Η ανάλυση των δεδομένων, όπως αυτά προέκυψαν από τη δημοσκόπηση εξόδου (exit poll), είναι το μοναδικό εργαλείο που διαθέτουμε και που με σχετική ακρίβεια χαρτογραφεί τη μεταβλητότητα της ψήφου σε σχέση με την προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση –έστω και αν αυτή ήταν εθνική κάλπη– δίνοντάς μας τη δυνατότητα να εξαγάγουμε σημαντικά συμπεράσματα για την εκλογική συμπεριφορά των πολιτών.
Κατ’ αρχάς, αν θεωρήσουμε ότι το ελληνικό πολιτικό σύστημα παραμένει κατά βάση δικομματικό, η εκλογική διαδικασία της περασμένης Κυριακής κατέγραψε μία από τις χαμηλότερες επιδόσεις του δικομματισμού, με το ποσοστό των δύο πρώτων κομμάτων να αθροίζει μόλις 43,2%, ποσοστό που είναι μεγαλύτερο μόνο από το αντίστοιχο του Μαΐου του 2012. Μετά τη συντριπτική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στις διπλές εκλογές του 2023, το δικομματικό μοντέλο έχει αποευθυγραμμιστεί και συνεχίζει να λειτουργεί στη λογική του ενάμισι κόμματος συν μισό. Τα αποτελέσματα των εκλογών κατέγραψαν παράλληλα με τη μεγάλη κυβερνητική φθορά την απουσία δυναμικής για τον σχηματισμό εναλλακτικού κυβερνητικού πόλου. Τα χαμηλά ποσοστά που κατέγραψαν τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ, που είδε περαιτέρω υποχώρηση των ποσοστών του, όσο και το ΠΑΣΟΚ, που παρά την άνοδό του δεν κατάφερε να εισπράξει σχεδόν τίποτα από τη φθορά των δύο πρώτων, επιβεβαιώνουν την αδυναμία κυβερνητικής προοπτικής για τα δύο κόμματα και τροφοδοτούν, όπως ήταν αναμενόμενο, τη συζήτηση για την επόμενη ημέρα στην Κεντροαριστερά, που καλείται να βρει τρόπους συνεννόησης και συμπόρευσης.
Το δεύτερο σημείο αφορά τις διαφοροποιήσεις της ψήφου των νεότερων ηλικιών σε σχέση με τις μεγαλύτερες. Τον Ιούνιο του 2023, η Ν.Δ. αντλούσε μεν τις περισσότερες δυνάμεις της από τα μεγαλύτερα ηλικιακά γκρουπ, άνω των 45 ετών, διατηρούσε όμως την κυριαρχία της και στα νεότερα. Στην κάλπη της περασμένης Κυριακής ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε πρώτος στην ομάδα 17-34 ετών, με ποσοστά περί το 18%, ενώ η Ν.Δ. υποχώρησε στο 16%. Την ίδια στιγμή, ο ΣΥΡΙΖΑ κατέγραψε μείωση των ποσοστών του στις ηλικίες άνω των 45 ετών, διαμορφώνοντας την εικόνα ενός κόμματος περιορισμένης και μονοσήμαντης ηλικιακής απήχησης, που δεν του επιτρέπει σε μια χώρα με έντονες δημογραφικές ανισότητες να διεισδύσει στη μεγάλη πλειοψηφία του εκλογικού σώματος.
Επίσης, είναι ξεκάθαρη η μεγαλύτερη απήχηση του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης στο γυναικείο κοινό.
Το ΠΑΣΟΚ διαθέτει πλέον μια πιο ισορροπημένη δημογραφική σύνθεση, η μεγάλη του όμως δύναμη παραμένουν οι ηλικίες άνω των 55, ενώ εμφανές πρόβλημα εντοπίζεται στην πρώτη παραγωγική ηλικιακή ομάδα, των 25- 34 ετών, στην οποία καταγράφει μονοψήφια ποσοστά, που το κατατάσσουν στην τέταρτη θέση, πίσω από την Ελληνική Λύση. Υψηλά ποσοστά στους 17-24 για την Πλεύση Ελευθερίας, που προσεγγίζουν το 10%, ενώ άνω του 5% αποτυπώνεται η Φωνή Λογικής στις ηλικίες έως 44 ετών. Οι μεγαλύτερες ποσοστιαίες ηλικιακές μεταβολές καταγράφονται, όπως φάνηκε και από το συνολικό αποτέλεσμα, υπέρ της Ελληνικής Λύσης και του ΚΚΕ.
Οσον αφορά τη γεωγραφική κατανομή της ψήφου, παρατηρούμε ότι η Ν.Δ. διατήρησε την πρώτη θέση στις 13 διοικητικές περιφέρειες της χώρας και σε 55 από τους συνολικά 59 νομούς. Ο ΣΥΡΙΖΑ τερμάτισε δεύτερος σε 28 εκλογικές περιφέρειες κυρίως στη Δυτική Ελλάδα (Ιόνιο, Ηπειρος, Αχαΐα) και επί της ουσίας εξασφάλισε τη δεύτερη θέση λόγω του ποσοστού του στην Αττική. Το ΠΑΣΟΚ έπειτα από πολλά χρόνια ήταν πρώτο στο Ηράκλειο και το Λασίθι και δεύτερο σε 18 νομούς, αποδεικνύοντας ότι διαθέτει συμπαγείς δυνάμεις στην περιφέρεια. Η Αττική παραμένει ωστόσο «μαύρη τρύπα», αφού σε αυτές τις εκλογικές περιφέρειες κατέγραψε τα χαμηλότερα ποσοστά του. Το ενδιαφέρον συμπέρασμα που προκύπτει για τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ είναι πως πρόκειται για δύο κόμματα με δια φορετική ηλικιακή και γεωγραφική εκλογική σύνθεση, τα οποία όμως την ίδια στιγμή μπο ρεί σε μια πιθανή μελλοντική συμπόρευση να λειτουργήσουν συμπληρωματικά το ένα στο άλλο, καλύπτοντας τελικά όλη την «παλέτα» της εκλογικής ανθρωπογεωγραφίας.
Η Ελληνική Λύση επιβεβαίωσε τη δύναμή της στη Βόρεια Ελλάδα, καθώς εκλέχθηκε δεύτε ρο κόμμα σε 6 εκλογικές περιφέρειες, ενώ το ΚΚΕ αναδείχθηκε δεύτερο στη Σάμο, τη Λέ σβο και τη Ζάκυνθο.
Η φθορά της Ν.Δ. αποτυπώθηκε σε όλες τις επαγγελματικές ομάδες του πληθυσμού, με τις σημαντικότερες απώλειες να καταγράφονται στους ελεύθερους επαγγελματίες, όπου από το 44,7% του 2023 βρέθηκε στο 28,2%, στους αγρότες, όπου έχασε το 15% της δύναμής της, στους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα, με μείον 12%, και στους δημοσίους υπαλλήλους, όπου απώλεσε περίπου 10 ποσοστιαί ες μονάδες.
Πτώση 15% είχε η Ν.Δ. και στους ανέργους, ενώ διατηρήθηκε η υπεροχή της, έστω και μειωμένη, στους συνταξιούχους και στις νοικοκυρές. Στο σύνολο των απασχολούμενων, κερδισμένοι ήταν η Ελληνική Λύση και το ΚΚΕ, σταθερό το ΠΑΣΟΚ, ενώ πτώση κατέγραψε και ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος όμως αναδείχθηκε πρώτος στους ανέργους και τους φοιτητές.
Τέλος, σχετικά με την ιδεολογική προέλευση των ψηφοφόρων του κάθε κόμματος, η Ν.Δ. είδε την επιρροή της να μειώνεται αισθητά κατά 15 περίπου μονάδες στους κεντρώους, στους οποίους πρώτη πλέον δύναμη είναι το ΠΑΣΟΚ, ενώ αντίστοιχες ήταν οι απώλειες για την κυβερνητική παράταξη και στους κεντροδεξιούς ψηφοφόρους. Απώλειες της τάξης του 12% και στη δεξιά εκλογική βάση, που μετακινήθηκε κυρίως προς την Ελληνική Λύση και τη Φωνή Λογικής. Στους κεντροαριστερούς ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε 11%, παραμένοντας όμως πρώτη δύναμη, με 37,4% έναντι 28% του ΠΑΣΟΚ, ενώ στους αριστερούς ψηφοφόρους η απώλεια 8 μονάδων τον έφερε στη δεύτερη θέση, πίσω από το ΚΚΕ, που καταγράφηκε ως η πρώτη αριστερή δύναμη, με 37,1%.
