Κώστας Σημίτης: Η "Δημοκρατική Άμυνα", η αντιδικτατορική δράση και οι βόμβες κατά της χούντας

Ο Κώστας Σημίτης πέρασε στο πάνθεον της πολιτικής Ιστορίας της Ελλάδας, τις πρώτες πρωϊνές ώρες της 5ης Ιανουαρίου 2025, σε ηλικία 88 ετών, αφήνοντας πίσω του μια σπουδαία παρακαταθήκη. Για όσους δεν θυμούνται ο πρώην πρωθυπουργός είχε ενεργή συμμετοχή στον αντιδικτατορικό αγώνα, αρχικά ως μέλος της »Δημοκρατικής Άμυνας» και στη συνέχεια του Π.Α.Κ.

Ο Κώστας Σημίτης, το 1965, σε μια ταραγμένη για τη χώρα πολιτική περίοδο, πρωτοστάτησε στην ίδρυση του Ομίλου Πολιτικής Έρευνας «Αλέξανδρος Παπαναστασίου». Ο «Όμιλος Παπαναστασίου», είχε ως στόχο τη συστηματική μελέτη των σημαντικότερων προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας και την ανάληψη πρωτοβουλιών για την αντιμετώπισή τους. Το 1967, ο όμιλος μετεξελίχθηκε στην αντιδικτατορική οργάνωση «Δημοκρατική Άμυνα».

Πέρα από τον Κώστα Σημίτη, τη «Δημοκρατική Άμυνα» συγκρότησαν ο Σάκης Καράγιωργας, ο Νίκος Κωνσταντόπουλος, πρώην πρόεδρος του Συνασπισμού και ο Γεώργιος-Αλέξανδρος Μαγκάκης, πρώην υπουργός και πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας, ο Γιώργος Ιορδανίδης, συνταξιούχος στρατηγός κ.ά. Η Δημοκρατική Άμυνα δεν είχε αποκηρύξει τον ένοπλο αγώνα και είχε επιλέξει να κάνει και δυναμικές ενέργειες, όπως η τοποθέτηση (κυρίως χαμηλής ισχύος) εκρηκτικών μηχανισμών σε διάφορα κομβικά σημεία της Αθήνας που είχαν να κάνουν με το χουντικό καθεστώς.

Ο Κώστας Σημίτης είχε συμμετοχή σε αυτές τις ενέργειες. Το 1969 διέφυγε στο εξωτερικό όταν μια τέτοια βόμβα έσκασε στα χέρια του συναγωνιστή του, Σάκη Καράγιωργα. Η δίκη της «Δημοκρατικής Άμυνας» έγινε το 1970. Η ακροαματική διαδικασία ξεκίνησε στις 27 Μαρτίου του 1970 και συνιστά γεγονός κομβικής σημασίας τόσο για την οργανωμένη αντίσταση ενάντια στη χούντα στο εσωτερικό όσο και για την εικόνα του καθεστώτος στο εξωτερικό λίγους μήνες μετά την αποχώρηση της χώρας από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Μάλιστα οι «Απριλιανοί» στην προσπάθειά τους να εμφανίσουν τα μέλη της οργάνωσης ως τρομοκράτες,   επέλεξαν να δώσουν δημοσιότητα στη δίκη. Ωστόσο το αποτέλεσμα ήταν πολύ διαφορετικό από αυτό που περίμεναν.

Στις 12 Απριλίου 1970 ανακοινώθηκε η απόφαση του στρατοδικείου, σύμφωνα με την οποία ο Σάκης Καράγιωργας καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη, παρά την αρχική εισήγηση του βασιλικού επιτρόπου που είχε ζητήσει θανατική ποινή, γεγονός που εν πολλοίς μπορεί να αποδοθεί και στις έντονες πιέσεις της διεθνούς κοινότητας. Σε ακόμη 19 κατηγορούμενους επιβλήθηκαν ποινές από 5 έως 18 έτη.

Μάλιστα η δίκη τράβηξε την προσοχή του Τύπου και θεωρήθηκε ως μείζονα πράξη αντίστασης κατά του καθεστώτος των συνταγματαρχών γιατί πολλοί από τους κατηγορούμενους κατείχαν σημαντικές θέσεις στη δημόσια ζωή της Ελλάδας και αντιπροσώπευαν μια πνευματική ελίτ.

Πολλοί άνθρωποι που ανήκαν σε διαφορετικά πολιτικά στρατόπεδα, όπως ο τελευταίος πρωθυπουργός πριν τη χούντα, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο Γεώργιος Ράλλης και ο Παναγής Παπαληγούρας, και οι δύο σημαντικοί υπουργοί της κυβέρνησης της ΕΡΕ (Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση), στάθηκαν μάρτυρες υπεράσπισης, ενώ ήταν γνωστό ότι δεν μοιράζονταν τις ίδιες πεποιθήσεις με τους κατηγορούμενους, δίνοντας την ιδέα στο λαό ενός συμπαγούς μετώπου κατά της χούντας.

Ακολουθούν τρία πρωτοσέλιδα της «Απογευματινής» σχετικά με τη δίκη της «Δημοκρατικής Άμυνας»

27/3/1970


10/4/1970

13/4/1970

Κώστας Σημίτης: Η περιγραφή του για τη διαφυγή στο εξωτερικό

Στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο από τις εκδόσεις Πόλις με τίτλο «Δρόμοι ζωής» περιγράφει τη διαφυγή του στο εξωτερικό με ψεύτικο διαβατήριο αλλά και τη βοήθεια που είχε από την Αμαλία Φλέμινγκ.

«Το απόγευμα ήρθε η Αμαλία Φλέμινγκ. Δεν την ήξερα. Η ίδια η Αμαλία θα φρόντιζε να μου εξασφαλίσει πλαστό διαβατήριο, μέσω γνωστών της στο εξωτερικό… Εμεινα στο διαμέρισμα μέχρι τις αρχές του Σεπτεμβρίου. Η Αμαλία έφερε μια κομμώτρια που μου έβαψε τα μαλλιά κόκκινα-ξανθά. Οταν αργότερα κουρεύτηκα στη Γερμανία, ο κουρέας με ρώτησε αν ήθελα να ξαναβάψω τα μαλλιά μου στο ίδιο χρώμα που είχα χρησιμοποιήσει άλλοτε. Επειτα από λίγες ημέρες η Αμαλία ήρθε με μια κυρία που μου τράβηξε φωτογραφίες για το διαβατήριο.


Προσπάθησα να μην δείχνω βλοσυρός αλλά δεν τα κατάφερα. …Την κρίσιμη μέρα η Αμαλία μού παρέδωσε το διαβατήριο. Το διαβατήριο ήταν στο όνομα Marco Ventura, ένα πολύ συνηθισμένο ιταλικό όνομα. …Πήραμε ταξί για το αεροδρόμιο. Πέρασα κανονικά τον έλεγχο διαβατηρίων. Ο υπάλληλος δεν έδωσε προσοχή ούτε σε εμένα ούτε στο διαβατήριο. Ευτυχώς όλα πήγαν καλά. Προορισμός της πτήσης μου ήταν το Μιλάνο».

Το 1970 στη Γερμανία έγινε μέλος του ΠΑΚ (Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα) και το 1974 ήταν ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ, συμβάλλοντας και στη διατύπωση της «Διακήρυξης της 3ης Σεπτέμβρη».