Σε δυόµισι εβδοµάδες από σήµερα, και συγκεκριµένα στις 3 Σεπτεµβρίου, το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνηµα (αρκτικόλεξο ΠΑ.ΣΟ.Κ. και µε έµβληµα τον πράσινο ήλιο), ένα από τα τρία κοµβικά κόµµατα της Μεταπολίτευσης, µαζί µε τη Ν.∆. και το ΚΚΕ, συµπληρώνει µισό αιώνα αδιάλειπτης πολιτικής ζωής. Ακριβώς µισό αιώνα, δηλαδή, από την ηµέρα που ο Ανδρέας Παπανδρέου (σ.σ.: έχοντας επιστρέψει στις 16 Αυγούστου 1974 στην Ελλάδα από το εξωτερικό, όπου ήταν αυτοεξόριστος) σε κεντρικό ξενοδοχείο της Πλατείας Συντάγµατος ανέγνωσε την ιδρυτική διακήρυξη του κόµµατος, γνωστή και ως «∆ιακήρυξη της 3ης του Σεπτέµβρη».

Ο ιστορικός ηγέτης του ΠΑΣΟΚ έκανε τότε τη µεγάλη τοµή να µην αναλάβει την Ενωση Κέντρου, της οποίας θα ήταν ο αδιαφιλονίκητος πρόεδρος, αλλά να προχωρήσει στη δηµιουργία ενός νέου, ριζοσπαστικού φορέα, που κατά τον Κωνσταντίνο Καραµανλή ήταν «στα αριστερά της Αριστεράς».

Με κεντρικά συνθήµατα την εθνική ανεξαρτησία, τη λαϊκή κυριαρχία και την κοινωνική απελευθέρωση, ο Παπανδρέου συγκέντρωσε δίπλα του πρόσωπα τόσο από την ευρύτερη Αριστερά όσο και από το Κέντρο. Έως ότου να φτάσει στη µεγάλη νίκη του 1981 και την επικράτηση της «Αλλαγής», ο Ανδρέας Παπανδρέου σταδιακά «νέρωνε» βασικές πολιτικές του θέσεις, όπως αυτή για έξοδο από την ΕΟΚ, και ταυτόχρονα έκανε µια σειρά από διαγραφές κορυφαίων στελεχών της αντιδικτατορικής περιόδου (π.χ. τον Σάκη Καράγεωργα, τον Νίκο Κωνσταντόπουλο κ.ά.), που ενίσχυσαν ακόµα περισσότερο τον ηγεµονικό του ρόλο στο κόµµα.

Εκλογικές νίκες και μνημόνια

Το ΠΑΣΟΚ, λοιπόν, µε ηγέτη τον Ανδρέα Παπανδρέου και ακολούθως τον Κώστα Σηµίτη, πέτυχε σαρωτικές νίκες στις εκλογές του 1981, του 1985, του 1993, του 1996 και του 2000. Ηταν το κόµµα που ταυτίστηκε µε τις µεγαλύτερες κοινωνικές αλλαγές και, παράλληλα, το κόµµα που πλήρωσε το µεγαλύτερο κόστος της οικονοµικής χρεοκοπίας της χώρας, λόγω της υπογραφής του πρώτου αλλά και του δεύτερου µνηµονίου, πρώτα µε πρωθυπουργό τον Γιώργο Παπανδρέου και µετά µε τον Ευάγγελο Βενιζέλο, που ήταν αντιπρόεδρος στη συγκυβέρνηση µε πρωθυπουργό τον Αντώνη Σαµαρά, ενώ πληγώθηκε και πλήγωσε τον κόσµο του από µεγάλα σκάνδαλα, στα οποία ενεπλάκησαν κορυφαία στελέχη του, όπως ο Ακης Τσοχατζόπουλος, ο Γιάννος Παπαντωνίου, ο Μένιος Κουτσόγιωργας κ.ά. Έφτασε στις εκλογές του 2015 στο όριο της κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης και από τότε, σταδιακά, ανασυντάσσεται και ανακάµπτει, λαµβάνοντας στις πρόσφατες ευρωεκλογές, µε πρόεδρο τον Νίκο Ανδρουλάκη, ποσοστό κοντά στο 13%.

Ο τελευταίος είναι ο έκτος κατά σειρά πρόεδρος του κόµµατος, µετά τους Ανδρέα Παπανδρέου, Κώστα Σηµίτη, Γιώργο Παπανδρέου, Ευάγγελο Βενιζέλο και Φώφη Γεννηµατά. Στις 13 Οκτωβρίου θα γνωρίζουµε αν ο κ. Ανδρουλάκης θα παραµείνει στην προεδρική καρέκλα ή τη θέση του θα πάρει ένας εκ των Παύλου Γερουλάνου, Νάντιας Γιαννακοπούλου, Αννας ∆ιαµαντοπούλου, Χάρη ∆ούκα ή Μιχάλη Κατρίνη, που είναι οι έτεροι διεκδικητές της προεδρίας. Ανεξάρτητα από τα προαναφερθέντα και το τι θα συµβεί σε επίπεδο ηγεσίας, στις 3 Σεπτεµβρίου το ΠΑΣΟΚ θα διοργανώσει στο Ζάππειο εκδηλώσεις για τον εορτασµό των 50 χρόνων από την ίδρυσή του. Οι εκδηλώσεις θα περιλαµβάνουν φωτογραφική έκθεση µε υλικό από το «Ιδρυµα Ανδρέα Παπανδρέου», συναυλία αφιερωµένη στον µεγάλο µουσικοσυνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο και πολιτική οµιλία του κ. Ανδρουλάκη. Στην εκδήλωση θα τιµηθούν τα εν ζωή µέλη που συµµετείχαν -µε την ευρεία έννοια- στην ιδρυτική διακήρυξη του κόµµατος, ανάµεσά τους ο Κώστας Σηµίτης, ο Απόστολος Κακλαµάνης, ο Γιάννης Ζαφειρόπουλος, η Βάσω Παπανδρέου (σ.σ.: θα απουσιάζει λόγω σοβαρών προβληµάτων υγείας), ο Κώστας Λαλιώτης, ο Πέτρος Λάµπρου, ο Πέτρος Ευθυµίου κ.ά.

Ανδρέας Σπυρόπουλος: «Με πυξίδα την πρόοδο και την κοινωνική ευηµερία»

Τέτοιες ηµέρες πριν από 50 χρόνια προετοιµαζόταν η ιδρυτική διακήρυξη της 3ης του Σεπτέµβρη. Ανθρωποι που πίστεψαν ότι η χώρα είχε ανάγκη µια µεγάλη δηµοκρατική παράταξη που θα µπορούσε να ενώσει τις Ελληνίδες και τους Ελληνες στοιχήθηκαν δίπλα στον Ανδρέα Παπανδρέου και άλλαξαν τον ρου της Ιστορίας της Ελλάδας. Το ΠΑΣΟΚ γεννήθηκε µέσα στα προτάγµατα για εθνική κυριαρχία, λαϊκή κυριαρχία, κοινωνική απελευθέρωση και δηµοκρατική διαδικασία. Ετσι, σταδιακά συγκροτήθηκε ένα προοδευτικό ρεύµα, που κατάφερε να ενώσει τον ελληνικό λαό στον αγώνα για να µετασχηµατιστεί η Ελλάδα σε ένα σύγχρονο, ευρωπαϊκό, κοινωνικό κράτος ∆ικαίου. Το ΠΑΣΟΚ, σε κάθε στροφή της Ιστορίας, υπηρέτησε την ενότητα, την πρόοδο και την κοινωνική δικαιοσύνη. Σήµερα, µισό αιώνα µετά, σε ένα περιβάλλον συνεχών κρίσεων, το ΠΑΣΟΚ, θεµελιώνοντας την ανοδική του πορεία, συνεχίζει να αγωνίζεται µε πυξίδα την πρόοδο και την κοινωνική ευηµερία.

Κώστας Σκανδαλίδης: «Θα ανταποκριθεί στις ανάγκες της νέας εποχής»

Η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, µισό αιώνα πριν, υπήρξε τοµή στα πολιτικά πράγµατα της χώρας. Το Κίνηµα που ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν γεννήθηκε σε µια στιγµή αγανάκτησης και τυφλής διεκδίκησης, αλλά ήταν προϊόν κοινωνικής διεργασίας και πολιτικής διεκδίκησης δεκαετιών. Ενωσε κάτω από την ίδια στέγη τις δυνάµεις της εθνικής αξιοπρέπειας, του δηµοκρατικού εκσυγχρονισµού και της πολιτικής χειραφέτησης. Ενωσε πολιτικά τις γενιές της εθνικής αντίστασης, του «1-1-4», του Πολυτεχνείου και συσπείρωσε τις κοινωνικές δυνάµεις των µη προνοµιούχων Ελλήνων. Είναι το ρωµαλέο κίνηµα που οδήγησε στην Ελλάδα της Αλλαγής και της Ευρώπης. Γι' αυτό έχει ρίζες βαθιές και αντεχερές στην ελληνική κοινωνία. Αλλάζοντας οι εποχές, άλλαζε και το ίδιο και πρόσφερε στους Ελληνες δηµοκρατία, ελευθερία, ψωµί και περηφάνια. Και σήµερα, σε πείσµα των καιρών και όσων θέλησαν να παραγράψουν ή να ξαναγράψουν την Ιστορία, είναι εδώ για να ανταποκριθεί στις ανάγκες της νέας εποχής.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά