Οταν, το 1974, ο Κωνσταντίνος Καραµανλής επέστρεψε στην πρωθυπουργία, η Ελλάδα βρισκόταν σε µία από τις πιο κρίσιµες καµπές της σύγχρονης ιστορίας της. Το πολιτικό σκηνικό ήταν διαλυµένο, η κοινωνία διχασµένη και το διεθνές κύρος της χώρας βαθιά κλονισµένο. Η επταετής δικτατορία είχε καταλύσει τους δηµοκρατικούς θεσµούς και η εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο είχε προκαλέσει σοβαρή κρίση στην εξωτερική µας πολιτική.

Οι προκλήσεις που είχε ενώπιόν του ο Καραµανλής ήταν πολλές και σύνθετες σε πολιτικό, οικονοµικό και διεθνές επίπεδο. Η αντιµετώπισή τους απαιτούσε την εφαρµογή ριζικών µεταρρυθµίσεων και την επίτευξη εθνικής ενότητας σε µια εποχή βαθιάς πόλωσης.

Η αποκατάσταση της Δημοκρατίας 

Το πρώτο και σηµαντικότερο καθήκον του Καραµανλή ήταν η αποκατάσταση της δηµοκρατίας. Μέσα σε λίγους µήνες από την επιστροφή του, η Ελλάδα προχώρησε στη διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών και στο ιστορικό δηµοψήφισµα του 1974, που έθεσε τέρµα στη µοναρχία, επιβεβαιώνοντας τη βούληση του λαού για µια νέα πολιτική εποχή. Το Σύνταγµα του 1975, το οποίο θεσπίστηκε επί πρωθυπουργίας του, ενίσχυσε τη δηµοκρατική λειτουργία της χώρας, ενώ περιλάµβανε ισχυρές εγγυήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώµατα και την ορθή λειτουργία των θεσµών. Σε µια εποχή έντονων αντιπαραθέσεων, η δεξιοτεχνία του Καραµανλή στην πολιτική διαχείριση και ο ισχυρός χαρακτήρας του τον βοήθησαν να καθοδηγήσει τη χώρα σε µια περίοδο οµαλότητας. Οι θεσµικές του µεταρρυθµίσεις αποτέλεσαν τον ακρογωνιαίο λίθο για τη σταθεροποίηση της Ελληνικής ∆ηµοκρατίας, επιτρέποντας στη χώρα να αφήσει πίσω της το τραυµατικό παρελθόν της δικτατορίας.

Η διεθνής αναγνώριση και η ΕΟΚ

Στο διεθνές πεδίο, η τουρκική εισβολή στην Κύπρο είχε κλονίσει την εξωτερική πολιτική της χώρας. Η διχοτόµηση του νησιού και οι οδυνηρές συνέπειές της ήταν ζητήµατα που απαιτούσαν άµεση διαχείριση. Η επαναφορά της Ελλάδας από την αποµόνωση της δικτατορίας ήταν µία από τις µεγαλύτερες επιτυχίες του Καραµανλή. Μέσα από προσεκτική διπλωµατία, ο Ελληνας ηγέτης κατάφερε να αποκαταστήσει τις σχέσεις της χώρας µε τη ∆ύση, ενισχύοντας τη θέση της Ελλάδας ως παράγοντα σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και της Μεσογείου. Το πιο σηµαντικό επίτευγµα της εξωτερικής του πολιτικής, όµως, ήταν η ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονοµική Κοινότητα (ΕΟΚ). Ο Καραµανλής αναγνώρισε εγκαίρως τη στρατηγική σηµασία της συµµετοχής στην ευρωπαϊκή οικογένεια, όχι µόνο για την οικονοµική ανάπτυξη, αλλά και για την πολιτική σταθερότητα της χώρας. Οι επιδέξιες διαπραγµατεύσεις του µε τους Ευρωπαίους ηγέτες οδήγησαν στην ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ, εξασφαλίζοντας στη χώρα πρόσβαση σε κοινοτικά κονδύλια και αγορές, αλλά και ενίσχυση της διεθνούς της θέσης.

Η ανασυγκρότηση της οικονομίας 

Η οικονοµική κατάσταση που αντιµετώπισε ο Καραµανλής όταν ανέλαβε την εξουσία ήταν δυσοίωνη. Υψηλά επίπεδα ανεργίας και πληθωρισµού, χαµηλή παραγωγικότητα και σοβαρές ελλείψεις στις υποδοµές ταλάνιζαν τη χώρα, ενώ η αποµόνωση από τις διεθνείς αγορές επιδείνωνε την κατάσταση. Ο Καραµανλής επικεντρώθηκε στην οικονοµική σταθεροποίηση και αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονοµίας. Με την εισροή ευρωπαϊκών πόρων και την ενίσχυση των επενδύσεων, προώθησε την αναβάθµιση των υποδοµών, ειδικά στους τοµείς των µεταφορών και της ενέργειας, και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονοµίας. Οι πολιτικές του κατεύθυναν τη χώρα σε µια πορεία οικονοµικής σταθερότητας και ανάκαµψης. Παρά τις δυσκολίες, η πολιτική του Καραµανλή συνέβαλε στη δηµιουργία ενός κλίµατος εµπιστοσύνης µεταξύ των πολιτών, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή και προωθώντας την εθνική ενότητα. Με σταθερά βήµατα, η Ελλάδα επανήλθε στον δρόµο της ανάπτυξης και της πολιτικής οµαλότητας.

Πολιτική παρακαταθήκη 

Η ηγεσία του Κωνσταντίνου Καραµανλή στη διάρκεια αυτών των κρίσιµων ετών καθόρισε τη µετέπειτα πορεία της χώρας. Ο Καραµανλής δεν ήταν µόνο ο αρχιτέκτονας της µεταπολιτευτικής Ελλάδας, αλλά και ο ηγέτης που την έκανε ισότιµο µέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας. Η συµβολή του στη σταθεροποίηση της δηµοκρατίας και η ενίσχυση της διεθνούς θέσης της Ελλάδας άφησαν ανεξίτηλο το αποτύπωµα της πολιτικής του σοφίας και του ρεαλισµού του στην ιστορία της χώρας. Η παρακαταθήκη του παραµένει ένα ζωντανό παράδειγµα ηγεσίας που ανταποκρίθηκε στις πιο δύσκολες προκλήσεις και απαιτήσεις της εποχής του.


*Δημοσιεύτηκε στα «Παραπολιτικά»