Σήμερα πραγματοποιείται η επίσημη επίσκεψη του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, στην Αγκυρα, προκειμένου να συναντηθεί με τον Τούρκο πρόεδρο, Ταγίπ Ερντογάν.
Πρόκειται για την έκτη επίσκεψη Ελληνα πρωθυπουργού στην Τουρκία, ενώ αντιστοίχως δεν έχουμε τόσες επισκέψεις Τούρκων ηγετών στη χώρα μας.

Βεβαίως, η ημερήσια διάταξη των σχετικών συζητήσεων στο ηγετικό αυτό επίπεδο είναι συμφωνημένη προηγουμένως από τους αρμόδιους υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι, εκτός απροόπτου, θα αποφευχθεί να θιγούν ζητήματα που αφορούν τις διαχρονικές διεκδικήσεις της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας, αν και ο Ερντογάν παραμένει πάντα απρόβλεπτος, καίτοι προσπαθεί τον τελευταίο καιρό να χτίσει συμμαχίες στην περιοχή.

Η αρχή των επισκέψεων Ελλήνων και Τούρκων πολιτικών αρχηγών 

 Οι ελληνικές επισκέψεις στην Τουρκία ιστορικά αρχίζουν με τη συνάντηση σε Κωνσταντινούπολη και Αγκυρα του Ελευθέριου Βενιζέλου με τον Κεμάλ Ατατούρκ, το 1930, σε μια προσπάθεια να αποκατασταθούν οι καλές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Τα επόμενα χρόνια, κυρίως δε αμέσως μετά τον πόλεμο, τον Ιούνιο του 1952, είχε επισκεφθεί επίσημα την Τουρκία το βασιλικό ζεύγος του Παύλου και της Φρειδερίκης. Ενώ έναν χρόνο αργότερα, τον Ιούνιο του 1953, είχε επισκεφθεί την Αγκυρα ο τότε πρωθυπουργός, Αλέξανδρος Παπάγος.

Από το 2000 μέχρι σήμερα έχουν γίνει οι εξής επισκέψεις στην Τουρκία

  • Τον Ιούνιο του 2007 ο τότε πρωθυπουργός, Κώστας Καραμανλής, μεταβαίνει στην Κωνσταντινούπολη για τις εργασίες της Συνόδου Κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας Εύξεινου Πόντου. Με την ευκαιρία αυτή, συναντάται με τον τότε πρωθυπουργό της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν. Ηταν μια ευκαιρία να συζητηθούν οι διμερείς σχέσεις και το Κυπριακό.
  • Εναν χρόνο μετά, και συγκεκριμένα τον Ιανουάριο του 2008, ο Κώστας Καραμανλής πραγματοποιεί τριήμερη επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία, που είναι η πρώτη Ελληνα πρωθυπουργού στα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Οι συναντήσεις του ήταν με τον Τούρκο τότε πρόεδρο, Αμπντουλάχ Γκιουλ, τον πρωθυπουργό Ταγίπ Ερντογάν, αλλά και με τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Ντενίζ Μπαϊκάλ.
  • Τον Οκτώβριο του 2009 ο Γιώργος Παπανδρέου ως πρωθυπουργός μεταβαίνει στην Κωνσταντινούπολη για τη συνεδρίαση της Διαβαλκανικής Διάσκεψης. Και με την ευκαιρία αυτή συναντά τον Ταγίπ Ερντογάν. Μάλιστα, από τις σχετικές συζητήσεις αποκομίζει την εντύπωση ότι η Τουρκία έχει τη διάθεση να αλλάξει στάση έναντι της Ελλάδος. Κάτι βεβαίως που δεν επιβεβαιώθηκε στα χρόνια που ακολούθησαν. Σημειωτέον ότι η συνάντηση αυτή του Γ. Παπανδρέου δεν μπορεί να καταχωρισθεί ως επίσημη επίσκεψη.
  • Στην Τουρκία βρίσκεται πάλι ο Γιώργος Παπανδρέου, αλλά όχι για επίσημη επίσκεψη, τον Ιανουάριο του 2011. Είχε μεταβεί στο Ερζερούμ, για να συμμετάσχει σε σύσκεψη των πρέσβεων της Τουρκίας για την εξωτερική πολιτική. Με την ίδια ευκαιρία συναντάται και πάλι με τον Ερντογάν, με τον οποίο μεταξύ άλλων συζητούν και θέματα της παράνομης μετανάστευσης.
  • Τον Μάρτιο του 2013 ο Αντώνης Σαμαράς, ως πρωθυπουργός, πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία, προκειμένου να συνομιλήσει με τον Τ. Ερντογάν Με την ευκαιρία αυτής της συνάντησης των δύο πρωθυπουργών, τον Αντ. Σαμαρά συνοδεύει και ομάδα από 11 υπουργούς του, οι οποίοι θα συμμετείχαν στη δεύτερη συνεδρίαση του Ανώτερου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας - Τουρκίας. Υπογράφηκαν τότε 25 συμφωνίες συνεργασίας, που αφορούσαν τους τομείς του τουρισμού, της ναυτιλίας, της Υγείας, του αθλητισμού και της γεωργίας. Στα ζητήματα μείζονος πολιτικής που αφορούν στις σχέσεις των δύο χωρών, διαπιστώνεται ότι δεν έχει σημειωθεί πρόοδος, αλλά συμφωνείται να εξακολουθεί ο διάλογος των δύο πλευρών.
  • Τον Φεβρουάριο του 2019 ο Αλέξης Τσίπρας επισκέπτεται επίσημα την Τουρκία για συνομιλίες, αν και εκείνη την περίοδο είχε δημιουργηθεί ζήτημα με την επικήρυξη από το καθεστώς Ερντογάν οκτώ Τούρκων στρατιωτικών, για τους οποίους η ελληνική Δικαιοσύνη είχε αποφανθεί ότι έπρεπε να τους χορηγηθεί άσυλο. Μάλιστα, η Ν.Δ., ως αξιωματική αντιπολίτευση, θέλοντας να επισημάνει την κακή προετοιμασία της επίσκεψης Τσίπρα, παρατηρούσε ότι την ημέρα της άφιξης του πρωθυπουργού η Τουρκία εξέδωσε NAVTEX, που δέσμευε περιοχή εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας νοτιοδυτικά του Καστελλόριζου για άσκηση με χρήση πυρών, στο πλαίσιο της άσκησης «Γαλάζια Πατρίδα»!


Ελάχιστες οι επίσημες επισκέψεις Τούρκων ηγετών στην Ελλάδα 

Οπως υπογραμμίστηκε πιο πάνω, οι επίσημες επισκέψεις Τούρκων ηγετών στην Ελλάδα είναι ελάχιστες. Στα μεταπολεμικά χρόνια και με βασική αφορμή την ένταξη των δύο χωρών στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, πραγματοποιείται επίσκεψη του Τούρκου πρωθυπουργού Μεντερές -που εκτελείται μερικά χρόνια αργότερα, ύστερα από στρατιωτικό πραξικόπημαστα τέλη Απριλίου του 1952.

Το ίδιο έτος, και συγκεκριμένα τον Νοέμβριο, πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στην Αθήνα ο Τούρκος τότε πρόεδρος, Τζελάλ Μπαγιάρ. Οι διώξεις Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη το 1954 αποτελούν την αφορμή να σταματήσουν εκατέρωθεν οι επίσημες επισκέψεις. Επρεπε να περάσουν 13 χρόνια για να επαναληφθούν οι επισκέψεις και μάλιστα επί των ημερών της ελληνικής χούντας.

Ετσι, μετά τις επισκέψεις Μεντερές και Μπαγιάρ, ο Τούρκος πρωθυπουργός, Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, επισκέπτεται το 1967 την περιοχή του Εβρου. Τον συναντούν ο πρωτεργάτης της 21ης Απριλίου και τότε υπουργός Προεδρίας, Γεώργιος Παπαδόπουλος, και ο πρωθυπουργός της δικτατορίας, Κωνσταντίνος Κόλλιας.

Η καινοφανής διπλωματική ορολογία για «μη πόλεμο»

  • Το 1988 πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στην Αθήνα ο Τούρκος πρωθυπουργός, Τουργκούτ Οζάλ. Προηγουμένως, πάντως, είχε συνάντηση με τον Ανδρέα Παπανδρέου στο Νταβός. Ο Οζάλ φτάνει στη χώρα μας στις 13 Ιουνίου 1988 για επίσημες συνομιλίες, οι οποίες βεβαίως, όπως και οι προηγούμενες, δεν φέρνουν κάποιο εντυπωσιακό αποτέλεσμα, πέραν βεβαίως ενός κοινού ανακοινωθέντος, που εισάγει την καινοφανή διπλωματική ορολογία για «μη πόλεμο».
  • Την πέμπτη επίσκεψη στην Ελλάδα πραγματοποιεί ο κ. Γιλμάζ, που ως πρωθυπουργός επαναλαμβάνει μαζί με τον Κώστα Σημίτη, τον Νοέμβριο του 1997, στο Ηράκλειο της Κρήτης την υποστήριξή του προς τη Συμφωνία της Μαδρίτης Σημίτη - Ντεμιρέλ (Ιούλιος 1997).
  • Ο Ερντογάν επισκέπτεται την Αθήνα και τη Θράκη το 2003, λίγο μετά την καταψήφιση του Σχεδίου Ανάν από τους Ελληνοκυπρίους για τη λύση του Κυπριακού. Δεν ήρθε ως πρωθυπουργός λόγω εκκρεμοτήτων που είχε με τους στρατιωτικούς της χώρας του.
  • Επί κυβερνήσεως Γιώργου Παπανδρέου ο Ερντογάν έρχεται ως πρωθυπουργός στις 14 Μαΐου 2010 για διήμερη επίσημη επίσκεψη. Κατά την επίσκεψη εκείνη υπογράφονται 21 συμφωνίες συνεργασίας για διάφορα θέματα.
  • Το 2017, επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ, ο Τούρκος πρόεδρος επισκέπτεται τη χώρα μας, θέτοντας μάλιστα δημοσίως και προκλητικά θέματα, όπως η αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάννης, ενώ ισχυρίζεται ότι η ελληνική πλευρά κακομεταχειρίζεται τη μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη. Του απαντά ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, λέγοντας ότι η Συνθήκη εκείνη είναι αδιαπραγμάτευτη.
  • Τον Δεκέμβριο του 2023 επισκέπτεται την Αθήνα ο Ταγίπ Ερντογάν σε μια επίσκεψη εργασίας, κατά τη διάρκεια της οποίας υπογράφονται μία συμφωνία και επτά μνημόνια συνεργασίας. Υπογράφεται και η Διακήρυξη των Αθηνών για τις Σχέσεις Φιλίας και Καλής Γειτονίας των δύο χωρών, με αμοιβαία δέσμευση να αποφεύγονται πρωτοβουλίες και ενέργειες που υπονομεύουν την ειρήνη.


H πικρή εμπειρία και το «μικρό καλάθι» 

Να σημειώσουμε πάντως ότι η μέχρι σήμερα πικρή ελληνική εμπειρία έχει αποδείξει ότι καλό είναι «να κρατάμε μικρό καλάθι» σε κάθε απόπειρα διευθέτησης των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Τέτοιες, άλλωστε, καλές προθέσεις υπήρξαν πολλές από το 1974 μέχρι σήμερα, με σχεδόν μηδενικό αποτέλεσμα. Και ο λόγος απλός: τον ρυθμό στην οποιαδήποτε πρόοδο τον δίνει η Τουρκία. Υπάρχουν, άραγε, οι δυνατότητες για μια ειρηνική, επιτέλους, συμβίωση με τους Τούρκους, αφού και οι δύο πλευρές αναγνωρίζουν πόσο ασύμφορη (για διαφορετικούς βεβαίως λόγους για την καθεμία) είναι η ένταση στις σχέσεις των δύο χωρών; Μπορεί άραγε να ξεπερασθεί η έκφραση του Κωνσταντίνου Καραμανλή «Είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε με γείτονα την Τουρκία»;

Δημοσιεύθηκε στα «Παραπολιτικά»