Η πρόσφατη έρευνα της GPO ανέδειξε την έννοια του αντισυστηµισµού ως τη νέα διαιρετική τοµή εντός της ελληνικής κοινωνίας, τοµή που λαµβάνει ξεχωριστά δηµογραφικά, κοινωνικά, αλλά και πολιτικά χαρακτηριστικά. Εχουµε αναφέρει και στο παρελθόν ότι ο αντισυστηµισµός ως πολιτική έννοια είναι µάλλον διευρυµένη, εν πολλοίς ακαθόριστη και διαρθρώνεται σε πολλά επίπεδα. Το περίεργο, ωστόσο, είναι ότι, ενώ σαν έννοια είναι δύσκολο να περιγραφεί, την ίδια στιγµή οι περισσότεροι κατανοούν σε τι αναφέρεται, ακόµα κι αν τα όρια είναι για τον καθένα διαφορετικά. Έτσι, λοιπόν, αντισυστηµικός µπορεί να θεωρείται οποιοσδήποτε συµµετέχει σε µια αγωνιστική διεκδίκηση µε την παρουσία του σε µια συγκέντρωση, όποιος κάνει πολιτικές επιλογές µικρότερων κοµµάτων που σε καµία περίπτωση δεν µπορούν να διεκδικήσουν ρόλο εξουσίας, όποιος πετάει τρικάκια εντός του Κοινοβουλίου ή ακόµα και όποιος εισβάλλει και καταστρέφει µια έκθεση ζωγραφικής επειδή διαφωνεί µε το περιεχόµενό της. Ειδικά για το τελευταίο δεν είµαι σίγουρος ότι συνιστά αντισυστηµική πράξη, είναι όµως σίγουρα βανδαλισµός και ακραία µορφή βίαιης λογοκρισίας.

Διαβάστε εδώ: Δημοσκόπηση GPO για τα Παραπολιτικά: Πόλωση, τοξικότητα και αντισυστημικότητα - Τα ιδεολογικά, πολιτικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά των δύο ομάδων

Εποµένως, η αντισυστηµικότητα µπορεί να λάβει διάφορες µορφές, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις ταυτίζεται και µε την αντισυµβατικότητα. Η τελευταία, ωστόσο, συνιστά συµπεριφορά και δεν συγκροτεί ένα συνολικό πλέγµα, µε σαφές ιδεολογικό και πολιτικό υπόβαθρο, απαραίτητο για τον αντισυστηµισµό.

Ένα επιπλέον πρόβληµα που προκύπτει είναι πώς µπορεί να θεωρείται αντισυστηµική η επιλογή ενός κόµµατος µε κοινοβουλευτική παρουσία, ενός θεσµού που συγκροτεί το ίδιο το σύστηµα και είναι αναπόσπαστος πυλώνας του.

Πώς µπορεί, δηλαδή, ένας πολιτικός φορέας µε κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, βουλευτές που πληρώνονται από τον ίδιο κρατικό φορέα που καταγγέλλουν, που λαµβάνει επιχορηγήσεις και αποζηµιώσεις, να εµφανίζεται ως αντισυστηµικός;

Η απάντηση µπορεί να είναι ότι η οποιαδήποτε διεκδίκηση αλλαγής του κατεστηµένου και ανατροπής του συσχετισµού δυνάµεων πρέπει να γίνεται εντός των περιγεγραµµένων ορίων του συστήµατος, έτσι ώστε να αποκτήσουν νοµιµοποίηση και οι όποιες αλλαγές να καταστούν πλειοψηφικό ρεύµα. Άλλωστε, ο αντισυστηµισµός δεν συνεπάγεται την απουσία συστήµατος, αλλά την αντικατάστασή του από ένα καινούργιο, περισσότερο ανοικτό, το οποίο θα ενσωµατώνει µεγαλύτερα τµήµατα µιας κοινωνίας και θα λειτουργεί πιο δίκαια και ανταποδοτικά.

Στα πλαίσια αυτά, ο αντισυστηµισµός ταυτίζεται µε τη διεκδίκηση, αναπτύσσεται πάντα εντός των δηµοκρατικών ορίων και έλκει την καταγωγή του από τα φιλελεύθερα ρεύµατα σκέψης, που παρακινούν την αµφισβήτηση, τον έλεγχο της εξουσίας και την παραγωγή κριτικής σκέψης. Σε αυτή την περίπτωση, ο αντισυστηµισµός λειτουργεί προωθητικά και γίνεται κινητήρια δύναµη και καταλύτης της πολιτικής εξέλιξης.

*Διευθυντής ερευνών GPO