Στο διεθνές πεδίο, η νέα περίοδος Τραµπ θα δοκιµάσει τα όρια της συστηµατικής µονοµέρειας και της επιλεκτικής, à la carte πολυµέρειας. Το βέβαιο είναι ότι µέχρι τις επόµενες προεδρικές εκλογές, τον Νοέµβριο του 2028, θα έχουµε βιώσει το τέλος της Pax Americana ως δεδοµένης σε σχέση µε την Ευρώπη. Αυτό όµως κατά κανέναν τρόπο δεν σηµαίνει ότι οι ΗΠΑ δεν θα παραµείνουν σηµαντικός σύµµαχος και εταίρος για µια χώρα όπως η Ελλάδα. Αυτό οφείλεται τόσο στις διαχρονικά στενές διµερείς σχέσεις όσο και στα υβριδικά χαρακτηριστικά του αναδυόµενου διεθνούς συστήµατος. Εκτός βέβαια αν ένας νέος γύρος ανορθολογικού αντιαµερικανισµού, µε νέο ιδεολογικό µανδύα, σαρώσει τη χώρα, µε ολέθρια αποτελέσµατα.

Ο πιο αντικειµενικός τρόπος για να περιγράψουµε την κατάσταση στη ρωσο-ουκρανική σύγκρουση τη χρονική στιγµή ανάληψης της αµερικανικής προεδρίας από τον Τραµπ είναι σαφής: αδιέξοδο. Μένει να διαπιστώσουµε πώς θα το χειριστεί, πέρα από τις δηλώσεις και τις πρώτες διαπραγ µατευτικές οµοβροντίες. Οµως τι θα συµβεί αν οι ΗΠΑ, µη επιτυγχάνοντας το πλαίσιο ειρήνευσης που επιδιώκουν, αποτραβηχτούν εντελώς από τη διαχείριση της σύγκρουσης; Επιθυµεί όντως η Ε.Ε. την καυτή πατάτα; Και αν όντως την επιθυµεί, έχει τα µέσα, τον συντονισµό και το σθένος να τη διαχειριστεί; Ανάλογα µε τη διαχείριση του Ρωσο-ουκρανικού και αφού βρεθεί µια προσωρινή λύση µε αξιώσεις κάποιας διάρκειας, θα εξαρτηθεί και από τις δύο πλευρές η µετεξέλιξη της συµµαχίας.

Στην πραγµατικότητα, η Ευρώπη δεν είναι έτοιµη για άµεσο διαζύγιο από τις ΗΠΑ. Τα πραγµατικά διακυ βεύµατα θα είναι πολύτιµα: η ειρήνη, η ασφάλεια και η ευηµερία, προϋποθέσεις για τη συνέχιση του ευρωπαϊκού µοντέλου, που έχουµε κάθε λόγο να υποστηρίξουµε καθώς µετεξελίσσεται. Το γεγονός ότι σήµερα έχουµε εισέλθει σε νέα πε ρίοδο, µε ιλιγγιώδη επιτάχυνση των τάσεων αµε ρικανικής αποχώρησης και επιλεκτικής επανατο ποθέτησης σε περιοχές του πλανήτη που ξεκίνησε επί Οµπάµα, δεν σηµαίνει ότι η σχέση δεν µπορεί να φτάσει σε ένα νέο, περισσότερο αποστασιοποι ηµένο, αλλά σταθερό επίπεδο, µε ένα νέο συµβό λαιο Ευρώπης - ΗΠΑ. Αυτό πρέπει να είναι το ζητούµενο.

Ως Ελλάδα, µας αφορούν βεβαίως οι τρέχουσες εξελίξεις, αλλά µας ενδιαφέρει κυρίως το αύριο. Το οποίο θα διαδραµατίζεται σε ένα νέο, υβριδικό διεθνές σύστηµα. Οπως επιµένω από χρόνια, στη ρευστή περίοδο στην οποία έχουµε ει σέλθει, η Ελλάδα, µαζί µε την απολύτως αναγκαία ενίσχυση της αποτρεπτικής ισχύος, χρειάζεται µια γενικότερη διπλωµατική και επικοινωνιακή αντε πίθεση. Σε πολυµερή και διµερή φόρα, βεβαίως εντός αλλά και πέραν της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, χρει άζεται η συνεχής αναζήτηση εταίρων, αλλά και η συνεπής επισήµανση του αναθεωρητικού ρόλου της νεο-οθωµανικής Τουρκίας. Ο υβριδικός πο λυπολικός και ταυτόχρονα πολυκεντρικός κόσµος που αναδύεται είναι περισσότερο ρευστός και λι γότερο προβλέψιµος σε σχέση µε το µεταπολεµι κό παρελθόν, µε ή χωρίς τον Τραµπ. Ισως ο Τραµπ βοηθήσει κάποιους να βγουν από τον λήθαργο.

*Του Κώστα Λαβδά, καθηγητή στο Πάντειο Πανεπιστήµιο

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» το Σάββατο 22.02.2025