Κάπα Research: Οι προτεραιότητες της επόμενης πενταετίας και οι φόβοι των Ελλήνων πολιτών και των υπόλοιπων Ευρωπαίων

Tις τάσεις που διαμορφώθηκαν στις ευρωπαϊκές κοινωνίες στο διάστημα της πενταετίας 2019-2024 και συνθέτουν, σήμερα, την ευρωπαϊκή κοινωνική ατζέντα, δηλαδή, τις απόψεις και τις ανησυχίες των πολιτών για τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, τις προσδοκίες τους και την άποψή τους για τους ηγέτες των κρατών, ανιχνεύει νέα έρευνα της Κάπα Research.

Στην έρευνα ρωτήθηκαν 10,883 άτομα (18 ετών+) με δικαίωμα ψήφου σε 10 αντιπροσωπευτικά κράτη-μέλη της ΕΕ – Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Εσθονία, Ισπανία, Ιταλία, Ουγγαρία, Πολωνία και Ρουμανία–μεταξύ 4 και 24 Μαΐου 2024.

Αυτή η έκθεση περιλαμβάνει μια σύνοψη των βασικών ευρημάτων, καθώς και μια αναλυτική παρουσίαση των δεδομένων της έρευνας. Τέλος, περιλαμβάνεται η πλήρης ανάλυση των ευρημάτων κατά χώρα.

Οι προκλήσεις και οι ανησυχίες των Ευρωπαίων πολιτών

Σύμφωνα με τα κύρια ευρήματα της έρευνας, η αύξηση του κόστους ζωής, το μεταναστευτικό/ προσφυγικό, ο πόλεμος Ρωσίας -Ουκρανίας, είναι oι υψηλότερες ανησυχίες των Ευρωπαίων, καθώς βαδίζουμε προς τις Ευρωεκλογές. Επιπρόσθετα, οι πολίτες εκφράζουν μεγάλη αγωνία για τον διαβρωτικό ρόλο των fake news, τις οικονομικές ανισότητες, την περιβαλλοντική πολιτική της Ένωσης, αλλά και τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.

Πιο αναλυτικά:

Οικονομική αβεβαιότητα

Η αύξηση του κόστους ζωής είναι η κύρια ανησυχία για τους Ευρωπαίους που προσέρχονται στις κάλπες. Οι πληθωριστικοί κλυδωνισμοί που έπληξαν τις ευρωπαϊκές οικονομίες κατά την περίοδο μετά την πανδημία δημιούργησαν μια βαθιά ριζωμένη ανησυχία σχετικά με την ικανότητα των ανθρώπων να τα βγάλουν πέρα. Ερωτηθείς για θέματα που τους ανησυχούν περισσότερο όταν σκέφτονται τη σημερινή Ευρώπη, κατά μέσο το όρο 47% των συμμετεχόντων, τοποθετούν το «αυξανόμενο κόστος ζωής» ως την κύρια ανησυχία τους. Αυτή η ευρεία αίσθηση οικονομικής αβεβαιότητας υποκινείται περαιτέρω από ένα παρατεταμένο αίσθημα αδικίας όσον αφορά την κατανομή του πλούτου: Πάνω από οκτώ στους 10 (81 τοις εκατό συνολικά) αισθάνονται ότι «στην Ευρώπη, οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι».

Μετανάστευση

Η μετανάστευση φαίνεται να είναι η δεύτερη πιο σημαντική ανησυχία των πολιτών ενώ, την ίδια στιγμή, στο ερώτημα πού θα πρέπει να επικεντρωθεί η Ευρώπη στα επόμενα πέντε χρόνια, οι Ευρωπαίοι ζητούν «αυστηρότερο έλεγχο της μετανάστευσης», με 3,6 στους 10 να το κατατάσσουν ως κορυφαία προτεραιότητα. Το πιο σημαντικό είναι ότι η αντίληψη της μετανάστευσης ως «απειλή για τη δημόσια τάξη» είναι ευρέως διαδεδομένη, καθώς μόλις 2,3 στους 10 πολίτες τη βλέπει ως «ευκαιρία για ένα νέο εργατικό δυναμικό».

Πόλεμος

Η επιστροφή του πολέμου στην Ευρώπη έχει αναζωπυρώσει τους φόβους για την ασφάλεια. Οι συγκρούσεις στην Ουκρανία και, πιο πρόσφατα, στη Γάζα παίζουν ρόλο ως νέοι παράγοντες που επηρεάζουν τις φετινές εκλογές της ΕΕ. Σε αυτήν την έρευνα, ο «πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας» είναι η τρίτη πιο πιεστική ανησυχία για το 35% των ερωτηθέντων, μόλις δύο ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τη «μετανάστευση». Επιπλέον, επικρατεί η απαίτηση για άμεση κατάπαυση του πυρός και στα δύο μέτωπα: Σχεδόν 7 στους 10 πολίτες πιστεύουν ότι οι εχθροπραξίες στη Γάζα «πρέπει να σταματήσουν αμέσως», ενώ η ίδια άποψη υποστηρίζεται από 6 στους 10 συμμετέχοντες για τη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας.

Όσον αφορά τους Έλληνες πολίτες, περισσότεροι από 5 στους 10 ανησυχούν για την αύξηση του κόστους ζωής, ενώ 3,4 στους 10 ανησυχούν για το μεταναστευτικό. 3,2 στους 10 Έλληνες ανησυχούν για την οικονομική ανισότητα.

Ποιες οι προτεραιότητες της επόμενης πενταετίας

Στο ερώτημα σε ποιον ή ποιους από τους παρακάτω τομείς θα πρέπει να ρίξει το βάρος η Ευρώπη την επόμενη πενταετία, οι Ευρωπαίοι πολίτες ανέφεραν:

Στον αυστηρότερο έλεγχο της μετανάστευσης (36%)

Στην αντιμετώπιση του πληθωρισμού και της ακρίβειας (32%)

Στην ισοκατανομή του πλούτου και την αντιμετώπιση των ανισοτήτων (29)

Όσον αφορά τους Έλληνες πολίτες που συμμετείχαν στην έρευνα, η αντιμετώπιση του πληθωρισμού θεωρείται η κορυφαία προτεραιότητα (43%), ακολουθεί η ισοκατανομή του πλούτου (35%) και τρίτη στη σειρά έρχεται ο έλεγχος της μετανάστευσης (26%).

Η Δημοτικότητα των Ευρωπαίων ηγετών

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ευρήματα της έρευνας για τη δημοτικότητα των Ευρωπαίων ηγετών. Οι Ευρωπαίοι έχουν σχηματίσει την πιο αρνητική γνώμη για τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν αλλά και για την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν με ποσοστό 52% έκαστος, ενώ ακολουθεί η Μαρίν Λεπέν με 51% και ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς με 49%.

Για τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, θετική άποψη έχει σηματίσει το 26% των Ευρωπαίων, ενώ αρνητική το 24%.

Όσον αφορά στους Έλληνες πολίτες, σχεδόν 6 στους 10 (58%) έχουν αρνητική άποψη και 4 στους 10 (40%) έχουν θετική άποψη.

Στην περίπτωση της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, η πλειοψηφία των Ευρωπαίων δεν επιθυμεί την επανεκλογή της. Στην Ελλάδα μάλιστα οι 4,4 στους 10 πολίτες δεν θέλουν να είναι πάλι πρόεδρος μετά τις ευρωεκλογές, ενώ μόλις 2,6 στους 10 έχουν μία πιο θετική άποψη.

Κεντρικό συμπέρασμα

Μεγαλύτερος και από τον υλικό πλούτο της Ένωσης είναι ο πλούτος της Ιστορίας και των αξιών της. Επάνω σε αυτό το δίπολο (υλικός πλούτος VS πολιτισμικός πλούτος) δομήθηκαν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις του ευρωπαϊκού εγχειρήματος: τεχνοκρατική VS πολιτική Ευρώπη. Μια διαχειριστική αντίληψη της Ένωσης τροφοδοτεί τη δυσπιστία των Ευρωπαίων για το κατά πόσο η νέα ηγεσία θα ανταποκριθεί στις ανησυχίες τους. Η ενίσχυση του ευρωπαϊκού κεκτημένου (ασφάλεια, ελευθερία, δημοκρατία, ανάπτυξη, κοινωνική συνοχή), αντίθετα, είναι ζητούμενο της πλειονότητας των ερωτώμενων.