Το γεγονός ότι η χούντα του Ιωαννίδη γνώριζε πως επίκειται τουρκική εισβολή στην Κύπρο επιβεβαιώνει αρχειακό υλικό της ΚΥΠ, το οποίο αποχαρακτηρίστηκε για πρώτη φορά µε αφορµή τη συµπλήρωση 50 χρόνων από τον «Αττίλα». Το υλικό αφορά 58 δελτία πληροφοριών τα οποία φανερώνουν πως η Αθήνα δεν έκανε τίποτα για να βοηθήσει στρατιωτικά τη Λευκωσία εκείνες τις κρίσιµες ηµέρες.

«Συνεχίζεται η προπαρασκευή των αποβατικών δυνάµεων τόσον διά την εκτέλεσιν προγράµµατος εκπαιδεύσεως όσον και ετοιµότητας διά ανάληψιν πολεµικής αποστολής κατά Κύπρου», αναφέρει σχετικά η ενηµέρωση της υπηρεσίας στις 19 Ιουλίου 1974, λίγες ώρες δηλαδή πριν οι τουρκικές δυνάµεις επιχειρήσουν στρατιωτικά. Στο ίδιο ενηµερωτικό, αναφέρονται επίσης µε κάθε λεπτοµέρεια όλες οι κινήσεις των τουρκικών δυνάµεων τόσο στα παράλια όσο και απέναντι από τον Έβρο, προφανώς γιατί φοβούνταν ελληνική αντεπίθεση. Αντιστοίχως, η ΚΥΠ ενηµερώνει επακριβώς για κινήσεις ένοπλων τουρκοκυπριακών οµάδων στη Λάρνακα και άλλες περιοχές της Κύπρου, τονίζοντας πως παίρνουν θέσεις µάχης.

Τα δελτία αυτά αφορούν τα όσα διαδραµατίστηκαν Ιούλιο και Αύγουστο 1974 και συνιστούν ένα είδος «ηµερολογίου εξελίξεων» µιας τραυµατικής -ίσως και της τραυµατικότερης- περιόδου της σύγχρονης Ιστορίας του ελληνισµού. Από τα αποχαρακτηρισµένα έγγραφα προκύπτει ότι η ΚΥΠ δεν είχε καµία εµπλοκή στο
πραξικόπηµα του Ιωαννίδη κατά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, ενώ είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή η εικόνα που είχε η υπηρεσία για τις προετοιµασίες της τουρκικής πλευράς για τον «Αττίλα». ∆ιαπιστώνεται επίσης ένα κενό στα δελτία, καθώς δεν υπάρχει υλικό από την 20ή έως και την 23η Ιουλίου.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον ακόµη θα είχε να αποκαλυφθούν τα απόρρητα τηλεγραφήµατα της ΚΥΠ τις ηµέρες της εισβολής, ώστε να αποδειχθεί πιθανώς ποιοι ευθύνονται µε πράξεις ή παραλείψεις που κόστισαν το 1/3 της Μεγαλονήσου.

Ο Διοικητής

«Ακόµα και η απλή ανάγνωσή του, παρά τη χρονική απόσταση που έχει µεσολαβήσει, σε πολλά σηµεία εντυπωσιάζει αλλά και προκαλεί έντονα συναισθήµατα», αναφέρει η ΕΥΠ (πρώην ΚΥΠ) σε ανακοίνωσή της. Παρουσιάζοντας την πρωτοβουλία αυτή ο διοικητής της υπηρεσίας, Θεµιστοκλής ∆εµίρης, ανέφερε σε µήνυµά του ότιτα 50 χρόνια που πέρασαν από τότε «αν δεν επιβάλλουν, σίγουρα επιτρέπουν να κοιτάξεις πίσω σε µία άσκηση εθνικής και
υπηρεσιακής αυτογνωσίας».

Από την πλευρά του ο καθηγητής του ΕΚΠΑ, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, στο δικό του σηµείωµα µε το οποίο επιχειρεί µια πρώτη αποτίµηση των δελτίων, χαρακτήρισε κρίσιµης σηµασίας το υλικό, τονίζοντας ότι συνδυαζόµενο µε τις άλλες διαθέσιµες πηγές θα συµβάλει στην προσπάθεια συγκρότησης µιας συνολικής εικόνας των καθοριστικών εκείνων γεγονότων.

Ο κ. Χατζηβασιλείου σηµειώνει δε ότι η πρόσβαση πολιτών και ερευνητών σε παρόµοια έγγραφα των υπηρεσιών πληροφοριών δεν είναι κάτι αυτονόητο σε πολλές χώρες, χαρακτηρίζοντας σηµαντικό βήµα την πρωτοβουλία της ΕΥΠ. Τα συγκεκριµένα έγγραφα έχουν αναρτηθεί στην επίσηµη ιστοσελίδα της υπηρεσίας και πλέον είναι στη διάθεση των ιστορικών αλλά και κάθε ενδιαφεροµένου για µελέτη, άντληση στοιχείων και εξαγωγή συµπερασµάτων.

* Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή