Ελληνικός θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός με τη στήριξη των Βρυξελλών: Προβολή ισχύος της χώρας μας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο - Όλο το παρασκήνιο
Τα μηνύματα της Ελλάδας
Γοργές οι εξελίξεις με τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό. Σήμερα θα ετοιμαστούν οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις ώστε να βγουν σε ΦΕΚ
Κωστας Παπαχλιμιντζος
Στις αρχές Φεβρουαρίου, απαντώντας στο Κοινοβούλιο σε ερώτηση βουλευτή της Νίκης, ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, είχε πει ότι «η Ελλάδα θα μεριμνήσει έτσι ώστε ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός να κατατεθεί προσηκόντως, να υπηρετεί τα εθνικά μας συμφέροντα και να αποτυπώνει τα πραγματικά δίκαια της χώρας», σημειώνοντας πως «είναι εξαιρετικά σημαντικό να τονίζουμε ότι η θάλασσά μας είναι ο πλούτος και η δύναμή μας». Ήδη τότε τα συναρμόδια υπουργεία Εξωτερικών και Περιβάλλοντος ήταν στην τελική ευθεία για την ολοκλήρωση ενός σύνθετου έργου, την κατάρτιση των θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων ώστε η χώρα μας να αποκτήσει για πρώτη φορά πλήρη θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό.
Σε γραπτή δήλωση του Υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας αναφέρεται μάλιστα, μεταξύ άλλων, ότι «ορισμένες από τις περιοχές που καθορίζονται στον "Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό" (ΘΧΣ) που κήρυξε η Ελλάδα σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ παραβιάζουν τις περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας της χώρας μας στο Αιγαίο Πέλαγος και την Ανατολική Μεσόγειο».
Δύο μήνες αργότερα, υπό συνθήκες μυστικότητας, η άσκηση αυτή είχε τελειώσει και παρουσιάστηκε στη χθεσινή συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ από τους κ. Γεραπετρίτη και Παπασταύρου, που συμμετείχαν εκτάκτως στο όργανο αυτό. Ο Έλληνας ΥΠΕΞ είχε στείλει το μήνυμα στην Άγκυρα ήδη από πέρυσι το φθινόπωρο, όταν μιλώντας στη «Χουριέτ» ανέφερε ότι ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός στο Αιγαίο «συνιστά υποχρέωση που απορρέει από το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο εξάλλου οφείλει και η Τουρκία να λαμβάνει υπ’ όψιν στην ευρωπαϊκή της διαδρομή». Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι η παρουσίαση και κατάθεση των σχετικών χαρτών δεν αποτελεί μια έμμεση προβολή ισχύος της χώρας μας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και μια έμπρακτη και θεσμική απάντηση στο θεώρημα της «γαλάζιας πατρίδας». Αν παρατηρήσει κανείς τον χάρτη που παρουσιάστηκε, επίσης, διαπιστώνει ότι όλα τα ελληνικά νησιά, στο Ιόνιο, το Αιγαίο, το Κρητικό Πέλαγος και την Ανατολική Μεσόγεο, έχουν πλήρη επήρεια.
Η ανάγκη για κοινό ευρωπαϊκό προγραμματισμό και διαχείριση προέκυψε λόγω της διαρκώς αυξανόμενης ζήτησης για θαλάσσιο χώρο για διάφορους σκοπούς, όπως εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές, αναζήτηση και εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου, δραστηριότητες θαλασσίων μεταφορών και αλιείας, διατήρηση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας, εξόρυξη πρώτων υλών, τουρισμός, εγκαταστάσεις υδατοκαλλιέργειας και υποθαλάσσια πολιτιστική κληρονομιά. Το κεντρικό μήνυμα που εκπέμπει το Μέγαρο Μαξίμου είναι ότι για πρώτη φορά σε επίσημο κείμενο της Ε.Ε. αποτυπώνονται τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. «Κλείνουμε εκκρεμότητες του παρελθόντος, υπερασπιζόμαστε τα εθνικά συμφέροντα στην πράξη», τονίζουν από την κυβέρνηση. Παράλληλα σημειώνουν πως «το ότι λύνουμε εκκρεμότητες δεν σημαίνει πως δεν θέλουμε θετικό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις».
Κυβερνητικές πηγές υπογραμμίζουν επίσης ότι πρόκειται για μια σημαντική πράξη, που έρχεται σε συνέχεια άλλων, όπως η αποδοχή της εκδήλωσης ενδιαφέροντος από την Exxon και της Chevron, δυτικά και νότια της Κρήτης αντίστοιχα. Σχετικά με τα όσα υποστήριξαν στελέχη της αντιπολίτευσης ότι ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός ανακοινώθηκε ως αντίδραση σε χθεσινά τουρκικά δημοσιεύματα, διευκρινίζουν ότι ο χωροταξικός σχεδιασμός αποτελείται από σειρά ρυθμιστικών κειμένων μεγάλης έκτασης με τεχνικές λεπτομέρειες και αυτονόητα είναι προϊόν πολύμηνης προσπάθειας.
Μιλώντας χθες το βράδυ στο δελτίο ειδήσεων του ΣΚΑΪ, ο κ. Γεραπετρίτης ανέφερε ότι «πρόκειται για ένα ζωτικής σημασίας κείμενο για την Ελλάδα και τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα, διότι αφενός καθορίζει την ανθρωπογενή δραστηριότητα που συντελείται στον θαλάσσιο χώρο, προσδιορίζονται δηλαδή οι ανθρώπινες δράσεις, και από την άλλη πλευρά προσδιορίζεται για πρώτη φορά το γεωγραφικό πλαίσιο στο οποίο ασκείται αυτή η δραστηριότητα».
Σε ό,τι αφορά την αντίδραση της Τουρκίας, η οποία έκανε λόγο για μονομερείς ενέργειες και αξιώσεις της Τουρκίας, ο υπουργός Εξωτερικών σημείωσε ότι «υπάρχει μια διαφορετική αφετηρία, η Ελλάδα ασκεί τα δικαιώματά της προς εξυπηρέτηση του εθνικού της συμφέροντος με βάση αποκλειστικά και μόνο το διεθνές δίκαιο. Από την άλλη πλευρά η Τουρκία έχει τη δική της αντίληψη. Η αντίδραση ήταν αναμενόμενη, καθώς είναι γνωστές οι θέσεις της Τουρκίας». Ερωτηθείς εάν υπήρχε συνεννόηση, είπε ότι «ήταν γνωστό πως υπάρχει μία απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου με βάση την οποία η Ελλάδα θα έπρεπε έως τις 27 Απριλίου να εκδώσει τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό και έτσι ήταν αναμενόμενο».
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός δεν σχετίζεται ούτε με την ΑΟΖ ούτε με την υφαλοκρηπίδα ούτε με την αιγιαλίτιδα ζώνη. Σε σχέση με τις θαλάσσιες οικονομικές ζώνες, από το ΥΠΕΞ επισημαίνουν ότι η διαδικασία οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών έχει διαφορετικό αντικείμενο από τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, ο οποίος αφορά τη διαδικασία με την οποία οι αρμόδιες Αρχές των κρατών-μελών αναλύουν και οργανώνουν τις ανθρώπινες δραστηριότητες στις ανωτέρω θαλάσσιες περιοχές για την επίτευξη των οικολογικών, οικονομικών και κοινωνικών στόχων. Σε σχέση με την ελληνική αιγιαλίτιδα ζώνη, αναφέρουν ότι η επέκταση των χωρικών υδάτων έως τα 12 ναυτικά μίλια είναι αναφαίρετο δικαίωμα της χώρας μας που απορρέει από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Είναι ένα δικαίωμα, όπως υπογραμμίζουν, για την άσκηση του οποίου η Ελλάδα επιφυλάσσεται, όταν και όπως το κρίνει εθνικά συμφέρον με βάση τους κανόνες που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο.
Η αντίδραση της Τουρκίας στον ελληνικό θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό
Σε γραπτή δήλωση του Υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας αναφέρεται μάλιστα, μεταξύ άλλων, ότι «ορισμένες από τις περιοχές που καθορίζονται στον "Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό" (ΘΧΣ) που κήρυξε η Ελλάδα σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ παραβιάζουν τις περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας της χώρας μας στο Αιγαίο Πέλαγος και την Ανατολική Μεσόγειο».Δύο μήνες αργότερα, υπό συνθήκες μυστικότητας, η άσκηση αυτή είχε τελειώσει και παρουσιάστηκε στη χθεσινή συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ από τους κ. Γεραπετρίτη και Παπασταύρου, που συμμετείχαν εκτάκτως στο όργανο αυτό. Ο Έλληνας ΥΠΕΞ είχε στείλει το μήνυμα στην Άγκυρα ήδη από πέρυσι το φθινόπωρο, όταν μιλώντας στη «Χουριέτ» ανέφερε ότι ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός στο Αιγαίο «συνιστά υποχρέωση που απορρέει από το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο εξάλλου οφείλει και η Τουρκία να λαμβάνει υπ’ όψιν στην ευρωπαϊκή της διαδρομή». Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι η παρουσίαση και κατάθεση των σχετικών χαρτών δεν αποτελεί μια έμμεση προβολή ισχύος της χώρας μας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και μια έμπρακτη και θεσμική απάντηση στο θεώρημα της «γαλάζιας πατρίδας». Αν παρατηρήσει κανείς τον χάρτη που παρουσιάστηκε, επίσης, διαπιστώνει ότι όλα τα ελληνικά νησιά, στο Ιόνιο, το Αιγαίο, το Κρητικό Πέλαγος και την Ανατολική Μεσόγεο, έχουν πλήρη επήρεια.
Γρήγορες οι εξελίξεις με τα θαλάσσια χωροταξικά πλαίσια
Οι εξελίξεις πλέον τρέχουν γοργά: Σήμερα θα ετοιμαστούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις ώστε να βγουν σε ΦΕΚ. Θα ακολουθήσει η έκδοση των αντίστοιχων θαλάσσιων χωροταξικών πλαισίων, όπως συνέβη και με τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια (12 από τα συνολικά 13 έχουν ήδη δημοσιευθεί, ενώ δρομολογείται και το 13ο). Σύντομα θα αποσταλεί ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός για δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο σχεδιασμός εξάλλου γίνεται κατ’ εφαρμογή της οδηγίας 2014/89/ΕΕ, η οποία καθορίζει κοινή προσέγγιση για τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. όσον αφορά τον σχεδιασμό των θαλάσσιων περιοχών τους. Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός, όπως επισημαίνουν οι Βρυξέλλες, «αποσκοπεί στην οργάνωση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στις θαλάσσιες περιοχές κατά τέτοιον τρόπο ώστε να επιτυγχάνονται διάφοροι οικολογικοί, οικονομικοί και κοινωνικοί στόχοι. Σε αυτούς τους στόχους συγκαταλέγονται η ανάπτυξη βιώσιμης γαλάζιας οικονομίας, η βιώσιμη χρήση των θαλάσσιων πόρων και η διατήρηση υγιών θαλάσσιων οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας».Η ανάγκη για κοινό ευρωπαϊκό προγραμματισμό και διαχείριση προέκυψε λόγω της διαρκώς αυξανόμενης ζήτησης για θαλάσσιο χώρο για διάφορους σκοπούς, όπως εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές, αναζήτηση και εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου, δραστηριότητες θαλασσίων μεταφορών και αλιείας, διατήρηση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας, εξόρυξη πρώτων υλών, τουρισμός, εγκαταστάσεις υδατοκαλλιέργειας και υποθαλάσσια πολιτιστική κληρονομιά. Το κεντρικό μήνυμα που εκπέμπει το Μέγαρο Μαξίμου είναι ότι για πρώτη φορά σε επίσημο κείμενο της Ε.Ε. αποτυπώνονται τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. «Κλείνουμε εκκρεμότητες του παρελθόντος, υπερασπιζόμαστε τα εθνικά συμφέροντα στην πράξη», τονίζουν από την κυβέρνηση. Παράλληλα σημειώνουν πως «το ότι λύνουμε εκκρεμότητες δεν σημαίνει πως δεν θέλουμε θετικό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις».
Θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός: Τα μηνύματα της Ελλάδας
Ο χάρτης που παρουσιάστηκε χθες για πρώτη φορά, αποτυπώνει και τις συμφωνίες για ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο, ενώ φτάνει στη μέση γραμμή μέχρι τη σύναψη συμφωνιών οριοθέτησης με τα υπόλοιπα γειτονικά κράτη.Κυβερνητικές πηγές υπογραμμίζουν επίσης ότι πρόκειται για μια σημαντική πράξη, που έρχεται σε συνέχεια άλλων, όπως η αποδοχή της εκδήλωσης ενδιαφέροντος από την Exxon και της Chevron, δυτικά και νότια της Κρήτης αντίστοιχα. Σχετικά με τα όσα υποστήριξαν στελέχη της αντιπολίτευσης ότι ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός ανακοινώθηκε ως αντίδραση σε χθεσινά τουρκικά δημοσιεύματα, διευκρινίζουν ότι ο χωροταξικός σχεδιασμός αποτελείται από σειρά ρυθμιστικών κειμένων μεγάλης έκτασης με τεχνικές λεπτομέρειες και αυτονόητα είναι προϊόν πολύμηνης προσπάθειας.
Μιλώντας χθες το βράδυ στο δελτίο ειδήσεων του ΣΚΑΪ, ο κ. Γεραπετρίτης ανέφερε ότι «πρόκειται για ένα ζωτικής σημασίας κείμενο για την Ελλάδα και τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα, διότι αφενός καθορίζει την ανθρωπογενή δραστηριότητα που συντελείται στον θαλάσσιο χώρο, προσδιορίζονται δηλαδή οι ανθρώπινες δράσεις, και από την άλλη πλευρά προσδιορίζεται για πρώτη φορά το γεωγραφικό πλαίσιο στο οποίο ασκείται αυτή η δραστηριότητα».
Σε ό,τι αφορά την αντίδραση της Τουρκίας, η οποία έκανε λόγο για μονομερείς ενέργειες και αξιώσεις της Τουρκίας, ο υπουργός Εξωτερικών σημείωσε ότι «υπάρχει μια διαφορετική αφετηρία, η Ελλάδα ασκεί τα δικαιώματά της προς εξυπηρέτηση του εθνικού της συμφέροντος με βάση αποκλειστικά και μόνο το διεθνές δίκαιο. Από την άλλη πλευρά η Τουρκία έχει τη δική της αντίληψη. Η αντίδραση ήταν αναμενόμενη, καθώς είναι γνωστές οι θέσεις της Τουρκίας». Ερωτηθείς εάν υπήρχε συνεννόηση, είπε ότι «ήταν γνωστό πως υπάρχει μία απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου με βάση την οποία η Ελλάδα θα έπρεπε έως τις 27 Απριλίου να εκδώσει τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό και έτσι ήταν αναμενόμενο».
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός δεν σχετίζεται ούτε με την ΑΟΖ ούτε με την υφαλοκρηπίδα ούτε με την αιγιαλίτιδα ζώνη. Σε σχέση με τις θαλάσσιες οικονομικές ζώνες, από το ΥΠΕΞ επισημαίνουν ότι η διαδικασία οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών έχει διαφορετικό αντικείμενο από τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, ο οποίος αφορά τη διαδικασία με την οποία οι αρμόδιες Αρχές των κρατών-μελών αναλύουν και οργανώνουν τις ανθρώπινες δραστηριότητες στις ανωτέρω θαλάσσιες περιοχές για την επίτευξη των οικολογικών, οικονομικών και κοινωνικών στόχων. Σε σχέση με την ελληνική αιγιαλίτιδα ζώνη, αναφέρουν ότι η επέκταση των χωρικών υδάτων έως τα 12 ναυτικά μίλια είναι αναφαίρετο δικαίωμα της χώρας μας που απορρέει από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Είναι ένα δικαίωμα, όπως υπογραμμίζουν, για την άσκηση του οποίου η Ελλάδα επιφυλάσσεται, όταν και όπως το κρίνει εθνικά συμφέρον με βάση τους κανόνες που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο.
