Στην πρώτη άτυπη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2025, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε ουσιαστικά στους ομολόγους του ένα διπλό ερώτημα: Υπάρχει κοινός ευρωπαϊκός δανεισμός και αντίστοιχη χρηματοδότηση μετά το Ταμείο Ανάκαμψης; Μπορεί κάθε κράτος-μέλος να αντεπεξέλθει μόνο του στις αυξημένες αμυντικές δαπάνες που απαιτούν οι καιροί και οι συνθήκες;

Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει ημερομηνία λήξης – και μάλιστα αυστηρή: Τον Αύγουστο του 2026 πρέπει να έχουν εκταμιευθεί όλοι οι πόροι που είναι στη διάθεση κάθε κράτους-μέλους της Ε.Ε., αλλιώς θα χάσει οριστικά αυτά τα χρήματα που δεν θα έχει καταφέρει να απορροφήσει.


Σύνοδος Κορυφής: Πρωτοβουλία Μητσοτάκη για κοινό ευρωπαϊκό ταμείο 100 δισ. ευρώ για αμυντικά έργα

Ποια είναι η συνέχεια, ωστόσο; Ταμείο Νο2 δεν έχει προβλεφθεί, ούτε κάποιο άλλο αντίστοιχο χρηματοδοτικό εργαλείο. Μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η Επιτροπή συγκεντρώνει κεφάλαια δανειζόμενη από τις κεφαλαιαγορές (έκδοση ομολόγων εξ ονόματος της Ε.Ε.). Στη συνέχεια, τα κεφάλαια αυτά είναι στη διάθεση των κρατών-μελών, προκειμένου να υλοποιήσουν φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις, με ορίζοντα, όπως προαναφέραμε, το τέλος του καλοκαιριού του ’26. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, μαζί με τον Πολωνό Ντόναλντ Τουσκ, έχουν ζητήσει εδώ και καιρό από την Κομισιόν να διερευνήσει τη δυνατότητα ένας αντίστοιχος μηχανισμός να τεθεί σε κίνηση και να δίνει τη δυνατότητα κοινής ευρωπαϊκής χρηματοδότησης για σημαντικά αμυντικά έργα τα οποία θα αφορούν ολόκληρη την Ευρώπη.

Προσερχόμενος χθες στην άτυπη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης («informal retreat» την ονόμασε ο Αντόνιο Κόστα) ο κ. Μητσοτάκης χαρακτήρισε απολύτως αναγκαία τη συγκρότηση ενός κοινού ευρωπαϊκού ταμείου για αμυντικά έργα, τα οποία ουσιαστικά συνιστούν ευρωπαϊκές προτεραιότητες. Συγκεκριμένα, πρότεινε τη σύσταση ενός Ταμείου 100 δισ. ευρώ, στο πρότυπο του Ταμείου Ανάκαμψης, το οποίο θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει κοινές ευρωπαϊκές δράσεις, όπως, παραδείγματος χάρη, μια ευρωπαϊκή αντιπυραυλική ασπίδα.

«Σκεφτείτε το όφελος για την πατρίδα μας αν καταφέρναμε να δημιουργήσουμε ένα τέτοιο αμυντικό σύστημα με ευρωπαϊκούς πόρους. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα χρειαστεί να δαπανήσουμε εθνικούς πόρους για μια ανάγκη η οποία είναι και εθνική και ευρωπαϊκή», είχε επισημάνει σε ανύποπτο χρόνο ο κ. Μητσοτάκης, αναφερόμενος στη χρησιμότητα ενός τέτοιου ευρωπαϊκού μηχανισμού για την Ελλάδα. Ο πρωθυπουργός γνωρίζει καλά εξάλλου ότι ο κρατικός προϋπολογισμός επιβαρύνεται σημαντικά από τις αμυντικές δαπάνες και η εφαρμογή ενός τέτοιου πανευρωπαϊκού μηχανισμού θα προσέφερε σημαντική ελάφρυνση και δυνατότητα ανακατεύθυνσης εθνικών πόρων για άλλους σκοπούς. Πόσω μάλλον όταν ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έχει προαναγγείλει ότι θα ζητήσει αύξηση του ποσοστού του ΑΕΠ που δαπανά για την άμυνα κάθε κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ από το 2% που είναι σήμερα, ακόμα και στο 5%.


Θετική ανταπόκριση

Ο κ. Μητσοτάκης κατέθεσε ωστόσο εκ νέου μία ακόμα πρόταση: Οι στρατιωτικές δαπάνες να εξαιρούνται από τους δημοσιονομικούς κανόνες της Ε.Ε. «Οι αμυντικές δαπάνες θα πρέπει να εξαιρεθούν από τους δημοσιονομικούς στόχους εκ των προτέρων. Αυτό θα επιτρέψει στα κράτη-μέλη να ξοδεύουν περισσότερα για την άμυνα, διατηρώντας παράλληλα τη δημοσιονομική αξιοπιστία και ευνοϊκές συνθήκες στις αγορές», σημειώνει χαρακτηριστικά στο άρθρο του που δημοσιεύθηκε χθες στους «Financial Times».

Οι προτάσεις αυτές του Κυριάκου Μητσοτάκη συζητήθηκαν στη χθεσινή Σύνοδο και βρήκαν θετική ανταπόκριση. Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είπε μάλιστα ότι υπήρξε «ισχυρή υποστήριξη» στην πρόταση του Πολωνού πρωθυπουργού, Ντόναλντ Τουσκ, και του Έλληνα ομολόγου του, Κυριάκου Μητσοτάκη. «Όλοι γνωρίζουν ότι κανένα κράτος-μέλος δεν έχει μόνο του τη δυνατότητα να οικοδομήσει δική του αντιαεροπορική άμυνα», είπε η Φον ντερ Λάιεν, παρότι όλοι κατανοούν ότι «με τον πόλεμο στα σύνορά μας» αυτό «είναι κάτι απολύτως απαραίτητο». Όπως είπε, οι λεπτομέρειες του εγχειρήματος δεν έχουν αποσαφηνιστεί ακόμη, αλλά η αντιαεροπορική ασπίδα είναι «κοινό ευρωπαϊκό σχέδιο», που πρέπει να συζητηθεί.

Όσον αφορά στη δεύτερη ελληνική πρόταση, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, ανέφερε ότι η Επιτροπή θα εξετάσει τις ευελιξίες στο πλαίσιο των νέων κανόνων οικονομικής διακυβέρνησης, ώστε να επιτραπούν περισσότερες εθνικές δαπάνες για την άμυνα. Είπε, επίσης, ότι πρέπει να κινητοποιηθούν ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις και ότι για να βελτιώσει την πρόσβαση στην ιδιωτική χρηματοδότηση, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) έχει ήδη επεκτείνει τις δραστηριότητές της για την υποστήριξη της ευρωπαϊκής ασφάλειας και άμυνας.