Ο χρόνος κυλά υπέρ του ελληνικού εθνικού αιτήματος για επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, εκτιμά μιλώντας στα «Παραπολιτικά» η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, που παράλληλα θέτει ως «κόκκινη γραμμή» ότι η χώρα μας «δεν δέχεται αναγνώριση οποιασδήποτε μορφής κυριότητας, νομής ή κατοχής στο Βρετανικό Μουσείο».

Διαβάστε ακόμα: Λίνα Μενδώνη: Αυτές είναι οι 11 κλεμμένες αρχαιότητες που παρέλαβε από το Μανχάταν (Εικόνες)

Η συνέντευξη της Λίνας Μενδώνη στα Παραπολτικά 

Μόλις επιστρέψατε από τη Νέα Υόρκη, από όπου μας επεστράφη η χάλκινη κεφαλή του γρύπα. Αναμένουμε τον επαναπατρισμό και άλλων αρχαιοτήτων από τις ΗΠΑ και από αλλού;

Οι επαναπατρισμοί των παρανόμως εξαχθέντων πολιτιστικών αγαθών από την πατρίδα μας είναι μια συνεχής επιδίωξη και μια διαρκής διαδικασία διεκδίκησης. Αυτές τις μέρες, πέραν της χάλκινης κεφαλής του γρύπα από την Αρχαία Ολυμπία, την οποία μας παρέδωσε το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης -διαπραγμάτευση η οποία διήρκεσε επτά χρόνια, με ιδιαίτερη ένταση τα τελευταία τρία- επιστρέφουν στην Ελλάδα μία αττική, μελανόμορφη μικρή λήκυθος, που μας παρέδωσε το Μουσείο Glencairn της Πενσιλβάνια, καθώς και ακόμα έντεκα αρχαία αντικείμενα, τα οποία παραλάβαμε από τον επικεφαλής του Τμήματος Καταπολέμησης της Παράνομης Διακίνησης Αρχαιοτήτων, Matthew Bogdanos, έναν άνθρωπο με ανεκτίμητη προσφορά στην καταστολή του παράνομου εμπορίου πολιτιστικών αγαθών. Εκατοντάδες άλλοι επαναπατρισμοί έχουν επιτευχθεί τα τελευταία έξι, σχεδόν, χρόνια. Και δεν έχουν μόνον ουσιαστικό αντίκρισμα. Εχουν εντονότατο συμβολισμό. Καταδεικνύουν τη βούλησή μας, τη βούληση όλων των συνεργατών, Eλλήνων και ξένων, να παταχθεί η παράνομη διακίνηση των πολιτιστικών αγαθών, που είναι άμεσα συνδεδεμένη με το οργανωμένο έγκλημα και την τρομοκρατία. Στο πλαίσιο αυτό, το υπουργείο Πολιτισμού, διά της αρμόδιας Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, εργάζεται συστηματικά, με μέθοδο, υπομονή κι επιμονή. Είναι πολλά ακόμη αυτά που πρέπει να επιστρέψουν στην πατρίδα μας και θα επιστρέψουν.

Ήσασταν το πρώτο μέλος της ελληνικής κυβέρνησης που συνάντησε μέλος της νέας αμερικανικής κυβέρνησης. Πώς βλέπετε τη συνεργασία με την κυβέρνηση Τραμπ;

Είχα τη χαρά να συναντηθώ στην Ουάσινγκτον με τον Darren Beattie, υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, υπεύθυνο για τη Δημόσια Διπλωματία, καθώς και με τον Scott Weinhold, βοηθό υφυπουργό Εξωτερικών, αρμόδιο για θέματα Παιδείας και Πολιτισμού. Διαπιστώσαμε την άριστη συναντίληψη σε πλειάδα θεμάτων, με προεξάρχον τη συνεργασία για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών μέσω της ανανέωσης και ενδυνάμωσης του ισχύοντος Μνημονίου Συνεργασίας των ΗΠΑ και της Ελλάδας, την ανταλλαγή εκθέσεων και συνεδρίων και, εν γένει, την από κοινού δράση, τόσο για την προστασία και την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς όσο και για την ενθάρρυνση και τη στήριξη της σύγχρονης δημιουργίας. Από τις συνομιλίες μου με τους Αμερικανούς αξιωματούχους αποκόμισα τη βεβαιότητα ότι οι ΗΠΑ επιθυμούν να αναπτύξουν, στο έπακρο, κάθε ευκαιρία για την ενδυνάμωση των πολιτιστικών μας δεσμών και να αξιοποιήσουν κάθε δίαυλο συνεργασίας. Οι διμερείς σχέσεις βρίσκονται, χάρη στη συστηματική δραστηριοποίηση της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, στο καλύτερο δυνατό επίπεδο και διαπίστωσα ότι και η νέα αμερικανική κυβέρνηση θέλει να τις εμβαθύνει ακόμα περισσότερο. Τα θεμέλια της συνεργασίας είναι πολύ γερά και είμαι βέβαιη ότι θα γίνουν ακόμα ισχυρότερα.

Η εθνική μας γραμμή σε καμία περίπτωση δεν δέχεται αναγνώριση οποιασδήποτε μορφής κυριότητας, νομής ή κατοχής στο Βρετανικό Μουσείο

Πόσο κοντά είναι η Ελλάδα σε μια συμφωνία για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα; Τι χρονικό ορίζοντα θα βάζατε, ρεαλιστικά, σε μια τέτοια συμφωνία;

Παρόμοιες διαπραγματεύσεις απαιτούν επιμονή και υπομονή και είναι, ως εκ της φύσεώς τους, εξαιρετικά λεπτές και ιδιαίτερα σχολαστικές. Απαιτείται χρόνος και μεθοδικότητα. Το σημαντικό είναι ότι συζητάμε με τη διεθνή επιστημονική κοινότητα και με το Βρετανικό Μουσείο, που παλαιότερα δεν γινόταν. Και να μην ξεχνάμε το διεθνές κλίμα, που αφορά την ηθική της διαχείρισης των συλλογών των μουσείων, αλλά και τη θετική -σε μεγάλο ποσοστό- θέση της παγκόσμιας και της βρετανικής κοινής γνώμης υπέρ της επανένωσης των Γλυπτών στην Αθήνα. Προϊόντος του χρόνου, αποβαίνει συστηματικά -και αποφασιστικά- προς όφελος του εθνικού ελληνικού αιτήματος.

Σε ποιο πλαίσιο θα μπορούσε να γίνει ο επαναπατρισμός των Γλυπτών του Παρθενώνα; Τι υποχωρήσεις είναι διατεθειμένη να κάνει η ελληνική πλευρά;

Το πλαίσιο το θέτει το ίδιο το μνημείο. Ο Παρθενώνας, που απαιτεί την αποκατάστασή του στην ολότητά του. Ενα μνημείο ιστάμενο, αλλά χάσκον και ακρωτηριασμένο, καθώς έχουν αποσπαστεί οργανικά του στοιχεία. Στην περίπτωση των Γλυπτών, δεν υφίσταται απλός επαναπατρισμός. Πρόκειται για επανένωση των αρχιτεκτονικών γλυπτών του μνημείου με τον φυσικό του φορέα, τον Παρθενώνα. Αυτό ακριβώς ορίζει και το περιθώριο των κινήσεών μας, υπαγορεύοντας την εθνική γραμμή, η οποία σε καμία περίπτωση δεν δέχεται αναγνώριση οποιασδήποτε μορφής κυριότητας, νομής ή κατοχής στο Βρετανικό Μουσείο. Στη γραμμή αυτή δεν χωρούν υποχωρήσεις. Εχουμε επανειλημμένα εκφράσει την προθυμία και την ετοιμότητά μας να αναπληρώσουμε το κενό που θα δημιουργηθεί στο Βρετανικό Μουσείο με τη διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων, που θα φέρουν στις αίθουσές του σημαντικούς ελληνικούς θησαυρούς. Παρόμοιες προσωρινές εκθέσεις αποτελούν πάγια -πολύ επιτυχημένη- πρακτική μεταξύ των μουσείων και, στην προκειμένη περίπτωση, υπηρετούν και το αίτημα της επανένωσης και τη μεγαλύτερη ακτινοβολία της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς, σε παγκόσμια ακροατήρια.

Πόση είναι η έκταση της διαδικτυακής πειρατείας στην Ελλάδα; Μπορεί να αντιμετωπιστεί με πρόστιμα στους χρήστες των ανάλογων υπηρεσιών;

Είναι εξαιρετικά δυσχερές να προσδιορίσουμε με ακρίβεια την έκταση της διαδικτυακής πειρατείας. Είμαστε, όμως, βέβαιοι ότι, όπως και σε πολλές άλλες χώρες, η πειρατεία είναι αρκετά διαδεδομένη, πλήττοντας κατάφωρα τα δικαιώματα, τη δουλειά ουσιαστικά, των δημιουργών. Να μην ξεχνάμε ότι δεν είναι μόνο δημιουργοί, είναι και εργαζόμενοι. Για τον λόγο αυτόν κρίθηκε επιβεβλημένη -ενσωματώθηκε σε νόμο που ψηφίστηκε πριν από λίγες ημέρες- η επιβολή διοικητικού προστίμου σε όσους αποκτούν παράνομη πρόσβαση σε οπτικοακουστικά έργα πληρώνοντας συνδρομή σε συνδρομητικές τηλεοράσεις και πλατφόρμες. Το πρόστιμο αφορά τόσο στους παράνομους διακινητές του σχετικού περιεχομένου, που αποκομίζουν κέρδος από τη δραστηριότητα αυτή, όσο και στους μεμονωμένους χρήστες. Ο παράνομος χρήστης παρόμοιων υπηρεσιών γνωρίζει ότι παρανομεί, με την έννοια ότι προσβάλλει πνευματικά δικαιώματα, παραβαίνει κανόνες και κάνει μη επιτρεπόμενη χρήση του πολιτιστικού προϊόντος. Επομένως, δεν μπορεί να μένει στο απυρόβλητο και να τιμωρείται μόνο εκείνος που παράνομα παρέχει το προϊόν προς χρήση. Αλλωστε, όπως κάθε κύρωση, η επιβολή προστίμου δεν ενέχει τιμωρητική, αλλά αποτρεπτική διάσταση, καθώς αποσκοπεί στην αποθάρρυνση της πειρατείας.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά»