Η Περιφέρεια Αττικής και η Ισραηλιτική Κοινότητα Αθηνών, συνδιοργάνωσαν  σειρά εκδηλώσεων την Τετάρτη 27 Ιανουαρίου 2016, τιμώντας την Ημέρα Μνήμης Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος.

Οι φετινές εκδηλώσεις είχαν σαν Κεντρικό Θέμα τους Δικαίους Μεταξύ των Εθνών. Το κράτος του Ισραήλ, από το 1963 απονέμει τον τίτλο «Δίκαιος των Εθνών» σε όσους μη Εβραίους έθεσαν σε κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή προκειμένου να σώσουν Εβραίους από τη ναζιστική λαίλαπα. Με τον τίτλο αυτό έχουν τιμηθεί 25.685 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, ανάμεσα στους οποίους και 328  Έλληνες πολίτες.  

Η Ισραηλιτική Κοινότητα Αθηνών, τιμώντας τους 328 συμπολίτες μας, χάραξε ανάγλυφα τα ονόματα τους σε ειδικό μνημείο στο χώρο της Συναγωγής, στην οδό Μελιδόνη στο Θησείο, στον ίδιο χώρο δηλαδή που οι Ναζί συγκέντρωσαν, συνέλαβαν και εκτόπισαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης 800 Εβραίους της Αθήνας, λίγα μόλις μέτρα από το μνημείο του Ολοκαυτώματος της πόλης. «Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο η Ισραηλιτική Κοινότητα Αθηνών φιλοξενεί από σήμερα το Μνημείο των Ελλήνων Δικαίων, ως ελάχιστη ένδειξη ευγνωμοσύνης του συνόλου των Ελλήνων Εβραίων. Παρακαταθήκη στην πόλη της Αθήνας για να τους θυμάται και να τους τιμά για πάντα. Γιατί απλά ήταν ΑΝΘΡΩΠΟΙ», ανέφερε στο χαιρετισμό του ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών κ. Μίνος Μωυσής. 

Τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου τέλεσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπιος  Παυλόπουλος, παρουσία πολλών εκ των 328 Ελλήνων Δικαίων των Εθνών, απογόνων τους αλλά Ελλήνων Εβραίων που ζουν σήμερα χάρη στη γενναιότητα των συμπολιτών τους.       

Την ίδια μέρα στις 12.00, στο μνημείο του Ολοκαυτώματος (πεζόδρομος οδού Ερμού)  ο Ραββίνος Αθηνών ανέπεμψε επιμνημόσυνη δέηση στην μνήμη των 6.000.000 Εβραίων, μεταξύ αυτών 67.151 Ελλήνων Εβραίων, που εξοντώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και  στη συνέχεια κατέθεσε στεφάνι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπιος Παυλόπουλος. Στεφάνια επίσης κατέθεσαν εκπρόσωποι της Κυβέρνησης, της Περιφέρειας, της Βουλής των Ελλήνων, του Δήμου, Πολιτικών Κομμάτων, των Ενόπλων Δυνάμεων, της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών, του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου, των επιζώντων Ομήρων, Πρεσβειών Ξένων Χωρών και άλλων Οργανισμών.

Η Βουλή των Ελλήνων τίμησε για πρώτη φορά με ειδική εκδήλωση την ημέρα μνήμης των Εβραίων Μαρτύρων του Ολοκαυτώματος, παρουσία επιζώντων των στρατοπέδων συγκέντρωσης και της ηγεσίας του Ελληνικού Εβραϊσμού, στην οποία τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή στη μνήμη των 6.000.000 Εβραίων που εξοντώθηκαν από τη ναζιστική μηχανή θανάτου. 
Στην κεντρική εκδήλωση, το βράδυ της 27ης Ιανουαρίου,  Όμηροι των Στρατοπέδων Συγκέντρωσης, που ζουν ακόμη ανάμεσα μας, άναψαν 6 κεριά στη μνήμη των 6.000.000 Εβραίων θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Είναι οι άνθρωποι που γλύτωσαν από τη φρίκη του βιομηχανοποιημένου θανάτου της Ναζιστικής μηχανής  και μεταφέρουν το βαρύ φορτίο της «ζωντανής απόδειξης» για να μαθαίνουν και να θυμούνται οι νεότερες γενιές το μεγαλύτερο έγκλημα που διαπράχθηκε κατά της ανθρωπότητας..

Στο χαιρετισμό της η Περιφερειάρχης Αττικής κ. Ρένα Δούρου τόνισε «Βρισκόμαστε σήμερα εδώ για να κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη,  περιφρουρώντας την απέναντι στην απειλή της άγνοιας, την απειλή της λήθης, της παραχάραξης, της διαστρέβλωσης. Τούτη είναι η επιτακτική μας αποστολή. Δύσκολη αλλά αναγκαία, όποια θέση κι αν κατέχουμε… έχουμε χρέος να δώσουμε έναν διμέτωπο αγώνα : κατά του αναθεωρητισμού και κατά του αντισημιτισμού. Τις δύο επικίνδυνες και ύπουλες απειλές που σαπίζουν τα θεμέλια της κοινωνίας και αναπτύσσονται εκεί όπου υπάρχει άγνοια και αδιαφορία. Αδιαφορία που μετατρέπεται σε φοβία και σε απόρριψη του άλλου, του ξένου, του πρόσφυγα, του μετανάστη, του διαφορετικού». «Το Ολοκαύτωμα» είπε η κ. Δούρου «είναι μια πρωτόγνωρη οικουμενική τραγωδία που αφορά όλους τους λαούς, όλες τις κοινωνίες, στο μέτρο και το βαθμό που συνεργάστηκαν, ανέχθηκαν, σώπασαν μπροστά στη διάπραξη του Εγκλήματος».

Αναφερόμενη στους «Δικαίους των Εθνών», τόνισε: «Μεμονωμένες ήσαν οι περιπτώσεις εκείνων που, αδιαφορώντας για τους κινδύνους που διέτρεχαν, σήκωσαν το βάρος της υπεράσπισης της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης απέναντι στο σκοτάδι της φονικής ναζιστικής μηχανής. Αναφέρομαι στους Δικαίους μεταξύ των Εθνών, τους hasidei ummόt a-olam. Σε εκείνους που σήκωσαν στους ώμους τους την Ανθρωπότητα. Οι Δίκαιοι των Εθνών, κράτησαν το φως της ελπίδας μέσα στο σκοτάδι του ναζισμού, έγιναν οι κόκκοι άμμου που δεν επέτρεψαν στη μηχανή του θανάτου να λειτουργήσει. Ας σκεφθούμε για μία στιγμή πως θα ήταν αυτό το τοπίο χωρίς την ύπαρξη των Δικαίων; Ήττα της Ζωής και της Ανθρωπιάς. Ακύρωση της Ελπίδας και της πίστης στον Άνθρωπο. Όμως αυτό δεν συνέβη, χάρη και στην αντίσταση των Δικαίων. Οι Δίκαιοι των Εθνών, ανέλαβαν την ευθύνη. Τράβηξαν την κόκκινη γραμμή. Και επέλεξαν στρατόπεδο. Ενήργησαν ως παράγοντες της ηθικής». 

«328 Έλληνες Δίκαιοι των Εθνών», είπε η Περιφερειάρχης Αττικής, «κάποιοι  κατείχαν δημόσια αξιώματα και κάποιοι απλοί πολίτες. Ένα ήταν το κοινό τους σημείο: ότι στάθηκαν εκεί που έπρεπε, όταν έπρεπε, αταλάντευτα. Στο πλευρό των κυνηγημένων. Υποδειγματικές συμπεριφορές από υποδειγματικούς ανθρώπους – είτε πρόκειται για τον Μητροπολίτη Ζακύνθου, Χρυσόστομο είτε για τη Λέλα Καραγιάννη». Και η κ. Δούρου ολοκλήρωσε την ομιλία της επισημαίνοντας: «Εκείνο που οφείλουμε να επιδεικνύουμε καθημερινά είναι η βούληση να μην ξεχάσουμε. Η αδιαπραγμάτευτη θέληση να αγωνιστούμε κατά της λήθης. Η Σιμόν Βέιλ δίνει το μέτρο και το μέγεθος του καθήκοντός μας: «Τίποτε δεν σβήνει: τα καραβάνια, η δουλειά, ο εγκλεισμός, οι παράγκες, οι αρρώστιες, το κρύο, η έλλειψη ύπνου, η πείνα, οι ταπεινώσεις, η κτηνωδία, τα κτυπήματα, οι κραυγές, τίποτε δεν μπορεί και δεν πρέπει να ξεχαστεί.(…) Δεν θα ξεχάσω ποτέ. Εκεί κάτω στις γερμανικές πεδιάδες εκτείνονται πλέον απογυμνωμένοι χώροι όπου επικρατεί η σιωπή. Αυτό είναι το φοβερό βάρος του κενού που η λήθη δεν έχει το δικαίωμα να γεμίσει και όπου η μνήμη των ζωντανών θα κατοικεί για πάντα».

Ο Πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών κ. Μίνος Μωυσής  αφού διάβασε απόσπασμα από την περιγραφή του πατέρα του Εσδρά Μωυσή στην αίτηση που υπέβαλε στο Yad Vashem, για την απονομή του τίτλου Δίκαιος των Εθνών στον Σταύρο Διαμαντή από το χωριό Στόμιο Κισσάβου κοντά στη Λάρισα απευθύνθηκε στους 328 Έλληνες Δικαίους των Εθνών: «Σταύρο, και άλλοι 327 Έλληνες Δίκαιοι των Εθνών, σηκώσατε στις πλάτες σας την ευθύνη ενός ολόκληρου κόσμου να αντισταθεί στη βαρβαρότητα και το μίσος με όπλο μόνο την ανθρωπιά. Ήσασταν λίγοι, ελάχιστοι, οι περισσότεροι στην καλύτερη περίπτωση αδιαφόρησαν. Ήσασταν όμως αρκετοί για να γράψετε μια Ιστορία, χωρίς να διεκδικήσετε τη δόξα, ταπεινά, όπως αξίζει σε ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ.». 

«6.000.000 ομόθρησκοι μου» τόνισε ο κ. Μωυσής, «ανάμεσα τους 67.151 Έλληνες Εβραίοι δεν είχαν την τύχη να γνωρίσουν τον ανθρωπισμό και τη θαλπωρή σας. Όσοι όμως σώθηκαν από εσάς, έγιναν οι ζωντανές αποδείξεις του ηρωισμού σας. Εγώ αλλά και πολλοί σήμερα εδώ, σε σας οφείλουμε το γεγονός ότι υπάρχουμε. Και σας ευγνωμονούμε για αυτό». Και ο κ. Μωυσής κατέληξε με το μήνυμα ότι  «Η Μνήμη του Ολοκαυτώματος τιμά τα αναρίθμητα θύματά του και θυμίζει στον κόσμο όλο που μπορεί να οδηγήσει η προκατάληψη, ο φανατισμός, το μίσος».

Η Ισραηλινή συγγραφέας, σκηνοθέτης και ποιήτρια Dr Michal Govrin, στην ομιλία της με θέμα: «Σε έναν τόπο που δεν υπάρχουν άνθρωποι, προσπαθεί να υπάρξει ένας άνθρωπος» ανέφερε μεταξύ των άλλων: «Θυμηθείτε, και στρέψτε την μνήμη στην αντίσταση απέναντι στην εξάλειψη της ανθρώπινης ύπαρξης, σε ανάμνηση της ανθρωπότητας».  «Εβδομήντα χρόνια μετά το Ολοκαύτωμα, με τη συρρίκνωση της  γενιάς των επιζώντων που μεταφέρουν μέσα τους τον τρόμο αυτού του γεγονότος, πως η μνήμη θα μεταφερθεί σε αυτούς που δεν ήταν εκεί, στις επόμενες γενεές;», αναρωτήθηκε η Ισραηλινή διανοούμενη Μιχάλ Γκοβρίν και συνέχισε: « Το βασικό ερώτημα που τίθεται για μας σήμερα είναι, πώς μπορεί κάποιος να κρατήσει την έκκληση προς την ανθρωπότητα στην καρδιά της μεταφερόμενης μνήμης ενός γεγονότος του οποίου ο πυρήνας ήταν η εξόντωση των ανθρώπων; Και πώς μπορεί κανείς να διατηρήσει τη μνήμη του ατόμου στην καρδιά της συλλογικής μνήμης; Πώς μπορεί κανείς να μετατρέψει τη μετάδοση της μνήμης, ώστε να φαίνεται όχι μόνο για το παρελθόν αλλά και γίνεται μια δέσμευση στο εδώ και τώρα; Ή, με άλλα λόγια, πώς, σε απόσταση εβδομήντα χρόνων, η μεταφορά της μνήμης του Ολοκαυτώματος  να μην είναι μόνο  «η ευθύνη της ανάμνησης» αλλά και πρόκληση για να «θυμόμαστε υπεύθυνα»;

Το Ολοκαύτωμα ήταν η καταστροφή του άλλου, της ανθρώπινης ύπαρξης με την ιδιότητα του «άλλου», εξήγησε η Μιχάλ Γκοβρίν «έξι εκατομμύρια Εβραίοι, άτομα με αναπηρία, Ρομά, ομοφυλόφιλοι και μετά από αυτούς, θύματα ήταν οι Σλάβοι, οι Ρώσοι, οι Πολωνοί, και όλοι οι άλλοι που ορίστηκαν ως διαφορετικοί από την παρανοϊκή  ψευδαίσθηση της «ανώτερης φυλής» Η καταστροφή ξεκίνησε με εξοστρακισμό, ταπείνωση, και τη διαγραφή της ταυτότητας και συνεχίστηκε με τη δολοφονία και την διαγραφή κάθε ανάμνησης των δολοφονηθέντων». Η Μιχάλ Γκοβρίν αναφερόμενη στους «Δικαίους των Εθνών» είπε: «Παράλληλα οι Εβραίοι, τα θύματα, αγωνίζονται για τη ζωή και την ανθρωπιά τους, ενώ  ο υποδειγματικός ηρωισμός των «δικαίων»  μη Εβραίων λάμπει από το Ολοκαύτωμα. Στάθηκαν έξω από τη μονολιθικότητα των θεατών και με κίνδυνο των ιδίων και των οικογενειών τους, έσωσαν ζωές. Ήρθαν από όλα τα στρώματα  της κοινωνίας, Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι, και μέλη ανατολικών θρησκειών. Πράξεις ελέους και θάρρους, σύμφωνα με τις ηθικές και ανθρωπιστικές αξίες που άντλησαν από τη θρησκεία τους και τον πολιτισμό τους. Στην εβραϊκή παράδοση, οι ενέργειές τους περιγράφονται από το ρητό, "Αυτός που σώζει μια ψυχή είναι σαν να έχει σώσει ολόκληρο τον κόσμο." Ο πυρήνας της μνήμης απαιτεί να αγωνιστούμε για την ανθρωπιά απέναντι στις προσπάθειες να την διαγράψουν, να διαγράψουν το φως που μας καθοδηγεί».

Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ν. Ιωνίας και Φιλαδελφείας κ. Γαβριήλ, σε μια συγκινητική ομιλία επεσήμανε της συμβολή της Εκκλησίας της Ελλάδος στην διάσωση μελών της Εβραϊκής Κοινότητας από τη Ναζιστική φρίκη του Β’ παγκοσμίου πολέμου, και καταδίκασε απερίφραστα κάθε μορφή βίας ως μέσο επίλυσης προβλημάτων. «Είναι καθοριστική η συμβολή  της Εβραϊκής Κοινότητας στην μακραίωνη διαδρομή της πατρίδας μας, στην εμπορική και οικονομική της ανάπτυξη», τόνισε ο Μητροπολίτης Γαβριήλ ενώ  χαρακτήρισε τον διαθρησκειακό διάλογο ως «καθοριστικό παράγοντα στην αρμονική συνύπαρξη και τη κοινωνική συνοχή. «Το Ολοκαύτωμα πρέπει να είναι αφορμή αποφυγής παρόμοιων πρακτικών και ταυτόχρονα μνήμης και σεβασμού προς τα πρόσωπα που έχασαν τη ζωή τους στο βωμό της μισαλλοδοξίας και του φανατισμού» κατέληξε ο Μητροπολίτης Γαβριήλ.   
Η εκδήλωση έκλεισε  με μουσικό δρώμενο από τον κ. Παναγιώτη Καλαντζόπουλο και την Ορχήστρα του Δρόμου.