Ο πολιτικός κόσμος της Ελλάδας και όχι μόνο θρηνεί για τον θάνατο του πρώην πρωθυπουργού και πρώην προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Κώστα Σημίτη σε ηλικία 88 ετών, όπου άφησε την τελευταία του πνοή στις 07:30 το πρωί της Κυριακής στο Νοσοκομείο Κορίνθου.
Ο Κώστας Σημίτης άφησε ανεξίτηλα γραμμένο το όνομά του στην πολιτική ζωή της χώρας, καθώς κατά την 8ετη παραμονή του στην πρωθυπουργία συνέδεσε το όνομά του με την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ, την εισαγωγή στο Ευρώ, την ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων, μεγάλα έργα όπως το Αττικό Μετρό, το Αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, τη Γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου, την Εγνατία Οδό, την Αττική Οδό αλλά και βαθιές μεταρρυθμίσεις σε αρτιοσκληρωτικά ζητήματα για το κράτος μέσω του Συνηγόρου του Πολίτη, των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ) και φυσικά, την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένν.
Ο καθηγητής Κώστας Σημίτης
Ο Κώστας Σημίτης σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ της Δυτικής Γερμανίας και οικονομικά στο London School of Economics and Political Science. Ξεκίνησε την ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία ως διδάκτωρ της Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ το 1959. Δίδαξε ως υφηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντίας το 1971 και συνέχισε ως τακτικός καθηγητής του Εμπορικού και Αστικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Γκίσεν από το 1971 έως το 1975. Το 1977 εξελέγη τακτικός καθηγητής στην Πάντειο Σχολή (το σημερινό Πάντειο Πανεπιστήμιο).
Η αντιδικτατορική του δράση
Ο Σημίτης που ζούσε ως δικηγόρος στην Αθήνα, το 1965 είχε πρωτοστατήσει στην ίδρυση του Ομίλου Πολιτικής Έρευνας «Αλέξανδρος Παπαναστασίου», του οποίου διετέλεσε γραμματέας, με τον όμιλο να έχει ως στόχο την διεξοδική μελέτη των πιο σημαντικών κοινωνικο-οικονομικών ελληνικών προβλημάτων, με την ταυτόχρονη μέριμνα για ανάληψη πρωτοβουλιών αντιμετώπισής τους. Το 1967 η μετεξέλιξη του ομίλου έφερε αντιδικτατορική χροιά, καθώς πλέον αποτελούσε την οργάνωση «Δημοκρατική Άμυνα» που μετείχε και στην ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, το 1974.
Η «Δημοκρατική Άμυνα» πραγματοποιούσε δυναμικές ενέργειες απέναντι στο χουντικό καθεστώς, ενώ κατά τη διάρκεια της δικτατορίας ο Σημίτης είχε διαφύγει στο εξωτερικό, ενώ παραπέμφθηκε ερήμην στο Στρατοδικείο για απόπειρα εμπρησμού και παράβαση του νόμου περί εκρηκτικών υλών. Μάλιστα, ο ίδιος περιέγραψε μέσω του βιβλίου του «Δρόμοι Ζωής» την διαφυγή του στο εξωτερικό με ψεύτικο διαβατήριο. Από το 1970 ο Κώστας Σημίτης συμμετείχε στο Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (Π.Α.Κ.).
Η πορεία μέχρι την πρωθυπουργία
Ο Κώστας Σημίτης ήταν από τα ιδρυτικά μέλη του ΠΑΣΟΚ και συμμετείχε στην πρώτη Κεντρική Επιτροπή και το εκτελεστικό Γραφείο του κόμματος. Μάλιστα, όπως τόνιζε στο βιβλίο του «Δρόμοι Ζωής», «η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ αποτέλεσε, για μένα, καμπή, την απόδειξη ότι η συνέπεια στις θέσεις μου επέβαλλε δράση»,
Ο ίδιος θήτευσε μέχρι και την εκλογή του στην προεδρία του κόμματος στα εξής πόστα:
υπουργός Γεωργίας, από το 1981 ως το 1985, όπου και εξασφάλισε την επιτυχή ένταξη της ελληνικής γεωργίας στην ευρωπαϊκή αγροτική πολιτική, καθώς και τον πολλαπλασιασμό των ενισχύσεων,
υπουργός Εθνικής Οικονομίας, από το 1985 ως το 1987, όπου και εφάρμοσε το πρώτο αυστηρό πρόγραμμα σταθεροποίησης, με ιδιαίτερα θετική επίπτωση στις μακροοικονομικές ανισορροπίες,
υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων κατά τη διάρκεια της οικουμενικής κυβέρνησης, υπό την προεδρία του καθηγητή Ξενοφώντα Ζολώτα (Νοέμβριος 1989 - Φεβρουάριος 1990),
υπουργός Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας και υπουργός Εμπορίου ταυτόχρονα, από το 1993 ως το 1995. Κατά το διάστημα αυτό έθεσε το πλαίσιο μιας μακροχρόνιας πολιτικής ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Στις 18 Ιανουαρίου 1996 και μετά την παραίτηση του Ανδρέα Παπανδρέου για λόγους υγείας, ο Κώστας Σημίτης κέρδισε σε ειδική σύνοδο της Κοινοβουλευτικής Ομάδας την πρωθυπουργία. Συνυποψήφιοί του ήταν οι Γεράσιμος Αρσένης, Ακης Τσοχατζόπουλος και Γιάννης Χαραλαμπόπουλος.
Στο πρώτο γύρο ο Άκης Τσοχατζόπουλος και ο Κώστας Σημίτης έλαβαν από 53 ψήφους και πέρασαν στον δεύτερο γύρο. Ακολουθούσαν ο Γεράσιμος Αρσένης με 50 ψήφους και ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος με 11, που καθόρισαν τον νικητή. Η εξέλιξη αυτή θεωρήθηκε ότι ευνοεί τον Άκη Τσοχατζόπουλο καθώς οι συνεργάτες του υπολόγιζαν στις ψήφους των υποστηρικτών Αρσένη. Ωστόσο, ο Σημίτης ανέτρεψε τα προγνωστικά και επικράτησε με 86 έναντι 75 ψήφων του Άκη Τσοχατζόπουλου. Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισαν οι εκσυγχρονιστές που συσπειρώθηκαν αλλά και οι Κ. Λαλιώτης και Γ. Παπανδρέου που τάχθηκαν στο πλευρό του.
Στις 22 Ιανουαρίου 1996 ο Κ. Σημίτης ορκίστηκε πρωθυπουργός προετοιμαζόμενος για το επικείμενο Συνέδριο του Ιουνίου
Το νέο «μπρα ντε φερ» Σημίτη - Τσοχατζόπουλου δεν άργησε να έρθει, καθώς σε ένα συνέδριο που συνοδεύτηκε από τη σκιά του θανάτου του Ανδρέα Παπανδρέου, η ατμόσφαιρα ήταν κάτι παραπάνω από τεταμένη.
Η τότε εκλογική αναμέτρηση είχε χαρακτηριστεί ως ιστορική καθώς η εκλογή του Κώστα Σημίτη σηματοδότησε την επικράτηση και εγκαθίδρυση, για πολλά χρόνια, του εκσυγχρονιστικού ρεύματος εντός του ΠΑΣΟΚ που χαρακτηρίστηκε ιστορική για το Κίνημα που ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Ο πρώην πρωθυπουργός εκλέχθηκε πρόεδρος με 2.732 ψήφους, έναντι 2324 του Άκη Τσοχατζόπουλου. Συνολικά είχαν ψηφίσει 5.111 σύνεδροι και βρέθηκαν 28 λευκά ψηφοδέλτια και 27 άκυρα.
Ο Σημίτης ως πρωθυπουργός - Η ευρωπαϊκή ενδυνάμωση
Την πρώτη περίοδο της πρωθυπουργίας του (1996-2000) ο κύριος στόχος της οικονομικής πολιτικής ήταν η εξασφάλιση της συμμετοχή της χώρας στην ΟΝΕ. Πέρα από την επίτευξη των κριτηρίων του Μάαστριχ, στόχος ήταν και η κινητοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας, η εξασφάλιση ενός σταθερού οικονομικού και πολιτικού περιβάλλοντος με ευρύτερο κλίμα εμπιστοσύνης στις επιχειρήσεις και την κοινωνία, και μέσα από αυτό η ενίσχυση των επενδύσεων (μέσω αξιοποίησης και των κοινοτικών κονδυλίων), της παραγωγικότητας και η σύγκλιση του βιοτικού επιπέδου με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Στα πλαίσια αυτά η νομισματική και συναλλαγματική πολιτική είχαν ως πρωταρχικό σκοπό τη σταθερότητα και τη στήριξη της αντιπληθωριστικής πολιτικής.
Η συμμετοχή στο ευρώ θεωρήθηκε πολιτική και οικονομική αναγκαιότητα. Η ΟΝΕ θα διασφάλιζε μόνιμες συνθήκες πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας και ανάπτυξης, που δύσκολα η οποιαδήποτε μελλοντική κυβέρνηση, όσο αναποτελεσματική και αν ήταν, θα μπορούσε να διαβρώσει. Η Ελλάδα έπρεπε να συμμετέχει στον σκληρό πυρήνα της Ε.Ε. όπου θα παίρνονταν οι σημαντικές αποφάσεις. Από οικονομικής άποψης, η πορεία προς την ΟΝΕ ήταν το μέσο για να αντιμετωπίσει η χώρα την πρόκληση της παγκοσμιοποίησης, να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα της ώστε να επιτύχει την αυτοτροφοδοτούμενη ανάπτυξη της και να βελτιώνει συνεχώς το βιοτικό της επίπεδο. Αποτυχία της Ελλάδας να συμμετάσχει στην ΟΝΕ: «… θα οδηγήσει ευθέως τις πιο αδύναμες χώρες σε σχηματισμούς δεύτερων και τρίτων κύκλων υποβάθμισης. Αν διστάσουμε και αμφιταλαντευτούμε, δειλιάζοντας μπροστά στις ανάγκες της προσαρμογής, θα βρεθούμε πριν τα τέλη του αιώνα αντιμέτωποι μ’ ένα πολλαπλάσιο κόστος προσαρμογής στο βιοτικό μας επίπεδο και με σοβαρές επιπτώσεις για τα εθνικά μας θέματα.»
Σύμφωνα με τα οικονομικά δεδομένα του 1996 η Ελλάδα θεωρούταν αδύνατο να καταφέρει να είναι στον πρώτο κύκλο των χωρών, που θα επιλέγονταν για να προχωρήσουν στην τρίτη φάση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Προκειμένου να αποτελέσει τμήμα της υπό διαμόρφωση ΟΝΕ, η Ελλάδα έπρεπε να πραγματοποιήσει μεγάλη πρόοδο και μάλιστα κάτω από πιεστικά χρονικά περιθώρια. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της Έκθεσης Σύγκλησης του Μαΐου 2000 με βάση την οποία εγκρίθηκε η υιοθέτηση του Ευρώ από την Ελλάδα: «…. η Ελλάδα πραγματοποίησε εντυπωσιακή πρόοδο προς τη σύγκλιση και η αξιολόγηση της παρούσας έκθεσης είναι θετική».
Στις 19 Ιουνίου 2000 στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Σάντα Μαρία ντα Φέιρα , αποφασίστηκε η υιοθέτηση του ευρωπαϊκού νομίσματος Ευρώ[ από την Ελλάδα.
Η εισαγωγή του ευρώ πραγματοποιήθηκε την 1/1/2002 και ήταν το επιστέγασμα της ένταξης στην ΟΝΕ. Η ελληνική οικονομία πέτυχε: αφενός τη σταθεροποίηση των δημοσιονομικών μεγεθών και αφετέρου (για πρώτη φορά ύστερα από πολλές δεκαετίες) καλύτερες επιδόσεις από αρκετές άλλες ευρωπαϊκές χώρες – στον ρυθμό ανάπτυξης, τον περιορισμό του πληθωρισμού, το ύψος των επενδύσεων, τη βελτίωση του κοινωνικού κράτους.
Η προσχώρηση της Κύπρου στην ΕΕ με την υπογραφή της Πράξης Προσχώρησης στη Στοά του Αττάλου στις 16/4/2003 υπήρξε μια κορυφαία στιγμή της εθνικής μας στρατηγικής. Εκείνο που έμοιαζε ακατόρθωτο, για το οποίο υπήρχαν επί πολλά χρόνια έντονες αντιρρήσεις κι αμφιβολίες, έγινε πραγματικότητα. Η Αθήνα πέτυχε ειρηνικά, κάτι για το οποίο η Άγκυρα απειλούσε με «αντιδράσεις χωρίς όρια».
Ταυτόχρονα, στην 8ετία 1996-2004, η χώρα πέτυχε σημαντική πρόοδο στη σταθερότητα και την ανάπτυξη της οικονομίας της, που άρχισε να συγκλίνει ουσιαστικά προς τις ανεπτυγμένες οικονομίες της ΕΕ. Ειδικότερα, αυξήθηκε η συνολική παραγωγικότητα της οικονομίας, βελτιώθηκε σημαντικά η κατανομή του εισοδήματος και το βιοτικό επίπεδο. Οι εισοδηματικές διακρίσεις και η φτώχεια περιορίστηκαν. Οι κοινωνικές, αναπτυξιακές και άλλες υποδομές βελτίωσαν την ποιότητα ζωής και δημιούργησαν τους όρους για μια πιο δυναμική ανάπτυξη. Το 1995 το βιοτικό επίπεδο στην Ελλάδα βρισκόταν στο 64,6% του μέσου όρου της ΕΕ των 15. Το 2003 είχε φτάσει στο 73,7% - δηλαδή 9 μονάδες υψηλότερα από το αρχικό του σημείο.
Τα έργα που άλλαξαν τη χώρα και οι μεταρρυθμίσεις
Το 1997, αποτέλεσε στοίχημα για την Ελλάδα η ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων.Το μέγεθος του εγχειρήματος ήταν πολύ μεγάλο σε σχέση με τις οργανωτικές ικανότητες, την τεχνογνωσία, την αποτελεσματικότητα των διοικητικών μηχανισμών αλλά και το επίπεδο της κοινωνικής συνείδησης. Η επιτυχία οφείλεται στη συστηματική κι εντατική δουλειά της κυβέρνησης. Οι Ολυμπιακοί αγώνες έγιναν με ιδιαίτερη επιτυχία, όπως διεθνώς αναγνωρίστηκε, με ιδιαίτερα χαμηλό κόστος, όπως αποδεικνύει έρευνα του Παν/μίου της Οξφόρδης (2016), όπως αναφέρεται στην προσωπική σελίδα του Κώστα Σημίτη.
Τα εγκαίνια το Μετρό Αθήνας το 2000, αποτέλεσαν επίσης ένα βήμα εκσυγχρονισμού, όπου και τέθηκε σε λειτουργία το ίδιο έτος με 18 χλμ. γραμμές και 19 σταθμούς, ενώ κατά την πρωθυπουργία του ολοκληρώθηκε το διεθνές αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος».
Στο ίδιο μήκος κύματος, το τεράστιο έργο για τα ελληνικά δεδομένα, η γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου αποτέλεσε ένα τεχνολογικό επίτευγμα όπου και παραδόθηκε νωρίτερα από τον προγραμματισμό του.
Το 2001, Εγνατία Οδός και Αττική Οδός αποτελούσαν γεγονός, συνδέοντας στην βελτίωση του υφιστάμενου οδικού δικτύου και ειδικότερα στην δεύτερη περίπτωση, στην εξοικονόμηση εκατομμυρίων «χαμένων» ωρών στην καθημερινότητα των κατοίκων του Λεκανοπεδίου.
Στον τομέα Υγείας, νέα νοσκομεία κατασκευάστηκαν και λειτούργησαν ενώ συγκριτικά με το 1995, οι νοσοκομειακοί χώροι αυξήθηκαν κατά 75%.
Ο Συνήγορος του Πολίτη, μία από τις πιο σημαντικές ανεξάρτητες αρχές λειτουργεί ως θεματοφύλακας των δικαιωμάτων στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, με ιδιαίτερη έμφαση στην παρακολούθηση και προώθηση της εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης, των δικαιωμάτων του παιδιού και των ευπαθών ομάδων.
Σε πεδία που είναι επίκαιρα μέχρι και σήμερα, πρωτοπόρα πολιτική παρέμβαση υπήρξε η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Με την ίδρυσή της δημιουργήθηκε το θεσμικό πλαίσιο της προστασίας των προσωπικών δεδομένων στην Ελλάδα, ενώ τα ΚΕΠ αποσυμφόρησαν την τεράστια γραφειοκρατία της δημόσιας διοίκησης που ταλαιπωρούσε σε πολύ μεγάλο βαθμό τους πολίτες.
Η τελευταία ομιλία
Ο Σημίτης πάντα βρισκόταν παρών στις εξελίξεις του ΠΑΣΟΚ, παρ'ότι οι παρεμβάσεις του δεν ήταν τόσο συχνές, όμως ήταν καίριες. Η τελευταία του δημόσια παρέμβαση ήταν ο χαιρετισμός που απηύθυνε στο Ζάππειο κατά την επετειακή εκδήλωση των 50 ετών από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ.
«Κυρίες και κύριοι, αγωνιστές του ΠΑΣΟΚ. Σήμερα συμπληρώνονται 50 χρόνια από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ. Υπήρξα συνιδρυτής του ΠΑΣΟΚ την 3η του Σεπτέμβρη του 1974. Στην πορεία αυτή των 50 ετών, αντιμετωπίσαμε αντιξοότητες και προκλήσεις, αλλά καταφέραμε να βάλουμε τα θεμέλια για μια πιο δημοκρατική Ελλάδα, με μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή και με ισχυρή παρουσία στην Ευρωπαϊκή Ένωση» ανέφερε ο πρώην πρωθυπουργός.
«Σήμερα περισσότερο από ποτέ, ο προοδευτικός κόσμος ζητάει απαντήσεις και κυρίως μια διέξοδο για να μπορέσει να ελπίσει ξανά. Το ΠΑΣΟΚ οφείλει να πρωταγωνιστήσει στις εξελίξεις αυτές, προσφέροντας το όραμα και το σχέδιο για την ανασυγκρότηση της χώρας προς μια προοδευτική κατεύθυνση. Είναι μια ευκαιρία. Οι ευκαιρίες δεν είναι άπειρες. Εδώ και τώρα, λοιπόν, προχωράμε μπροστά, με γνώση, δύναμη και τόλμη. Θα πετύχουμε».
