Σεισμοί στη Σαντορίνη: Το Ελληνικό Σύστημα Εντοπισμού HEPOS αποκάλυψε την παραμόρφωση της καλντέρας
Το καινοτόμο σύστημα του Ελληνικού Κτηματολογίου
Η μετακίνηση ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2024 λόγω της ανόδου του μάγματος
Κωστας Παπαχλιμιντζος
Τι σχέση μπορεί να έχει το Κτηματολόγιο με τα αποτελέσματα της σεισμικής δραστηριότητας στη Σαντορίνη;
Κι όμως, η ενεργοποίηση ενός καινοτόμου συστήματος του Ελληνικού Κτηματολογίου οδήγησε -χωρίς, φυσικά, να είναι αυτός ο αρχικός σκοπός του- σε ένα σημαντικό εύρημα: Μέσα στους τελευταίους μήνες, η καλντέρα της Σαντορίνης έχει «σηκωθεί» έως και 4 εκατοστά. Παράλληλα έχει μετακινηθεί ανατολικά περίπου 6 εκατοστά και νότια περισσότερα από 2 εκατοστά.
*Διαβάστε ακόμα: Σαντορίνη: Σε ύφεση η σεισμική δραστηριότητα - Σταδιακή επιστροφή οικογενειών και εργαζομένων στο νησί
Η παραμόρφωση αυτή ξεκίνησε από τον Αύγουστο του 2024, ως αποτέλεσμα της ανόδου του μάγματος από τον μανδύα του ηφαιστείου προς τον φλοιό και στη συνέχεια στον μαγματικό θάλαμο, ο οποίος βρίσκεται κάτω από τη Νέα Καμένη και μεταξύ Νέας Καμένης και Οίας σε βάθος 3 χιλιομέτρων.
Όλη αυτή η δραστηριότητα, η διέγερση, εντοπίστηκε από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο, χάρη στον σταθμό που διαθέτει το HEPOS κοντά στο αεροδρόμιο της Σαντορίνης, ο οποίος λειτουργεί διαρκώς.
Τι ακριβώς είναι αυτό το περίεργο αρκτικόλεξο; Το Ελληνικό Σύστημα Εντοπισμού HEPOS (HΕllenic PΟsitioning System) είναι ένα σύστημα το οποίο σχεδίασε, υλοποίησε και λειτουργεί το Ελληνικό Κτηματολόγιο για την παροχή υπηρεσιών προσδιορισμού θέσης, με υψηλή ακρίβεια, αξιοποιώντας το σύνολο των υφιστάμενων δορυφορικών συστημάτων εντοπισμού (GPS, GLONASS, GALILEO, BEIDOU).
Το σύστημα αποτελείται από 98 µόνιµους σταθµούς αναφοράς, κατανεµηµένους σε ολόκληρη τη χώρα.
Οι µετρήσεις των σταθµών συγκεντρώνονται, σε πραγµατικό χρόνο, στο Κέντρο Ελέγχου, το οποίο βρίσκεται στις εγκαταστάσεις του Ελληνικού Κτηµατολογίου, όπου γίνεται η επεξεργασία, αρχειοθέτηση, διάθεση και αποστολή των δεδοµένων προς τους χρήστες.
Οι χρήστες του συστήµατος µπορούν να λαµβάνουν τα δεδοµένα είτε σε πραγµα τικό χρόνο είτε σε µεταγενέστερο, µέσω του δικτυακού τόπου του HEPOS.
Οι υπηρεσίες πραγµατικού χρόνου (real time) του HEPOS επιτρέπουν, συνεπώς, τον προσδιορισµό θέσης µε υψηλή ακρίβεια. Με αυτές ο χρήστης µπορεί να µετράει µε δέκτη GPS/GNSS στο σηµείο που θέλει να προσδιορίσει και να υπολογίζει τις συντεταγµένες του σηµείου κατά τη στιγµή της µέτρησης.
Έτσι, πλέον, όταν το Κτηµατολόγιο θα έχει ολοκληρωθεί, όπως έχει τονίσει ο αρµόδιος υφυπουργός, Κωνσταντίνος Κυρανάκης, στο τέλος της χρονιάς, η ακίνητη περιουσία κάθε πολίτη και κάθε επιχείρησης θα µπορεί να προσδιορίζεται µε ακρίβεια εκατοστού και όχι… στο περίπου, όπως σε πάρα πολλές περιπτώσεις γινόταν ουσιαστικά σε όλη την ελληνική Ιστορία.
Αξίζει να σηµειωθεί ότι οι δικτυακές τεχνικές GNSS αναπτύχθηκαν τη δεκαετία του 1990 και υλοποιούν τον σχετικό εντοπισµό, αξιοποιώντας στοιχεία από πολλούς σταθµούς αναφοράς ενός δικτύου και όχι από µόνο έναν σταθµό αναφοράς, όπως συµβαίνει µε τον κλασικό σχετικό εντοπισµό µε GNSS.
Το HEPOS υποστηρίζει όλες τις υφιστάµενες δικτυακές τεχνικές GNSS, σύµφωνα µε διεθνή πρότυπα.
Ωστόσο, ο σταθµός αναφοράς στη Σαντορίνη αποδεί χθηκε εξαιρετικά χρήσιµος τις τελευταίες τρεις εβδοµάδες, που παρατηρείται πλέον έντονη σεισµική δρα στηριότητα - πέραν της αρχικής του σκοπιµότητας.
Παρατηρεί σχεδόν σε πραγµατικό χρόνο την κίνηση του εδάφους και οδηγεί προς το παρόν στα συµπεράσµατα που προαναφέραµε.
Όπως επεσήµανε, µάλιστα, ο διευθυντής ερευνών του Γεωδυναµικού Ινστιτούτου, Θανάσης Γκανάς, «οι πρώτες µετρήσεις δείχνουν ότι έχει ανέβει το µάγµα 5 εκατ. κυβικά, ενώ στην τελευταία κρίση που είχαµε στο ηφαίστειο, το 2011-2012, είχε ανέβει 15 εκατ. κυβικά. Τώρα, ωστόσο, καθώς συνεχίζεται το φαινόµενο, πρέπει να το παρακολουθούµε, να δούµε πώς θα εξελιχθεί».
Το φαινόµενο, συνεπώς, είναι πιο ήπιο απ’ ό,τι το 2011 και αυτό κρίνεται θετικό από τους επιστήµονες, χωρίς βέβαια να τους καθησυχάζει.
Όπως χαρακτηριστικά είπε ο κ. Γκανάς γι’ αυτή τη µετακίνηση της Καλντέρας, «αυτό είναι αποτέλεσµα της διέγερσης. ∆εν µπορώ να πω ότι είναι ανησυχητικό τώρα, γιατί το έχουµε δει το 2011-2012. Και δεν ακολουθήθηκε από κάποια έκρηξη. Όµως, είναι µια σηµαντική µεταβολή και πρέπει να την παρακολουθούµε».
Σε ό,τι αφορά το ρήγµα της γειτονικής Αµοργού, ο κ. Γκανάς εξέφρασε την άποψη ότι «δεν υπάρχει καµία περίπτωση να ενεργοποιηθεί», καθώς µε βάση τις µε τρήσεις που έχουν πραγµατοποιηθεί, η περίοδος επανάληψής του είναι των 300 ετών.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 15/02/2025
Κι όμως, η ενεργοποίηση ενός καινοτόμου συστήματος του Ελληνικού Κτηματολογίου οδήγησε -χωρίς, φυσικά, να είναι αυτός ο αρχικός σκοπός του- σε ένα σημαντικό εύρημα: Μέσα στους τελευταίους μήνες, η καλντέρα της Σαντορίνης έχει «σηκωθεί» έως και 4 εκατοστά. Παράλληλα έχει μετακινηθεί ανατολικά περίπου 6 εκατοστά και νότια περισσότερα από 2 εκατοστά.
*Διαβάστε ακόμα: Σαντορίνη: Σε ύφεση η σεισμική δραστηριότητα - Σταδιακή επιστροφή οικογενειών και εργαζομένων στο νησί
Η παραμόρφωση αυτή ξεκίνησε από τον Αύγουστο του 2024, ως αποτέλεσμα της ανόδου του μάγματος από τον μανδύα του ηφαιστείου προς τον φλοιό και στη συνέχεια στον μαγματικό θάλαμο, ο οποίος βρίσκεται κάτω από τη Νέα Καμένη και μεταξύ Νέας Καμένης και Οίας σε βάθος 3 χιλιομέτρων.
Όλη αυτή η δραστηριότητα, η διέγερση, εντοπίστηκε από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο, χάρη στον σταθμό που διαθέτει το HEPOS κοντά στο αεροδρόμιο της Σαντορίνης, ο οποίος λειτουργεί διαρκώς.
Τι ακριβώς είναι αυτό το περίεργο αρκτικόλεξο; Το Ελληνικό Σύστημα Εντοπισμού HEPOS (HΕllenic PΟsitioning System) είναι ένα σύστημα το οποίο σχεδίασε, υλοποίησε και λειτουργεί το Ελληνικό Κτηματολόγιο για την παροχή υπηρεσιών προσδιορισμού θέσης, με υψηλή ακρίβεια, αξιοποιώντας το σύνολο των υφιστάμενων δορυφορικών συστημάτων εντοπισμού (GPS, GLONASS, GALILEO, BEIDOU).
Το σύστημα αποτελείται από 98 µόνιµους σταθµούς αναφοράς, κατανεµηµένους σε ολόκληρη τη χώρα.
Οι µετρήσεις των σταθµών συγκεντρώνονται, σε πραγµατικό χρόνο, στο Κέντρο Ελέγχου, το οποίο βρίσκεται στις εγκαταστάσεις του Ελληνικού Κτηµατολογίου, όπου γίνεται η επεξεργασία, αρχειοθέτηση, διάθεση και αποστολή των δεδοµένων προς τους χρήστες.
Οι χρήστες του συστήµατος µπορούν να λαµβάνουν τα δεδοµένα είτε σε πραγµα τικό χρόνο είτε σε µεταγενέστερο, µέσω του δικτυακού τόπου του HEPOS.
HEPOS: Υπολογίζει τις συντεταγµένες του σηµείου κατά τη στιγµή της µέτρησης
Οι υπηρεσίες πραγµατικού χρόνου (real time) του HEPOS επιτρέπουν, συνεπώς, τον προσδιορισµό θέσης µε υψηλή ακρίβεια. Με αυτές ο χρήστης µπορεί να µετράει µε δέκτη GPS/GNSS στο σηµείο που θέλει να προσδιορίσει και να υπολογίζει τις συντεταγµένες του σηµείου κατά τη στιγµή της µέτρησης.Έτσι, πλέον, όταν το Κτηµατολόγιο θα έχει ολοκληρωθεί, όπως έχει τονίσει ο αρµόδιος υφυπουργός, Κωνσταντίνος Κυρανάκης, στο τέλος της χρονιάς, η ακίνητη περιουσία κάθε πολίτη και κάθε επιχείρησης θα µπορεί να προσδιορίζεται µε ακρίβεια εκατοστού και όχι… στο περίπου, όπως σε πάρα πολλές περιπτώσεις γινόταν ουσιαστικά σε όλη την ελληνική Ιστορία.
Αξίζει να σηµειωθεί ότι οι δικτυακές τεχνικές GNSS αναπτύχθηκαν τη δεκαετία του 1990 και υλοποιούν τον σχετικό εντοπισµό, αξιοποιώντας στοιχεία από πολλούς σταθµούς αναφοράς ενός δικτύου και όχι από µόνο έναν σταθµό αναφοράς, όπως συµβαίνει µε τον κλασικό σχετικό εντοπισµό µε GNSS.
Το HEPOS υποστηρίζει όλες τις υφιστάµενες δικτυακές τεχνικές GNSS, σύµφωνα µε διεθνή πρότυπα.
Ωστόσο, ο σταθµός αναφοράς στη Σαντορίνη αποδεί χθηκε εξαιρετικά χρήσιµος τις τελευταίες τρεις εβδοµάδες, που παρατηρείται πλέον έντονη σεισµική δρα στηριότητα - πέραν της αρχικής του σκοπιµότητας.
Παρατηρεί σχεδόν σε πραγµατικό χρόνο την κίνηση του εδάφους και οδηγεί προς το παρόν στα συµπεράσµατα που προαναφέραµε.
Όπως επεσήµανε, µάλιστα, ο διευθυντής ερευνών του Γεωδυναµικού Ινστιτούτου, Θανάσης Γκανάς, «οι πρώτες µετρήσεις δείχνουν ότι έχει ανέβει το µάγµα 5 εκατ. κυβικά, ενώ στην τελευταία κρίση που είχαµε στο ηφαίστειο, το 2011-2012, είχε ανέβει 15 εκατ. κυβικά. Τώρα, ωστόσο, καθώς συνεχίζεται το φαινόµενο, πρέπει να το παρακολουθούµε, να δούµε πώς θα εξελιχθεί».
Το φαινόµενο, συνεπώς, είναι πιο ήπιο απ’ ό,τι το 2011 και αυτό κρίνεται θετικό από τους επιστήµονες, χωρίς βέβαια να τους καθησυχάζει.
Όπως χαρακτηριστικά είπε ο κ. Γκανάς γι’ αυτή τη µετακίνηση της Καλντέρας, «αυτό είναι αποτέλεσµα της διέγερσης. ∆εν µπορώ να πω ότι είναι ανησυχητικό τώρα, γιατί το έχουµε δει το 2011-2012. Και δεν ακολουθήθηκε από κάποια έκρηξη. Όµως, είναι µια σηµαντική µεταβολή και πρέπει να την παρακολουθούµε».
Σε ό,τι αφορά το ρήγµα της γειτονικής Αµοργού, ο κ. Γκανάς εξέφρασε την άποψη ότι «δεν υπάρχει καµία περίπτωση να ενεργοποιηθεί», καθώς µε βάση τις µε τρήσεις που έχουν πραγµατοποιηθεί, η περίοδος επανάληψής του είναι των 300 ετών.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 15/02/2025
