Nα εμφανιστεί ως πυλώνας σταθερότητας όχι μόνο στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου αλλά και γενικότερα στη διεθνή σκακιέρα επιδιώκει η Τουρκία, αφού παρουσιάζεται ως παγκόσμιος γεωπολιτικός παίκτης, εκτιμώντας κατ’ αρχάς πως οι περιφερειακές εξελίξεις σε Ουκρανία, Μέση Ανατολή και αλλού θα προκαλέσουν την ανάγκη μιας νέας χάρτας ασφαλείας, στη διαμόρφωση της οποίας η Άγκυρα θέλει διακαώς να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο.

«Σε μια κρίσιμη περίοδο που αυξάνονται οι αβεβαιότητες στον κόσμο και σημειώνονται θερμές συγκρούσεις και πολιτικές δολοφονίες στη γεωγραφία μας, η Τουρκία ξεχωρίζει ως πυλώνας σταθερότητας και ειρήνης της περιοχής της. Είμαστε αποφασισμένοι να προστατεύσουμε την πατρίδα και τα εθνικά μας συμφέροντα μέχρι τέλους». Η δήλωση αυτή του Ταγίπ Ερντογάν, που έγινε προ ημερών, έχει τη σημασία της σε αυτή τη φάση, την ώρα που η τουρκική στρατιωτική παρουσία στη Λιβύη και την Αφρική προκαλεί έντονο προβληματισμό στην Αθήνα.

Η Άγκυρα είναι σαφές πως ξεδιπλώνει την πρόθεσή της να πρωταγωνιστήσει στον νέο κύκλο που φαίνεται να ανοίγει γεωπολιτικά με επίκεντρο τη Μέση Ανατολή και το ουκρανικό μέτωπο, εκεί, δηλαδή, όπου διατηρεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές εκτός της ισραηλινής. Για την ώρα, τουλάχιστον. Κι αυτό, καθώς αντιλαμβάνεται πως ο κόσμος, με τον άλφα ή βήτα τρόπο, εισέρχεται σε νέα περίοδο εν μέσω περιφερειακών συγκρούσεων και αστάθειας.

Θέλοντας προφανώς να αξιοποιήσουν τις ιδιαίτερες συνθήκες μιας καθ’ όλα ανησυχητικής διεθνούς συγκυρίας στοχεύουν σε αυτό που στη γειτονική χώρα αποκαλούν «Τουρκικό Αιώνα»: την αναβίωση, δηλαδή, της τουρκικής επιρροής στις εκτάσεις και τα μεγέθη της άλλοτε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σε αυτόν τον άξονα, η Άγκυρα και οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις παγιώνουν την παρουσία τους στη Λιβύη, μετά την υποβολή προς έγκριση στην τουρκική Εθνοσυνέλευση του μνημονίου που παρέχει στους Τούρκους εκτεταμένη επιχειρησιακή ελευθερία και νομική προστασία όσο θα σταθμεύουν στη χώρα.

Η νέα συμφωνία κωδικοποιεί τον τρόπο εγκατάστασης του τουρκικού παράγοντα σε όλο τον κρατικό μηχανισμό της Λιβύης και όλα αυτά και με τη σφραγίδα του ΟΗΕ, ο οποίος έχει αναγνωρίσει ως επίσημη κυβέρνηση την Τρίπολη και όχι την κυβέρνηση της Βεγγάζης του στρατηγού Χαφτάρ. Διόλου τυχαία, το μνημόνιο ήρθε προς κύρωση τη στιγμή που κλιμακώνονται οι εσωτερικές συγκρούσεις στην πολύπαθη χώρα, με το κοινοβούλιο που εδρεύει στη Δυτική Λιβύη να δηλώνει ότι πλέον η κυβέρνηση του Αμπντέλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά δεν έχει καμία νομιμοποίηση. Το μνημόνιο προβλέπει μεταξύ άλλων ότι το τουρκικό στρατιωτικό προσωπικό θα έχει ευρεία νομική ασυλία, κάτι που σημαίνει ότι τυχόν εγκλήματα που διαπράττονται κατά τη διάρκεια «επίσημων καθηκόντων» θα διέπονται αποκλειστικά από το τουρκικό Δίκαιο.

Δίνει επίσης απεριόριστη πρόσβαση στον εναέριο χώρο, στα χωρικά ύδατα και το έδαφος της Λιβύης διασφαλίζοντας τη συνεχή στρατιωτική παρουσία σε μια χώρα στρατηγικής και οικονομικής σημασίας λόγω του πετρελαίου φυσικά και των άλλων πλούσιων ενεργειακών πόρων (φυσικό αέριο κ.ά.). Ταυτόχρονα, η Τουρκία επεκτείνει την επιρροή της στέλνοντας προσεχώς το ερευνητικό σκάφος «Ορούτς Ρέις» για να εξερευνήσει υπεράκτια πετρελαϊκά τεμάχια που ανήκουν στη Σομαλία.

Μια χώρα την οποία ο τουρκικός παράγων έχει μετατρέψει στη μεγαλύτερη υπερπόντια στρατιωτική βάση και τουρκικές εταιρείες διαχειρίζονται το λιμάνι και το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας. Διαμεσολαβεί δε σε συνομιλίες μεταξύ της Αιθιοπίας και της Σομαλίας για τον τρόπο επίλυσης των διαφορών ανάμεσα στις δύο χώρες, με στόχο βέβαια να αρχίσει να εκμεταλλεύεται τα μεγάλα αποθέματα πετρελαίου της περιοχής. Η τουρκική διείσδυση στη Σομαλία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης πολιτικής στην Αφρική, καθώς οι τουρκικές εξαγωγές έφθασαν τα 28,6 δισ. δολάρια το 2023, σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg. Πιο χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Νίγηρα, με τον Χακάν Φιντάν να επισκέπτεται τον Ιούλιο τη χώρα για την υπογραφή πλήθους συμφωνιών κι ενώ είχαν προηγηθεί η εκδίωξη των γαλλικών στρατευμάτων και το κλείσιμο της αμερικανικής στρατιωτικής βάσης.

Να σημειωθεί ότι ο Νίγηρας είναι ο έβδομος μεγαλύτερος παραγωγός ουρανίου στον κόσμο, με τις τουρκικές εταιρείες να κάνουν χρυσές δουλειές. Αντίστοιχη οικονομική δραστηριότητα αναπτύσσει στην Αλγερία, στην Ακτή Ελεφαντοστού, στη Ζιμπάμπουε, στη Νότιο Αφρική, στην Αιθιοπία, ενώ υπολογίζεται πως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη TB2 της Baykar έχουν ήδη πωληθεί σε τουλάχιστον έντεκα αφρικανικές χώρες.

Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή