Από μικρός, φανταζόμουν τη δημοκρατία, ως μια γυναίκα εντυπωσιακά όμορφη, μεσογειακή, με ένα πρόσωπο ήρεμο και ένα βλέμμα σοφό, βαθύ. Η γενιά μου, την “γνώρισε” στο άνθος της νιότης της, εκεί γύρω στα 27, ώριμη, δυνατή, φαινόταν ανίκητη.

Μεγαλώσαμε και γύρω στα 35 της, την είδαμε σε κρίση, οι “παλιοί της μνηστήρες” την πρόδωσαν, την ντρόπιασαν, και εμφανίστηκαν νέοι, που της έταξαν πολλά, μα ίσως έδωσαν λίγα. Σήμερα, καθώς η γενιά μου ενηλικιώνεται, η δημοκρατία είναι μεσήλικη, η δόξα και το πάθος έφυγαν, η ένταση έσβησε, μα σήμερα, κάθε άλλο από ποτέ, αμφισβητείται η ομορφιά της, αγνοούμε τα πρέπει της, σταματήσαμε να την φροντίζουμε. Μα τώρα είναι που την έχουμε ανάγκη, πιο πολύ από ποτέ.

Μιλώντας με συνομήλικους μου, διαπιστώνω πως υπάρχει μεγάλη σύγχυση, ως προς το “τι είναι η δημοκρατία;”. Άλλοι μου λένε ότι είναι το δικαίωμα στη ψήφο, άλλοι ότι είναι η ελευθερία της έκφρασης, του λόγου, άλλοι ότι είναι απλά ένα πολίτευμα, ένας τρόπος διακυβέρνησης. Όμως τα παραπάνω, δεν είναι παρά μερικά από τα αποτελέσματα μιας -λειτουργούσας- δημοκρατίας. Η δημοκρατία, τουλάχιστον στην δικιά μου αντίληψη, δεν είναι παρά η απόφαση μιας κοινωνίας να αναλαμβάνει συλλογικά την ευθύνη, οποιαδήποτε ευθύνη. Μα σήμερα, αυτό είναι που εκλείπει, η διαπίστωση πως οι “ελευθερίες" μας περιορίζονται, πως το “θέλω” των πολιτών δεν μετουσιώνεται σε έργο, είναι αποτέλεσμα της απροθυμίας μας, να ασχοληθούμε με την δημοκρατία. Πιστεύουμε, πως ψηφίζοντας μια φορά στα 4 χρόνια, έχουμε εκτελέσει το χρέος μας ως προς αυτήν.

Ομως η αποχή, η αντιδημοκρατική ψήφος, ο λαϊκισμός, η διαφθορά, είναι δικές μας ευθύνες, διότι μπορεί να μην τους “ψηφίζουμε” εμείς, αλλά το κάνει ο δίπλα μας, ο γείτονας μας, ο συνάδελφός μας. Χρέος μας, είναι να συζητάμε, να παράγουμε διάλογο, να σταματήσουμε να αποφεύγουμε τις πολιτικές συζητήσεις για να μην τσακωθούμε, να σταματήσουμε να φοβόμαστε να εκφράσουμε την άποψη μας επειδή θα χαρακτηριστούμε. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη πληγή για την δημοκρατία, από τον δογματισμό της “ατομικής ευθύνης”, του ρητού: “Κάνε εσύ αυτό που πρέπει και είσαι εντάξει”. Μα αν εσύ “ξεχορταριάσεις” τον κήπο σου και όχι ο δίπλα, θα πιάσει φωτιά και το δικό σου σπίτι… πρέπει να τον πείσεις.

50 χρόνια από την αποκατάσταση της δημοκρατίας, οι εορτασμοί περιορίζονται στο Προεδρικό Μέγαρο, με αυστηρή φύλαξη και επίσημους καλεσμένους, άντε και καμία εκδήλωση στον κήπο. Μα γιατί; Την μέρα αυτή έπρεπε να γίνονται στους δρόμους debate, έπρεπε να παίζει μουσική, να είναι αργία, να γιορτάζουμε τις διαφωνίες μας -αυτές μας καθορίζουν. Η αμφισβήτηση της δημοκρατίας, εντός αυτής, δείχνει το πόσο ισχυρή είναι, όμως τα “όπλα” της, οι πολίτες της, πρέπει να ανταποδίδουν τα “πυρά” που δέχεται. Στην αυγή του AI, των μαζικών deep fakes, στον λαικισμό του “αλγόριθμου”, δεν υπάρχει χώρος για ωχαδελφισμό, για ατομικισμό. Η δημοκρατία χρειάζεται φωνές αλήθειας, φωνές ενωμένες και οχι κραυγές φιλοδοξίας.

Αν ένα σύνθημα χαρακτηρίζει την 3η ελληνική Δημοκρατία, είναι η φράση των Γάλλων, “fluctuat nec mergitur” -κλειδωνίζεται, αλλά δεν βουλιάζει ποτέ-. Στη μέση ηλικία της, η “γυναίκα” αυτή άντεξε πολλά, πέρασε στιγμές δόξας αλλά και ήττας, όμως στο πιο κρίσιμο στοίχημα της, απέτυχε. Απέτυχε να πείσει τους πολίτες της πόσο σημαντική είναι, να τους θυμίσει πως ήταν χωρίς αυτήν. Η γενιά μου, αν θέλει να την υπερασπιστεί, πρέπει να την διεκδικήσει. Αυτό τον Ιούλιο, στα γενέθλια της, οι νέοι πρέπει να της κάνουμε δώρο της προσοχή μας, να της δώσουμε αξία.

Ο Κώστας Χρονόπουλος είναι φοιτητής Τοπογράφων Μηχανικών ΕΜΠ