Πριν από επτά μήνες, από τη Θεσσαλονίκη, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε κάνει μια παραδοχή: «Το “αθηνοκεντρικό” αναπτυξιακό μοντέλο, το οποίο ουσιαστικά αποτέλεσε προτεραιότητα πολλών κυβερνήσεων εδώ και πολλές δεκαετίες, έχει δημιουργήσει σημαντικές περιφερειακές ανισότητες, με αποτέλεσμα να απαιτείται μια τελείως διαφορετική περιφερειακή πολιτική, προκειμένου να μπορέσουν οι περιφέρειες της χώρας, και ειδικά αυτές οι οποίες έχουν μείνει πιο πίσω, να συγκλίνουν με τον εθνικό μέσο όρο». Ο στόχος που έχει θέσει για τη δεύτερη τετραετία διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας είναι η λεγόμενη «διπλή σύγκλιση», όπως την είχε ονομάσει ο Ακης Σκέρτσος: ταχεία σύγκλιση της Ελλάδας με την Ευρώπη σε όλους τους επιμέρους δείκτες και περιφερειακή σύγκλιση.

Ο κυβερνητικός σχεδιασμός για την ανάταξη της χώρας

Για να γίνει πραγματικότητα ο δεύτερος στόχος, μπήκε τότε σε τροχιά σχεδιασμού και υλοποίησης η Εθνική Στρατηγική για την Τοπική και Περιφερειακή Ανάπτυξη (θα παρουσιαστεί το καλοκαίρι από τον πρωθυπουργό), όπου πλέον την ευθύνη εποπτείας και συντονισμού έχουν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Κωστής Χατζηδάκης, και ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ Θανάσης Κοντογεώργης, ο οποίος «οργώνει», κατά το κοινώς λεγόμενο, όλη την Ελλάδα - και όχι μόνος: για κάθε περιφερειακή ενότητα έχει συγκροτηθεί μία ομάδα εργασίας, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Προεδρίας της Κυβέρνησης, της Περιφέρειας, των δήμων, των τοπικών βουλευτών, επιστημονικών φορέων και των επιμελητηρίων.

Η οδηγία που είχε δώσει, εξάλλου, ο κ. Μητσοτάκης ήταν σαφής: Η εκπόνηση του σχεδίου για την ανάταξη της περιφέρειας δεν μπορεί να γίνει από τα γραφεία του Μαξίμου ή των υπουργείων, αλλά μόνο μέσα από την περιφέρεια και μαζί με αυτή. Οι εργασίες της ομάδας περιλαμβάνουν την καταγραφή και την επεξεργασία προτάσεων, την παρακολούθηση της υλοποίησης έργων και πολιτικών που έχουν ενταχθεί στο τοπικό σχέδιο ανάπτυξης, την αξιολόγηση προτάσεων έργων και πολιτικών και την ανάδειξη ζητημάτων όπου απαιτείται ο διυπουργικός συντονισμός για την επίλυση τυχόν προβλημάτων σε κάποιο έργο ή πολιτική. Επίσης, την προτεραιοποίηση έργων και πολιτικών που έχουν καταγραφεί ως προτάσεις στο στάδιο της διαβούλευσης βάσει των πραγματικών αναγκών, του βαθμού ωριμότητας και των διαθέσιμων χρηματοδοτικών πόρων.

Κυβερνητικό κλιμάκιο στους νομούς

Η διαβούλευση με τους αυτοδιοικητικούς και παραγωγικούς φορείς έχει ήδη προχωρήσει σε 43 περιφερειακές ενότητες της χώρας, όπως και η παρουσίαση ολοκληρωμένων Τοπικών Σχεδίων Ανάπτυξης ήδη σε αρκετές. Σε κάθε νομό που επισκέπτεται στοχευμένο, με βάση τις προτεραιότητες, κυβερνητικό κλιμάκιο, παρουσιάζεται το τοπικό σχέδιο, ενώ τοποθετούνται η Αυτοδιοίκηση και οι φορείς της περιοχής. β, που αποτελεί το πλαίσιο των κοινών δεσμεύσεων, αναρτάται στην ιστοσελίδα erga.gov.gr και εκεί οι πολίτες μπορούν να παρακολουθούν την πρόοδό του. Αυτή η διαρκής τους τελευταίους μήνες ζύμωση με την εκάστοτε τοπική κοινωνία και τους αρμόδιους φορείς έχει βοηθήσει σημαντικά το Μέγαρο Μαξίμου να κατανοήσει ποια είναι τα έργα εκείνα τα οποία πρέπει να προτάξει, να ωριμάσουν το συντομότερο δυνατόν και, φυσικά, να χρηματοδοτηθούν με τους απαιτούμενους ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους.

Μέσα από την πολύμηνη αυτή διαδικασία με την τοπική κοινωνία στην ηπειρωτική και τη νησιωτική Ελλάδα έχουν προκύψει αρκετές προκλήσεις, για τις οποίες το αρμόδιο επιτελείο έχει αρχίσει να εργάζεται, ώστε να τις αντιμετωπίσει. Μια βασική πρόκληση είναι ο συντονισμός κυβέρνησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την προτεραιοποίηση στη χρηματοδότηση υποδομών και πολιτικών, που αφορά και τον σχεδιασμό της νέας προγραμματικής περιόδου ΕΣΠΑ και το νέο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, με στόχο τη βιώσιμη περιφερειακή ανάπτυξη και τη συνολική ανταγωνιστικότητα - και όχι την ασύμμετρη τοπική ανάπτυξη. Ακόμα μία σημαντική πρόκληση που, σύμφωνα με πληροφορίες, καταγράφηκε είναι ο ειδικός σχεδιασμός και οι στοχευμένες πολιτικές για ορεινές και νησιωτικές περιοχές, με ολοκληρωµένη θαλάσσια πολιτική στον νησιωτικό χώρο. Είναι, βέβαια, και η δηµογραφική πρόκληση, η συγκράτηση του πληθυσµού ως απάντηση στη µετανάστευση νέων, αλλά και ζητήµατα που αφορούν τη φροντίδα ηλικιωµένων. Τα περιφερειακά σχέδια δηµογραφικής ανάπτυξης µε ειδικά κίνητρα εγκατάστασης και παραµονής σε αποµακρυσµένες περιοχές, όπως αυτό που ψηφίστηκε πρόσφατα για τον Εβρο, αλλά και νέες δοµές και υπηρεσίες Υγείας εκτιµάται ότι δίνουν κάποιες πρώτες απαντήσεις στο ζήτηµα αυτό.

Μεγάλη πρόκληση συνιστά επίσης η προσέλκυση επενδύσεων, ξένων και εγχώριων, όχι µόνο στην Αθήνα και ευρύτερα στην Αττική, αλλά σε όλη την επικράτεια, που µάλιστα θα δίνουν προστιθέµενη αξία στην περιοχή. Τα «εργαλεία» που σχεδιάζονται για τον σκοπό αυτόν είναι τα ειδικά καθεστώτα για παραµεθόριες περιοχές, προγράµµατα της ∆ΥΠΑ στην περιφέρεια, κίνητρα προσέλκυσης επενδύσεων, ειδικές µορφές τουρισµού, αξιοποίηση ιαµατικών πηγών, υποδοµές τουριστικών λιµένων και µαρινών, ανάπτυξη και αξιοποίηση χιονοδροµικών κέντρων, καθώς και αξιοποίηση ανενεργών ακινήτων, δηµόσιας περιουσίας και στρατοπέδων.

Στο «µπλοκάκι» του Μεγάρου Μαξίµου για την περιφερειακή ανάπτυξη έχουν µπει επίσης ο αντιπληµµυρικός σχεδιασµός και η διαχείριση υδάτων, θέµατα χωρικού σχεδιασµού και οργάνωσης χώρου (εξέλιξη Τοπικών Πολεοδοµικών Σχεδίων, Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες, ζώνες προστασίας φυσικού περιβάλλοντος κ.ά.), καθώς και η ενίσχυση των προγραµµάτων ανασυγκρότησης και κρατικής αρωγής, µε επίσπευση πληρωµών, ολοκλήρωση διαδικασιών στεγαστικής συνδροµής και εξορθολογισµό πλαισίου αποζηµιώσεων (και αγροτικών) από φυσικές καταστροφές.



Πέντε έργα προτεραιότητας σε κάθε περιφέρεια

Ανατολική Μακεδονία:
  • Κάθετος άξονας Δράμα - Αμφίπολη (Παλαιοκώμη)
  • Νέα μονή σιδηροδρομική γραμμή στο τμήμα Τοξότες - Νέα Καρβάλη 
  • Φοιτητικές εστίες Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (ΣΔΙΤ)
  • Κατασκευή Τεχνητού Εμποδίου Εβρου
  • Νέο Γενικό Νοσοκομείο Κομοτηνής (ΙΣΝ)

Βόρειο Αιγαίο:
  • Κατασκευή φράγματος Τσικνιά Ν. Λέσβου, εγκαταστάσεων επεξεργασίας νερού και δικτύων
  • Οδικός άξονας Καλλονής - Πέτρας (Α’ φάση)
  • Επέκταση-βελτίωση πεδίου ελιγμών και συναφή έργα αεροδρομίου Χίου «Ομηρος»
  • Αξιοποίηση αεροδρομίων Λήμνου, Μυτιλήνης, Ικαρίας, Σάμου και Χίου
  • Εθνική οδός Σάμος – Καρλόβασι

Δυτική Ελλάδα:
  • Αυτοκινητόδρομος Πάτρα - Πύργος
  • Πρόοδος στο εναπομείναν κομμάτι της νέας διπλής σιδηροδρομικής γραμμής Αθήνα - Πάτρα
  • Ανάπτυξη κρουαζιέρας στους λιμένες Πάτρας και Κατάκολου
  • Εγγειοβελτιωτικά έργα παραλίμνιων περιοχών Αμβρακίας - Αμφιλοχίας και Βάλτου, Α’ φάση, Ν. Αιτωλοακαρνανίας
  • Κατασκευή Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) και Μονάδας Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων (ΜΕΒ) στη θέση Φλόκα του Δήμου Δυτικής Αχαΐας

Δυτική Μακεδονία:
  • Φοιτητικές εστίες Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας
  • Κατασκευή Επαρχιακής Οδού Καστοριάς - Πτολεμαΐδας / Αξονας: τμήμα ρέμα Κωτούρη - όρια Νομού Κοζάνης με σήραγγα στην Κλεισούρα
  • Οδικό έργο Πτολεμαΐδα - Αμύνταιο
  • Βελτίωση οδικού δικτύου Γρεβενά - Βασιλίτσα
  • Χιονοδρομικά κέντρα Βασιλίτσας και Βίγλας-Πισοδερίου
Ηπειρος:
  • Επέκταση Ιόνιας Οδού / Τμήμα Ιωάννινα - Κακαβιά
  • Κατασκευή έργων ύδρευσης Ν. Πρέβεζας - Αρτας - Λευκάδας
  • Σύνδεση λιμένα Ηγουμενίτσας - Εγνατίας Οδού και πρόσβαση προς Μαυρομάτι
  • Παράκαμψη Νικόπολης - συγκοινωνιακά έργα ανάδειξης αρχαιολογικού χώρου Νικόπολης
  • Ανάπλαση του παραλίμνιου μετώπου Ιωαννίνων και προστασία λίμνης Παμβώτιδας
Θεσσαλία:
  • Αποκατάσταση οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου μετά τις καταστρεπτικές συνέπειες των καιρικών φαινομένων «Daniel» και «Elias»
  • Κατασκευή του τμήματος Τρίκαλα - Εγνατία του αυτοκινητοδρόμου Κεντρικής Ελλάδας Ε65
  • Κατασκευή φράγματος ποταμού Ενιπέα Φαρσάλων
  • Υλοποίηση φοιτητικών εστιών και λοιπών εκπαιδευτικών και ερευνητικών εγκαταστάσεων σε Βόλο, Λαμία
  • Ανέγερση Δικαστικού Μεγάρου Βόλου και νέας πτέρυγας Δικαστικού Μεγάρου Καρδίτσας και ανα κατασκευή υφιστάμενου Δικαστικού Μεγάρου Τρικάλων

Ιόνια Νησιά:
  • Ολοκλήρωση έργων προστασίας και ανάδειξης Ναυαγίου Ζακύνθου
  • Υδρευση νήσου Κέρκυρας: Εγκαταστάσεις αποσκλήρυνσης νερού Χρυσηίδας και συναφή έργα, έργο ύδρευσης πόλης Κέρκυρας από την ΕΑΝ Χρυσηίδας 
  • Εγκατάσταση επεξεργασίας Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) Κέρκυρας
  • Ολοκληρωµένη Εγκατάσταση ∆ιαχείρισης Απορριµµάτων Ζακύνθου - ΟΕ∆Α Ζακύνθου (σε εξέλιξη) Μαρίνα Αργοστολίου

Κεντρική Μακεδονία:
  • Επέκταση του µετρό Θεσσαλονίκης έως Καλαµαριά 
  • Αναβάθµιση της Ανατολικής Εσωτερικής Περιφερειακής Θεσσαλονίκης (flyover) (σε εξέλιξη)
  • Οδικός άξονας ΕΟ2 (Μαυροβούνι - Εδεσσα, παράκαµψη Γιαννιτσών, παράκαµψη Χαλκηδόνας) και λειτουργία/συντήρηση του τµήµατος γέφυρας Αξιού ποταµού - Εδεσσας
  • Νέο Ογκολογικό Νοσοκοµείο
  • Ανέγερση ∆ικαστικών Μεγάρων Εδεσσας, Σερρών, Κιλκίς, ανακατασκευή ∆ικαστικού Μεγάρου Θεσσαλονίκης

Κρήτη:
  • ΒΟΑΚ: Εναρξη εργασιών και ολοκλήρωση σε άλλα τµήµατα
  • ∆ιασύνδεση της Κρήτης µε το ηπειρωτικό σύστηµα (β’ φάση)
  • Νέος ∆ιεθνής Αερολιµένας Ηρακλείου (Καστέλλι) 
  • Εργα αξιοποίησης του υδατικού δυναµικού του Ταυρωνίτη ποταµού
  • Πανεπιστήµιο Κρήτης: Ανέγερση νέων φοιτητικών εστιών

Πελοπόννησος:
  • Νέο Γενικό Νοσοκοµείο Σπάρτης
  • Οδικός Αξονας Νοτιοδυτικής Πελοποννήσου / Τµήµα Καλαµάτα - Ριζόµυλος - Πύλος - Μεθώνη
  • Βελτίωση επαρχιακής οδού από κόµβο Αρχαίας Νεµέας - ∆ερβενάκια - Μυκήνες
  • Επαρχιακή οδός Ριζόµυλος - Κορώνη, βελτίωση 9ης Εθνικής Οδού
  • Κατασκευή φράγµατος Ασωπού Νοµού Κορινθίας
Στερεά Ελλάδα:
  • Αποκατάσταση οδικού και σιδηροδροµικού δικτύου µετά τις καταστρεπτικές συνέπειες των καιρικών φαινοµένων «Daniel» & «Elias»
  • Παράκαµψη Χαλκίδας και παράκαµψη Ψαχνών 
  • Οδικό τµήµα Μπράλος - Αµφισσα του διαγώνιου άξονα Λαµία - Ιτέα - Αντίρριο / Ολοκλήρωση της νέας, διπλής ηλεκτροδοτούµενης σιδηροδροµικής γραµµής υψηλής ταχύτητας Τιθορέα - Λιανοκλάδι - ∆οµοκός (µέρος του έργου επλήγη από τον «Daniel»)
  • Οδικός άξονας Λαµία - Καρπενήσι / Τµήµα: σύνδεση πέρατος παράκαµψης Μακρακώµης µε ανατολικό µέτωπο σήραγγας Τυµφρηστού
  • Παράκαµψη Βασιλικού

Νότιο Αιγαίο:
  • Ηλεκτρική διασύνδεση των Κυκλάδων και των ∆ωδεκανήσων 
  • Μονάδες διαχείρισης αποβλήτων σε Κυκλάδες και ∆ωδεκάνησα 
  • Μελέτη, χρηµατοδότηση, κατασκευή, συντήρηση και λειτουργία του Ολοκληρωµένου Συστήµα τος ∆ιαχείρισης Απορριµµάτων Νήσου Ρόδου (Σ∆ΙΤ) 
  • Μελέτη, χρηµατοδότηση, κατασκευή, συντήρηση, διαχείριση και λειτουργία του ολοκληρωµένου συστήµατος επεξεργασίας στερεών αποβλήτων νήσου Θήρας (Σ∆ΙΤ)
  • Επέκταση Γενικού Νοσοκοµείου - Κέντρου Υγείας Νάξου


Ισόρροπη πρόοδος για κάθε τόπο σε όλη τη χώρα

Άρθρο του Θανάση Κοντογεώργη, υφυπουργού παρά τω πρωθυπουργώ

Η χώρα µας βρίσκεται σε µια κρίσιµη καµπή στην αναπτυξιακή της πορεία. Παρά τις σηµαντικές επιδόσεις των τελευταίων ετών, παραµένουµε αντιµέτωποι µε χρόνιες ανισότητες, που απαιτούν συστηµατική αντιµετώπιση. Η κυβέρνηση έχει θέσει ως στρατηγικό στόχο τη «διπλή σύγκλιση» - αφενός την ενίσχυση της συνολικής θέσης της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό οικονοµικό χάρτη και αφετέρου την άµβλυνση των αποκλίσεων µεταξύ των περιφερειών µας.

Η εθνική στρατηγική για την περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη, η οποία τώρα εκπονείται, δεν είναι απλώς ακόµα ένα κείµενο προθέσεων, αλλά αποσκοπεί σε µια τοµή στις παραδοσιακές επιλογές και πρακτικές που αναπαράγουν τη χαµηλή ανταγωνιστικότητα. ∆οµεί ένα δυναµικό πλαίσιο δράσης, που (ανα)συνδυάζει πόρους, εργαλεία και πολιτικές, µε στόχο την ουσιαστική ενδυνάµωση της ελληνικής περιφέρειας. Η προσέγγισή µας βασίζεται στη συνένωση δυνάµεων και τη συστηµατική συνεργασία, που έχει ήδη αρχίσει, µεταξύ κεντρικής κυβέρνησης, Αυτοδιοίκησης όλων των βαθµίδων και τοπικών κοινωνιών.

Οι προκλήσεις που αντιµετωπίζουµε είναι πολλαπλές και σύνθετες. Η διαβούλευση που πραγµατοποιήθηκε ανέδειξε ζητήµατα που απαιτούν άµεση δράση: από τον συντονισµό κυβέρνησης και περιφερειών για τη βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιµων πόρων µέχρι τον ειδικό σχεδιασµό για ορεινές και νησιωτικές περιοχές. Το δηµογραφικό ζήτηµα και η συγκράτηση του πληθυσµού, ιδιαίτερα σε αποµακρυσµένες περιοχές, αποτελεί κεντρική προτεραιότητα. Παράλληλα, εργαζόµαστε για την προσέλκυση επενδύσεων που θα δηµιουργήσουν αξία στις τοπικές κοινωνίες, για ολοκληρωµένη διαχείριση υδάτων και αντιπληµµυρικό σχεδιασµό, καθώς και για την επιτάχυνση του χωρικού σχεδιασµού, η έλλειψη του οποίου αποτελεί τροχοπέδη σε κάθε σχέδιο ανάπτυξης.

Η στρατηγική µας εναρµονίζεται πλήρως µε την αναθεωρηµένη πολιτική συνοχής της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η πολιτική συνοχής αποτελεί το κύριο επενδυτικό εργαλείο της Ε.Ε. για τη µείωση των περιφερειακών ανισοτήτων και την προώθηση της οικονοµικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο της ενδιάµεσης αναθεώρησης, προτείνει προσαρµογές στα προγράµµατα συνοχής για την αντιµετώπιση των πιο επειγουσών προκλήσεων της Ενωσης. Αυτές περιλαµβάνουν την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, την ανθεκτικότητα των υδάτινων πόρων, την ενεργειακή µετάβαση, την προσιτή στέγη και, βεβαίως, την ασφάλεια και την υποστήριξη ιδίως των ανατολικών παραµεθόριων περιοχών της.

Η Ελλάδα προετοιµάζεται ενεργά για την αξιοποίηση αυτών των ευκαιριών. Ιδιαίτερη έµφαση δίνουµε στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υδάτινων πόρων και την ενεργειακή µετάβαση, τοµείς ζωτικής σηµασίας για το µέλλον της χώρας µας. Η κυβέρνηση δεσµεύεται να συνεχίσει µε εντατικούς ρυθµούς την υλοποίηση αυτού του σχεδίου ανάπτυξης, που αφορά και ωφελεί όλους τους πολίτες. Οι οµάδες εργασίας που έχουν συσταθεί σε κάθε περιφερειακή ενότητα έχουν ξεκινήσει το έργο της επεξεργασίας και προτεραιοποίησης προτάσεων. Το σύνολο των τοπικών σχεδίων ανάπτυξης θα συγκροτήσει τελικά την ολοκληρωµένη Εθνική Στρατηγική Περιφερειακής και Τοπικής Ανάπτυξης.

Πιστεύουµε ακράδαντα ότι το µέλλον της Ελλάδας εξαρτάται από τη συλλογική µας ικανότητα να διασφαλίσουµε ότι κάθε περιοχή της χώρας, από τα µεγάλα αστικά κέντρα µέχρι το πιο αποµακρυσµένο νησί ή ορεινό χωριό, θα έχει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί και να ευηµερήσει µε τους δικούς της όρους. Μόνο έτσι θα οικοδοµήσουµε µια Ελλάδα ισχυρή, ανθεκτική και έτοιµη να αντιµετωπίσει τις προκλή σεις του µέλλοντος.


Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα «Παραπολιτικά»