Oι πρόσφατες εκλογές στη Γαλλία και οι ευρωεκλογές κατέγραψαν την αποστασιοποίηση μεγάλου μέρους του εκλογικού σώματος από το πολιτικό σύστημα. Σημάδια αυτής της αποξένωσης είναι η αυξημένη αποχή, αλλά και η ενίσχυση λαϊκιστικών δυνάμεων και από τα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος, η οποία επιτείνει την αστάθεια και απομακρύνει ακόμα περισσότερο την εύρεση λύσεων στα προβλήματα της καθημερινότητας, που εξαρχής δημιούργησαν τη δυσπιστία των πολιτών.

Παρόμοια είναι η εικόνα και στη χώρα μας, η οποία γιορτάζει φέτος τα πενήντα χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Η γνωστή σε όλους μας Μεταπολίτευση εξακολουθεί να καθορίζει το συλλογικό φαντασιακό των Ελλήνων, όπως προκύπτει από την έρευνα που δημοσίευσαν τα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» την προηγούμενη εβδομάδα. Η επίδρασή της, μάλιστα, φαίνεται να είναι πολύ υψηλότερη στις νεότερες γενιές (τους millennials και την Gen Z), που γεννήθηκαν και ζουν εξ ολοκλήρου εντός της, παρά στους μεγαλύτερους, που έχουν αναμνήσεις προηγούμενων περιόδων.

Δεν μπορούμε, ωστόσο, να πούμε το ίδιο για τους θεσμούς που γέννησε η Μεταπολίτευση –τα πολιτικά κόμματα, τις κυβερνήσεις και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης–, οι οποίοι, σε όλες τις έρευνες, συγκεντρώνουν σταθερά τη χαμηλότερη εμπιστοσύνη των πολιτών. Οι θεσμοί δηλαδή που συνδέονται ευθέως με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας είναι και εκείνοι που απογοητεύουν περισσότερο τους πολίτες.

Πώς εξηγείται αυτή η αντίφαση; Θα ήταν λάθος να τη δούμε ως καχυποψία απέναντι στη Δημοκρατία, ιδίως από τους νέους και τις νέες. Περισσότερο το εύρημα αυτό αποτυπώνει τη δυσαρέσκεια των πολιτών για την ποιότητα των θεσμών, για τις ατομικές και συλλογικές υποσχέσεις που δεν έχουν εκπληρωθεί όλα τα προηγούμενα χρόνια, παρά την απόρριψη της Δημοκρατίας. Και, κατ’ επέκταση, το αίτημα για θεσμούς και λύσεις που απαντούν στις ανάγκες και τις προσδοκίες των ανθρώπων, ιδίως των πιο νέων και πιο παραγωγικών, που εμφανίζονται και έχουν κάθε λόγο να αισθάνονται «ριγμένοι» από τη Μεταπολίτευση.

Η αξία ενός πολιτικού συστήματος έγκειται, σε τελική ανάλυση, στο κατά πόσο μπορεί να προσφέρει μια καλή ζωή για την πλειοψηφία των πολιτών. Οι καλύτερες στιγμές της Μεταπολίτευσης, σύμφωνα με τις απαντήσεις που δίνουν οι ερωτώμενοι, συνδέονται ακριβώς με εκείνες τις περιόδους και τα γεγονότα που εξασφάλιζαν αξιοπρεπή διαβίωση, αλλά και εθνική υπερηφάνεια για την κοινωνική πλειονότητα – η ένταξη στην ΕΟΚ, η πρώτη οκταετία του ΠΑΣΟΚ, η κατάκτηση του Euro 2004 και οι Ολυμπιακοί Αγώνες της ίδιας χρονιάς.

Και φυσικά δεν λείπει το χιούμορ, με τους «Απαράδεκτους» και τους «Δέκα μικρούς Μήτσους» να επιλέγονται ως οι τηλεοπτικές σειρές που εξέφρασαν καλύτερα το
πνεύμα της μεταπολιτευτικής περιόδου. Πέρα όμως από τη διακωμώδηση των κακώς κειμένων της Μεταπολίτευσης, οι σειρές αυτές αγαπήθηκαν τόσο πολύ γιατί αποτυπώνουν με γλαφυρό τρόπο την ανεμελιά μιας εποχής στην οποία τα πράγματα δούλευαν ακόμα για την πλειονότητα της κοινωνίας και που η ελπίδα επικρατούσε της ματαίωσης.

Αυτά τα συναισθήματα, μαζί με τις υλικές συνθήκες που τα γέννησαν, είναι που λείπουν σήμερα, με αποτέλεσμα να κυριαρχούν τα αρνητικά πάθη – η απογοήτευση,
ο θυμός, η αποξένωση από τα κόμματα και τους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς, η παραίτηση. Τόσο που η Μεταπολίτευση μοιάζει να έχει δώσει τη θέση της στην… Απολίτευση.

Η μάχη επομένως με τα προβλήματα της καθημερινότητας –την ακρίβεια, το στεγαστικό, την υγεία και την ασφάλεια– είναι συνάμα και μια προσπάθεια για την επαναφορά της χαράς, της ελπίδας και της περηφάνιας στις καρδιές των ανθρώπων, ιδίως των νέων και των παραγωγικών ηλικιών, που εμφανίζουν τη μεγαλύτερη αποστασιοποίηση από το πολιτικό σύστημα. Μια μάχη, με δυο λόγια, για τη διασφάλιση του κοινού μας μέλλοντος.

* Ο Γιάννης Δέτσης είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Choose Strategic Communication Partners

* Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή της Κυριακής