Τρεις αρχές για τον χάρτη - Άρθρο του Άγγελου Συρίγου
Άρθρο γνώμης
Ποιες αρχές ακολούθησε η Ελλάδα ανακοινώνοντας τον χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού
Του Άγγελου Μ. Συρίγου*
Η ανακοίνωση του χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασµού ικανοποιεί τρεις αρχές που η Ελλάδα έχει επιλέξει να ακολουθεί στη διαρκή αντιπαράθεση που έχει µε την Τουρκία. Πιο συγκεκριµένα, το πρόβληµα δεν είναι µόνον οι ακρότητες που διακινεί η τελευταία. Είναι και ο επιθετικός τρόπος µε τον οποίο επιδιώκει να τις ικανοποιήσει. Από το 1964, φτάσαµε επτά φορές σε µεγάλη στρατιωτική ένταση, που θα µπορούσε να οδηγήσει σε πολεµική σύγκρουση (χωρίς να υπολογίζουµε την εισβολή στην Κύπρο το 1974). Τελευταία φορά ήταν µεταξύ Αυγούστου και Νοεµβρίου του 2020, οπότε είχαµε την έξοδο του σεισµογραφικού σκάφους «Ορουτς Ρέις» στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι αρχές που ακολουθήσαµε στην περίπτωση του χάρτη είναι οι ακόλουθες:
Αρχή 1η: Αποφυγή εντάσεων µε την Τουρκία, η οποία, όµως, δεν πρέπει να λειτουργεί εις βάρος των εθνικών συµφερόντων: Εν αντιθέσει προς την Τουρκία, η Ελλάδα δεν επιλέγει την ένταση ως µέσο ασκήσεως πολιτικής. Κινήσεις που µπορεί να δώσουν την ευκαιρία στην Τουρκία να κλιµακώσει, πρέπει να αποφεύγονται. Αυτή η επιλογή, όµως, δεν µπορεί να είναι εις βάρος των ελληνικών συµφερόντων. Οταν απαιτείται, πρέπει να προβάλλονται και να υποστηρίζονται οι ελληνικές θέσεις, ασχέτως κόστους. Πολλές από τις θαλάσσιες περιοχές που περιλαµβάνονται στον δηµοσιευθέντα ελληνικό χάρτη έχουν αποτελέσει αντικείµενο διεκδικήσεως σε διαφορετικές χρονικές περιόδους από την Τουρκία. Ως προς το Αιγαίο, η ελληνική απάντηση στην Τουρκία έχει δοθεί ήδη από τη δεκαετία του 1970. Ως προς την Ανατολική Μεσόγειο, οι τουρκικές διεκδικήσεις άρχισαν να ξεδιπλώνονται µετά το 2011. Υπήρχαν κατά καιρούς αντιδράσεις, κυρίως µε επιστολές στον ΟΗΕ και ρηµατικές διακοινώσεις, αλλά έλειπε µία συνολική απάντηση από πλευράς Ελλάδας. Αυτή πλέον δόθηκε και περιλαµβάνει και Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.
Αρχή 2η: Οι ελληνικές κινήσεις πρέπει να γίνονται απολύτως εντός του ∆ιεθνούς ∆ικαίου: Η Τουρκία εδώ και δεκαετίες διακινεί ότι στο Αιγαίο ισχύουν µοναδικές συνθήκες, που επιβάλλουν µία άλλη αντιµετώπιση από αυτήν που εφαρµόζεται σε όλο τον υπόλοιπο κόσµο. Ισχυρίζεται, π.χ., ότι τα νησιά δεν έχουν θαλάσσιες ζώνες όταν βρίσκονται αντιµέτωπα µε (τουρκικές) ηπειρωτικές ακτές. Η Ελλάδα, αντιθέτως, δεν υποστηρίζει καινοφανείς απόψεις επειδή απλώς εµφανίζονται ως ευνοϊκές για τα ελληνικά συµφέροντα. Ο χάρτης του χωροταξικού σχεδιασµού που δηµοσιεύτηκε ακολουθεί κατά γράµµα τα οριζόµενα στο ∆ιεθνές ∆ίκαιο όπως προκύπτουν από τη Σύµβαση για το ∆ίκαιο της Θάλασσας, από το διεθνές εθιµικό δίκαιο και από τη διεθνή νοµολογία.
Αρχή 3η: Οι κινήσεις µας καλό είναι να έχουν και ευρωπαϊκό έρεισµα: Ο χάρτης δηµοσιεύτηκε στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής οδηγίας 2014/89/Ε.Ε., που ζητά από όλα τα ευρωπαϊκά κράτη να καταθέσουν λεπτοµερείς χρήσεις για όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες τους. Οι περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ αποτελούν πλέον και επισήµως τµήµα των αντίστοιχων ευρωπαϊκών θαλάσσιων ζωνών.
*καθηγητή ∆ιεθνούς ∆ικαίου & Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήµιο - βουλευτή Ν.∆. στην Α΄ Αθηνών
Η ανακοίνωση του χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασµού ικανοποιεί τρεις αρχές που η Ελλάδα έχει επιλέξει να ακολουθεί στη διαρκή αντιπαράθεση που έχει µε την Τουρκία. Πιο συγκεκριµένα, το πρόβληµα δεν είναι µόνον οι ακρότητες που διακινεί η τελευταία. Είναι και ο επιθετικός τρόπος µε τον οποίο επιδιώκει να τις ικανοποιήσει. Από το 1964, φτάσαµε επτά φορές σε µεγάλη στρατιωτική ένταση, που θα µπορούσε να οδηγήσει σε πολεµική σύγκρουση (χωρίς να υπολογίζουµε την εισβολή στην Κύπρο το 1974). Τελευταία φορά ήταν µεταξύ Αυγούστου και Νοεµβρίου του 2020, οπότε είχαµε την έξοδο του σεισµογραφικού σκάφους «Ορουτς Ρέις» στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι αρχές που ακολουθήσαµε στην περίπτωση του χάρτη είναι οι ακόλουθες:
Αρχή 1η: Αποφυγή εντάσεων µε την Τουρκία, η οποία, όµως, δεν πρέπει να λειτουργεί εις βάρος των εθνικών συµφερόντων: Εν αντιθέσει προς την Τουρκία, η Ελλάδα δεν επιλέγει την ένταση ως µέσο ασκήσεως πολιτικής. Κινήσεις που µπορεί να δώσουν την ευκαιρία στην Τουρκία να κλιµακώσει, πρέπει να αποφεύγονται. Αυτή η επιλογή, όµως, δεν µπορεί να είναι εις βάρος των ελληνικών συµφερόντων. Οταν απαιτείται, πρέπει να προβάλλονται και να υποστηρίζονται οι ελληνικές θέσεις, ασχέτως κόστους. Πολλές από τις θαλάσσιες περιοχές που περιλαµβάνονται στον δηµοσιευθέντα ελληνικό χάρτη έχουν αποτελέσει αντικείµενο διεκδικήσεως σε διαφορετικές χρονικές περιόδους από την Τουρκία. Ως προς το Αιγαίο, η ελληνική απάντηση στην Τουρκία έχει δοθεί ήδη από τη δεκαετία του 1970. Ως προς την Ανατολική Μεσόγειο, οι τουρκικές διεκδικήσεις άρχισαν να ξεδιπλώνονται µετά το 2011. Υπήρχαν κατά καιρούς αντιδράσεις, κυρίως µε επιστολές στον ΟΗΕ και ρηµατικές διακοινώσεις, αλλά έλειπε µία συνολική απάντηση από πλευράς Ελλάδας. Αυτή πλέον δόθηκε και περιλαµβάνει και Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.
Αρχή 2η: Οι ελληνικές κινήσεις πρέπει να γίνονται απολύτως εντός του ∆ιεθνούς ∆ικαίου: Η Τουρκία εδώ και δεκαετίες διακινεί ότι στο Αιγαίο ισχύουν µοναδικές συνθήκες, που επιβάλλουν µία άλλη αντιµετώπιση από αυτήν που εφαρµόζεται σε όλο τον υπόλοιπο κόσµο. Ισχυρίζεται, π.χ., ότι τα νησιά δεν έχουν θαλάσσιες ζώνες όταν βρίσκονται αντιµέτωπα µε (τουρκικές) ηπειρωτικές ακτές. Η Ελλάδα, αντιθέτως, δεν υποστηρίζει καινοφανείς απόψεις επειδή απλώς εµφανίζονται ως ευνοϊκές για τα ελληνικά συµφέροντα. Ο χάρτης του χωροταξικού σχεδιασµού που δηµοσιεύτηκε ακολουθεί κατά γράµµα τα οριζόµενα στο ∆ιεθνές ∆ίκαιο όπως προκύπτουν από τη Σύµβαση για το ∆ίκαιο της Θάλασσας, από το διεθνές εθιµικό δίκαιο και από τη διεθνή νοµολογία.
Αρχή 3η: Οι κινήσεις µας καλό είναι να έχουν και ευρωπαϊκό έρεισµα: Ο χάρτης δηµοσιεύτηκε στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής οδηγίας 2014/89/Ε.Ε., που ζητά από όλα τα ευρωπαϊκά κράτη να καταθέσουν λεπτοµερείς χρήσεις για όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες τους. Οι περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ αποτελούν πλέον και επισήµως τµήµα των αντίστοιχων ευρωπαϊκών θαλάσσιων ζωνών.
*καθηγητή ∆ιεθνούς ∆ικαίου & Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήµιο - βουλευτή Ν.∆. στην Α΄ Αθηνών
