Μέσα σε περίπου µία εβδοµάδα η προεδρία Τραµπ επέτυχε να ανατρέψει ορισµένες θεµελιώδεις παραµέτρους της ευρωατλαντικής συναίνεσης ως προς την αντιµετώπιση του ρωσο-ουκρανικού πολέµου. Ο Τραµπ ξεκίνησε χωρίς καµία προσυνεννόηση διµερείς διαπραγµατεύσεις µε άµεσο, αντικειµενικό στόχο την επίτευξη µιας βιώσιµης εκεχειρίας του µεγαλύτερου πολέµου που γνώριζε η Ευρώπη µετά το 1945, περιορίζοντας σε ρόλο δευτεραγωνιστή την Ουκρανία και κοµπάρσου το σύνολο των Ευρωπαίων συµµάχων του.

Η Ουάσινγκτον ξεκαθάρισε διά στόµατος των υπουργών Εξωτερικών και Αµύνης ότι η οποιαδήποτε επί του πεδίου τήρηση των όρων της εκεχειρίας δεν θα περιλαµβάνει αµερικανικά στρατεύµατα, χωρίς να διευκρινίζει, παρά τις δηµόσιες βρετανικές παρεµβάσεις επί του προκειµένου, τι είδους εγγυήσεις ασφαλείας θα προσφέρει στην Ουκρανία για την τήρηση µιας εκεχειρίας που η ίδια θα αρνηθεί να περιφρουρήσει επί του εδάφους.

Παράλληλα, και απολύτως δικαιολογηµένα, απέκλεισε την προοπτική ένταξης της της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, κάτι τέτοιο άλλωστε απαγορεύεται για µια χώρα που στο έδαφός της υφίστανται παγωµένες συρράξεις (frozen conflict), και χαρακτήρισε, επίσης δικαιολογηµένα, ως ανεδαφική την υπόθεση εργασίας που θεωρούσε ρεαλιστική την ανάκτηση του συνόλου των απολεσθέντων ουκρανικών εδαφών από το Κίεβο διά της στρατιωτικής οδού.

Το πόσο ανεδαφική είναι αυτή η προοπτική έχει άλλωστε διαφανεί επί του πεδίου µετά την ευκολία µε την οποία η Ρωσία απέκρουσε τη µεγάλη ουκρανική αντεπίθεση το 2023. Παρά τη γιγαντιαία υποστήριξη της Ουκρανίας από τους ευρωατλαντικούς της συµµάχους, που έχουν φτάσει να καλύπτουν τα έξοδα του ¼ του ουκρανικού Προϋπολογισµού, αλλά και τη συνεχή παροχή στρατιωτικής βοήθειας, συµπεριλαµβανοµένης της άδειας χρήσης υποστρατηγικών όπλων, για να πληγούν στρατιωτικοί στόχοι βαθιά µέσα στο ρωσικό έδαφος, η δυναµική του πολέµου δεν έχει αντιστραφεί. Αντίθετα, τα δεδοµένα επί του εδάφους έχουν χειροτερεύσει για την Ουκρανία, παρά την απονενοηµένη εισβολή της στο Κουρσκ τον περασµένο Αύγουστο.

Παράλληλα, ο οικονοµικός πόλεµος που κήρυξε ο ευρωατλαντικός συνασπισµός κατά της Ρωσίας απέτυχε να γονατίσει τη ρωσική οικονοµία ή να αποδυναµώσει τη στρατιωτική της µηχανή. Η Μόσχα επέτυχε να ανακατευθύνει σχεδόν το σύνολο των πετρελαϊκών της εξαγωγών από την Ευρώπη στην Ασία, εξουδετερώνοντας µε την έµµεση στήριξη του ΟΠΕΚ και το πλαφόν που επιχειρήθηκε να της επιβληθεί ως προς την τιµή πώλησης του πετρελαίου της σε χώρες που διατήρησαν στάση ουδετερότητας. Αυτά είναι τα πραγµατικά δεδοµένα και οι ΗΠΑ δικαιολογηµένα τα διατύπωσαν όσο και εάν ήταν άτσαλος ο τρόπος µε τον οποίο το έκαναν.

Αυτό που ωστόσο ήταν αδικαιολόγητο και αντιπαραγωγικό ήταν η προσωπική επίθεση του Αµερικανού προέδρου κατά του Ουκρανού οµολόγου του, η αµφισβήτηση της δηµοκρατικής του νοµιµοποίησης και η εξαρχής άρνηση παροχής της οποιασδήποτε έµπρακτης εγγύησης για την περιφρούρηση µιας εκεχειρίας που οι ίδιες οι ΗΠΑ θα επιχειρήσουν να ενορχηστρώσουν. Η Ε.Ε., που υπέστη κόστος άνω του 1 τρισ. ευρώ µόνο ως συνέπεια των ενεργειακών επιπτώσεων του πολέµου, παρακολουθεί αµήχανη, διαπιστώνοντας ότι δεν µπορεί να εγγυηθεί από µόνη της την ασφάλεια της Ουκρανίας...

*Καθηγητής Γεωπολιτικής και Ενεργειακής Πολιτικής στο Πανεπιστήµιο Λευκωσίας