Ο πανικός των Ευρωπαίων ηγετών µετά το τρολάρισµα του JD Vance στο Μόναχο είναι ανεξήγητος και αδικαιολόγητος. Ηξεραν τι να περιµένουν. Ο πρόεδρος Τραµπ ήταν εξαρχής σαφής ότι «Πρώτα η Αµερική» δεν σηµαίνει µόνο οικονοµικό πόλεµο µέσω νέων δασµών, αλλά και εδαφικές διεκδικήσεις (Γροιλανδία) και εντολές στους εταίρους να ξοδέψουν το 5% του ΑΕΠ στην άµυνα ή να υποστούν τις συνέπειες.

Ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούµπιο ήταν εξί σου ωµός ενώπιον της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας: «Η µεταπολεµική παγκόσµια τάξη πραγµάτων δεν είναι απλώς παρωχηµένη· είναι ένα όπλο που χρησιµοποιείται εναντίον µας». Από το τέλος της πρώτης θητείας του Τραµπ, η Ε.Ε. είχε τέσσερα χρόνια να προετοιµαστεί, να θεµελιώσει την ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονοµία. Και τι έκανε; Ανέθεσε τα χαρτοφυλάκια Εξωτερικής πολιτικής και Αµυνας σε δύο Βάλτους πολιτικούς, στην πρώην Εσθονή πρωθυπουργό Κάγια Κάλας και στον Λιθουανό Αντριους Κουµπίλιους. Αυτό ισοδυναµεί µε πολιτική αυτοκτονία κάθε αυτόνοµου ευρωπαϊκού εγχειρή µατος. Για κατανοητούς ιστορικούς λόγους, τα κράτη της Βαλτικής βρίσκονται στην πρώτη γραµµή εκείνων που πιστεύουν ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν µπορεί να επιβιώσει µακριά από τον µεγάλο Αµερικανό αδελφό.

Η Ευρώπη είναι αντιµέτωπη µε δύο θεµελιώδεις επιλογές: Η πρώτη είναι να ενισχύσει τη στρατηγική της αυτονοµία σε σχέση µε τις Ηνωµένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ. Η δεύτερη είναι να επιχειρήσει την επαναφορά των ευρωατλαντικών σχέσεων στην προ Τραµπ επο χή, αποδεχόµενη πλήρως την αµερικανική ηγεµονία. ∆εν πρόκειται καν για πραγµατικό δίληµµα, δεδοµέ νου ότι η σηµερινή αµερικανική θέση αποκλείει σα φώς οποιαδήποτε επιστροφή στο παρελθόν. Ωστόσο, αυτόν τον δρόµο -της υποτέλειας- υιοθετούν πολλοί Ευρωπαίοι «ηγέτες», που πιστεύουν, π.χ., ότι περισσό τερες αγορές αµερικανικών όπλων µπορούν να εξα σφαλίσουν µια µορφή προστασίας τύπου Μαφίας. Χρειάζεται άλλη απόδειξη για το κενό ηγεσίας στην Ε.Ε.; Η καθιέρωση µιας ενιαίας και εξωστρεφούς ευρωπα ϊκής εξωτερικής πολιτικής, διαφορετικής από αυτήν των Ηνωµένων Πολιτειών, και η ανάπτυξη µιας αυ τόνοµης από το ΝΑΤΟ ευρωπαϊκής αµυντικής ικανό τητας, µε έρεισµα τη ρήτρα αλληλεγγύης του Αρθρου 42 παρ. 7 της Συνθήκης Ε.Ε., αποτελούν τη µοναδική οδό επιβίωσης της Ε.Ε. Κάτι τέτοιο απαιτεί µια τολµη ρή πολιτική απόφαση, όχι την περαιτέρω κατεδάφι ση του ευρωπαϊκού κράτους πρόνοιας, που ζήτησε πρόσφατα ο γενικός γραµµατέας του ΝΑΤΟ, καλώ ντας σε «θυσίες», περικοπές σε συντάξεις, συστήµα τα Υγείας και ασφάλειας. Αυτή είναι µια ξεκάθαρη συ νταγή καταστροφής.

Οι Ευρωπαίοι νεοφιλελεύθεροι φωνάζουν ότι «ο κίνδυνος κινείται προς το µέρος µας ολοταχώς», οπότε όπλα χρειαζόµαστε, όχι βούτυρο. Ξεχνούν ότι ήδη πολύ λίγο βούτυρο φτάνει στο τρα πέζι. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές, φτωχοποιώντας τεράστια τµήµατα του ευρωπαϊκού πληθυσµού, έχουν καταρρακώσει την εµπιστοσύνη στους πολιτικούς θε σµούς. Η Ευρώπη δεν µπορεί να υπάρξει χωρίς το κοινωνικό της µοντέλο. Οι συνθήκες δεν δικαιολογούν αισιοδοξία. ∆υστυχώς, οι επιλογές των σηµερινών Ευρωπαίων ηγετών τούς βάζουν µάλλον στο µενού παρά στο τραπέζι της δι απραγµάτευσης.

Του Γιώργου Κατρούγκαλου, καθηγητή ∆ηµοσίου ∆ικαίου, ανεξάρτητου εµπειρογνώµονα ΟΗΕ, πρώην υπουργού Εξωτερικών

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» το Σάββατο 22.02.2025