Μπορεί η ακρίβεια και το στεγαστικό να απασχολούν σε μεγάλο βαθμό τους πολίτες και η κυβέρνηση να ανακοινώνει τακτικά πρωτοβουλίες και μέτρα για την αντιμετώπισή τους, ωστόσο το σπουδαιότερο πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει την προσεχή τριετία, μέχρι τις επόμενες εθνικές εκλογές, είναι άλλο: το χωροταξικό. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα, η κυβέρνηση καλείται να λύσει σύνθετα ζητήματα που χρονίζουν εδώ και δεκαετίες και ως επί το πλείστον έχουν αναφορά στη συντριπτική πλειονότητα των πολιτών που έχουν στην ιδιοκτησία τους ένα σπίτι, ένα οικόπεδο ή ένα χωράφι.

Η οριοθέτηση χρήσεων γης, η αποσαφήνιση των όρων δόμησης και η προστασία του περιβάλλοντος σκοντάφτουν πολλές φορές πάνω σε «κουβάρια» νομοθεσίας και έντονες αντιδράσεις τοπικών φορέων και παραγόντων, αλλά και σε οργανωμένα συμφέροντα.

Ο τρόπος με τον οποίο θα διαχειριστεί τις αντιδράσεις και τα αποτελέσματα που θα έχει η πολιτική της κυβέρνησης στο χωροταξικό μπορεί να αποτελέσει τον παράγοντα-έκπληξη στις κάλπες των επόμενων βουλευτικών εκλογών. Ο χρόνος πιέζει και γιατί ορισμένες από αυτές τις μεταρρυθμίσεις χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης, που έχει ημερομηνία λήξης τον Αύγουστο του 2026, αλλά και γιατί ο Κυριάκος Μητσοτάκης επιθυμεί να τις εντάξει στο συνολικό σχέδιο εκσυγχρονισμού της χώρας και εκτιμά ότι η λύση του χωροταξικού αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει η Ελλάδα πιο φιλική σε επενδύσεις.

Τα τρία μεγάλα στοιχήματα που πιέζουν την κυβέρνηση 

Την περασμένη εβδομάδα, ο πρωθυπουργός παρενέβη στη Βουλή στη συζήτηση για το σχέδιο νόμου του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης σχετικά με την ολοκλήρωση της κτηματογράφησης και την απλοποίηση διαδικασιών και δεσμεύτηκε ότι το 2025 η Ελλάδα θα διαθέτει επιτέλους Κτηματολόγιο. «Εναν», όπως είπε, «ακριβή χάρτη της δημόσιας και ιδιωτικής ακίνητης περιουσίας, με οριοθετημένα πλέον δάση και αιγιαλό, με ξεκάθαρα αποτυπωμένο τι ανήκει στο κράτος, τι ανήκει στον πολίτη και με σαφείς κανόνες, που θα διευκολύνουν τη συλλογική ανάπτυξη, αλλά και τις ατομικές συναλλαγές. Και όλα αυτά χωρίς “παραθυράκια” αυθαιρεσίας και ανομίας».

Οι δασικοί χάρτες είναι το δεύτερο μεγάλο ζητούμενο της συνολικής χωροταξικής μεταρρύθμισης. Το Δασολόγιο καταρτίζεται με βάση τους δασικούς χάρτες, που αποτελούν το προαπαιτούμενό του, και συνιστά ουσιαστικά την κατάληξη των δασικών χαρτών. Οι αντιρρήσεις των πολιτών με τη χάραξη των δασικών χαρτών είναι, όπως ήταν αναμενόμενο, μαζικές: Μόνο στην Κρήτη έχουν υποβληθεί πάνω από 50.000 ενστάσεις και οι αρμόδιες επιτροπές αντιρρήσεων έχουν συνεπώς να διαχειριστούν έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών. Σε όλη την επικράτεια οι ενστάσεις εκτιμάται ότι ξεπερνούν τις 300.000, «παγώνοντας» τη δυνατότητα των ιδιοκτητών να μεταβιβάσουν το ακίνητό τους ή να εκδώσουν νόμιμη οικοδομική άδεια.

Το τρίτο μεγάλο στοίχημα είναι τα συνολικά 226 Τοπικά και 18 Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ και ΕΠΣ) του προγράμματος πολεοδομικής μεταρρύθμισης «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», που εξελίσσεται στο 80% περίπου όλης της επικράτειας, με τη συνεργασία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας. «Μία από τις σημαντικότερες, αφανείς μεταρρυθμίσεις που δρομολογούμε», ανέφερε χαρακτηριστικά προ ημερών ο κ. Μητσοτάκης. Πριν από τρεις μήνες μάλιστα ξεκίνησε να λειτουργεί η ψηφιακή «Πλατφόρμα Συμμετοχής» για την κατάθεση σχολίων και απόψεων των πολιτών για το χωροταξικό και πολεοδομικό καθεστώς της περιοχής τους.

Πολεοδομικό σχέδιο

Το πρόγραμμα υλοποιείται με χρηματοδότηση ύψους 400.000.000 ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και έχει ως στόχο να αποκτήσουν πολεοδομικό σχέδιο και κανονισμούς ρύθμισης του χώρου η συντριπτική πλειονότητα των δημοτικών ενοτήτων της χώρας (1.035 είναι αθροιστικά). Ο αρμόδιος υπουργός, Θεόδωρος Σκυλακάκης, μάλιστα, αναγνωρίζοντας τη δυσκολία του εγχειρήματος, το έχει χαρακτηρίσει ως «ίσως την πιο σημαντική και πιο δύσκολη πολεοδομική παρέμβαση που γίνεται στην Ελλάδα από καταβολής του ελληνικού κράτους».

Στο μείζον ζήτημα της εκτός σχεδίου δόμησης, η περσινή απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας περιέπλεξε τα πράγματα, καθώς απεφάνθη ότι δεν αρκεί το ελάχιστο εμβαδόν των τεσσάρων στρεμμάτων, αλλά απαιτείται, ήδη από το 1985, και η ύπαρξη προσώπου σε κοινόχρηστο δρόμο. Ηδη αυτή τη στιγμή είναι σε εξέλιξη η μελέτη κόστους 200.000.000 ευρώ για τον χαρακτηρισμό των δρόμων σε όλη την επικράτεια, που θα ορίσει στο τέλος ποιοι από τους υπάρχοντες δρόμους θεωρούνται πολεοδομικά και συνταγματικά κοινόχρηστοι, ώστε να μπορούν να οικοδομηθούν τα όμορα οικόπεδα.

Εκκρεμεί ωστόσο η κατάθεση νομοσχεδίου -που έχει εξαγγελθεί εδώ και αρκετούς μήνες- για την οριστική διευθέτηση του ζητήματος της εκτός σχεδίου δόμησης, με τις σχετικές εξαγγελίες να έχουν μάλιστα προκαλέσει αντιδράσεις τόσο από οικοπεδούχους όσο και από περιβαλλοντικές οργανώσεις.

Τέλος, σε σχέση με τις καταπατημένες εκτάσεις, άνοιξε την περασμένη εβδομάδα η πλατφόρμα της ΑΑΔΕ για την υποβολή αιτήσεων αναφορικά με την εξαγορά 90.000 καταπατημένων ακινήτων του Δημοσίου, που δίνει στους κατόχους τους δηλαδή τη δυνατότητα υπό όρους και προϋποθέσεις να τα νομιμοποιήσουν, προκειμένου να αποκτήσουν οριστικούς τίτλους κυριότητας. Με μεγάλο ενδιαφέρον βέβαια αναμένεται και η δίκη την επόμενη εβδομάδα σχετικά με τις προβλέψεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού στην Ολομέλεια του ΣτΕ, που μπορεί να οδηγήσει αναγκαστικά την κυβέρνηση να νομοθετήσει ξανά για τα ύψη των κτιρίων και τα «πράσινα» μπόνους.

* Δημοσιεύθηκε στα «Παραπολιτικά»