτες, πάντως, δεν αναµένεται να εισέλθουν στα βαθιά της ελληνοτουρκικής διαφοράς. ∆ιότι «δεν έχουν ωριµάσει ακόµη οι συνθήκες», όπως έλεγαν χαρακτηριστικά αρµόδιες πηγές.
Η µηδενική πτητική δραστηριότητα και η υπογραφή διµερών συµφωνιών «έστρωσαν» το έδαφος για τον διάλογο, αλλά αποµένουν κι άλλα βήµατα. Η δύσκολη συζήτηση για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ προϋποθέτει µια λεπτοµερή (και ειλικρινή) προετοιµασία.
Σύµφωνα µε διπλωµατικές πηγές, στην παρούσα φάση προτεραιότητα αποτελεί ο ορισµός των προσώπων και των κανόνων υπό τους οποίους θα διεξαχθεί ο διάλογος.
Η καταγραφή, δηλαδή, των γενικών παραδοχών. Ηταν ξηµερώµατα Τετάρτης όταν οι Τούρκοι -διά του υπουργείου Εξωτερικών- εξέδωσαν µια προκλητική ανακοίνωση ως απάντηση στην ανακοίνωση του Ελληνα υπουργού Ενέργειας, Θεόδωρου Σκυλακάκη, περί δηµιουργίας δύο θαλάσσιων πάρκων στο Αιγαίο και το Ιόνιο.
Μολονότι ο κ. Σκυλακάκης διευκρίνισε ότι «δεν τα φτιάχνουµε µε πολιτικούς όρους» και ενώ ο σκοπός της ύπαρξής τους είναι η προστασία των θαλάσσιων θηλαστικών, οι γείτονες αντέδρασαν επαναφέροντας τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών» και αµφισβητώντας την κυριαρχία των νησιών του Αιγαίου. Υποκριτικά πρότειναν ακόµα και συνεργασία µε την Ελλάδα, επικαλούµενοι το ∆ιεθνές ∆ίκαιο της Θάλασσας. Το οποίο -σηµειωτέον- ούτε αναγνωρίζουν ούτε σέβονται.
«Υπενθυµίζουµε ότι το ∆ιεθνές ∆ίκαιο της Θάλασσας ενθαρρύνει τη συνεργασία, µεταξύ άλλων και σε περιβαλλοντικά θέµατα, µεταξύ παρόχθιων κρατών σε κλειστές ή ηµίκλειστες θάλασσες, και στο πλαίσιο αυτό η χώρα µας είναι πάντα έτοιµη να συνεργαστεί µε την Ελλάδα στο Αιγαίο Πέλαγος. ∆εν θα αποδεχθούµε τις πιθανές de facto καταστάσεις που δηµιουργεί η Ελλάδα σε γεωγραφικούς σχηµατισµούς µε αµφισβητούµενο καθεστώς», κατέληγε η τουρκική ανακοίνωση.
Σαφής ήταν η απάντηση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, που τόνισε ότι η Τουρκία «πολιτικοποιεί ένα αµιγώς περιβαλλοντικό ζήτηµα. Η πρακτική της συναλλακτικής διπλωµατίας και της χρήσης υβριδικών µέσων για γεωπολιτικά οφέλη δεν προσιδιάζει στην ελληνική εξωτερική πολιτική».
Σε πιο αυστηρό τόνο, ο υπουργός Εθνικής Άµυνας, Νίκος ∆ένδιας, µιλώντας στο Φόρουµ των ∆ελφών δήλωσε ότι «η Ελλάδα πρέπει να αντιδρά κάθετα και απόλυτα σε κάθε τουρκική θέση που παραβιάζει το ∆ιεθνές ∆ίκαιο».
Επανέλαβε ότι όσο το casus belli και το τουρκολιβυκό µνηµόνιο βρίσκονται στο τραπέζι, είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπάρξει πραγµατική κατανόηση µεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Ενώ ερµήνευσε την πρόσφατη τουρκική ανακοίνωση ως µια απόδειξη ότι η Τουρκία έχει διευρύνει την ατζέντα των διεκδικήσεών της.
«Παρατηρούµε επαύξηση των διεκδικήσεων και, αν σταµατήσουµε να απαντάµε, τότε οι διεκδικήσεις τους θα συνεχίσουν να αυξάνονται», κατέληξε µε νόηµα ο κ. ∆ένδιας.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 13/04/2024
*Διαβάστε εδώ: Πολυεπίπεδη ευρωπαϊκή πολιτική από Μητσοτάκη: Οι στόχοι του πρωθυπουργού στη Σύνοδο Κορυφής που ξεκινά σήμερα - Τι θα πει για Ισραήλ, Τουρκία, Κυπριακό
Σύµφωνα µε το ρεπορτάζ των «Π», οι προθέσεις της ελληνικής πλευράς παραµένουν οι ίδιες. Ωστόσο, δεν δείχνει να ανεβαίνει ο πήχης των προσδοκιών.
Η ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών που εξεδόθη τα ξηµερώµατα της Τετάρτης, µε αφορµή την ελληνική προαναγγελία για δηµιουργία θαλάσσιων πάρκων σε Αιγαίο και Ιόνιο, δικαίωσε τις φωνές που έλεγαν ότι η γείτων δεν έχει αφήσει στο παρελθόν τις παράνοµες και παράλογες αιτιάσεις της.
Μολονότι το τελικό πρόγραµµα του πρωθυπουργού στην Τουρκία δεν έχει οριστικοποιηθεί, πηγές των «Π» από Αθήνα και Άγκυρα λένε ότι το επικρατέστερο σενάριο είναι η συνάντηση κορυφής να γίνει στις 13 Μαΐου στην τουρκική πρωτεύουσα.
Οι ίδιες πηγές λένε ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα µεταβεί στην Καππαδοκία στις 12 Μαΐου και άρα την εποµένη θα δει τον Τούρκο πρόεδρο. Το τετ-α-τετ θα πραγµατοποιηθεί κανονικά. Παρά τις... αναταράξεις αυτής της εβδοµάδας.
Ρόλο κυµατοθραύστη φαίνεται ότι θα επωµιστούν οι συνεργάτες των δύο ηγετών. Στις 22 Απριλίου θα έρθει στην Αθήνα τουρκική στρατιωτική αντιπροσωπεία για τα Μέτρα Οικοδόµησης Εµπιστοσύνης (ΜΟΕ).
Στις 26 Απριλίου θα µεταβεί στην Κωνσταντινούπολη ο υφυπουργός Εξωτερικών, Κώστας Φραγκογιάννης, για τη θετική ατζέντα, ενώ δεν αποκλείεται να συναντηθούν και οι υπουργοί Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν, πριν από τη συνάντηση κορυφής.
Η δύσκολη συζήτηση
Οι δύο ηγέτες, πάντως, δεν αναµένεται να εισέλθουν στα βαθιά της ελληνοτουρκικής διαφοράς. ∆ιότι «δεν έχουν ωριµάσει ακόµη οι συνθήκες», όπως έλεγαν χαρακτηριστικά αρµόδιες πηγές. Η µηδενική πτητική δραστηριότητα και η υπογραφή διµερών συµφωνιών «έστρωσαν» το έδαφος για τον διάλογο, αλλά αποµένουν κι άλλα βήµατα. Η δύσκολη συζήτηση για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ προϋποθέτει µια λεπτοµερή (και ειλικρινή) προετοιµασία.
Σύµφωνα µε διπλωµατικές πηγές, στην παρούσα φάση προτεραιότητα αποτελεί ο ορισµός των προσώπων και των κανόνων υπό τους οποίους θα διεξαχθεί ο διάλογος.
Η καταγραφή, δηλαδή, των γενικών παραδοχών. Ηταν ξηµερώµατα Τετάρτης όταν οι Τούρκοι -διά του υπουργείου Εξωτερικών- εξέδωσαν µια προκλητική ανακοίνωση ως απάντηση στην ανακοίνωση του Ελληνα υπουργού Ενέργειας, Θεόδωρου Σκυλακάκη, περί δηµιουργίας δύο θαλάσσιων πάρκων στο Αιγαίο και το Ιόνιο.
Μολονότι ο κ. Σκυλακάκης διευκρίνισε ότι «δεν τα φτιάχνουµε µε πολιτικούς όρους» και ενώ ο σκοπός της ύπαρξής τους είναι η προστασία των θαλάσσιων θηλαστικών, οι γείτονες αντέδρασαν επαναφέροντας τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών» και αµφισβητώντας την κυριαρχία των νησιών του Αιγαίου. Υποκριτικά πρότειναν ακόµα και συνεργασία µε την Ελλάδα, επικαλούµενοι το ∆ιεθνές ∆ίκαιο της Θάλασσας. Το οποίο -σηµειωτέον- ούτε αναγνωρίζουν ούτε σέβονται.
«Υπενθυµίζουµε ότι το ∆ιεθνές ∆ίκαιο της Θάλασσας ενθαρρύνει τη συνεργασία, µεταξύ άλλων και σε περιβαλλοντικά θέµατα, µεταξύ παρόχθιων κρατών σε κλειστές ή ηµίκλειστες θάλασσες, και στο πλαίσιο αυτό η χώρα µας είναι πάντα έτοιµη να συνεργαστεί µε την Ελλάδα στο Αιγαίο Πέλαγος. ∆εν θα αποδεχθούµε τις πιθανές de facto καταστάσεις που δηµιουργεί η Ελλάδα σε γεωγραφικούς σχηµατισµούς µε αµφισβητούµενο καθεστώς», κατέληγε η τουρκική ανακοίνωση.
«Κάθετα και απόλυτα»
Σαφής ήταν η απάντηση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, που τόνισε ότι η Τουρκία «πολιτικοποιεί ένα αµιγώς περιβαλλοντικό ζήτηµα. Η πρακτική της συναλλακτικής διπλωµατίας και της χρήσης υβριδικών µέσων για γεωπολιτικά οφέλη δεν προσιδιάζει στην ελληνική εξωτερική πολιτική». Σε πιο αυστηρό τόνο, ο υπουργός Εθνικής Άµυνας, Νίκος ∆ένδιας, µιλώντας στο Φόρουµ των ∆ελφών δήλωσε ότι «η Ελλάδα πρέπει να αντιδρά κάθετα και απόλυτα σε κάθε τουρκική θέση που παραβιάζει το ∆ιεθνές ∆ίκαιο».
Επανέλαβε ότι όσο το casus belli και το τουρκολιβυκό µνηµόνιο βρίσκονται στο τραπέζι, είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπάρξει πραγµατική κατανόηση µεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Ενώ ερµήνευσε την πρόσφατη τουρκική ανακοίνωση ως µια απόδειξη ότι η Τουρκία έχει διευρύνει την ατζέντα των διεκδικήσεών της.
«Παρατηρούµε επαύξηση των διεκδικήσεων και, αν σταµατήσουµε να απαντάµε, τότε οι διεκδικήσεις τους θα συνεχίσουν να αυξάνονται», κατέληξε µε νόηµα ο κ. ∆ένδιας.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 13/04/2024
