Ήταν ένα βράδυ του Νοεμβρίου 2014, στο διαμέρισμα του Αλέξη Τσίπρα, τότε αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, λίγους μήνες πριν από την εκλογική του νίκη και την ανάληψη της πρωθυπουργίας. Στην Ανω Κυψέλη, παρόντων, εκτός του κ. Τσίπρα, του Νίκου Παππά και του Γιάννη Δραγασάκη, κατά την εξιστόρηση του Γιάνη Βαρουφάκη, έγινε η περιγραφή του συστήματος παράλληλων πληρωμών, που, όπως αποκαλύπτεται εσχάτως, ήταν σε γνώση της ΚΟ, του Υπουργικού Συμβουλίου και άλλων κομματικών οργάνων. Τότε, ο μετέπειτα υπουργός Οικονομικών, πρωταγωνιστής του πρώτου εξαμήνου της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, ανέλυσε στα τρία κεντρικά στελέχη της Αριστεράς την πρότασή του για μια, κατά τον ίδιο, πραγματική εναλλακτική πρόταση, με την ενεργοποίηση του παράλληλου συστήματος πληρωμών, αγνοώντας, προφανώς, ότι η Ευρωπαϊκή Συνθήκη δεν το επιτρέπει και, άρα, η έκδοση υποσχετικών IOU προϋπέθετε και μετάβαση σε εθνικό νόμισμα.

Κατά τον Γ. Βαρουφάκη, εάν δεν υπήρχε τρόπος να διατηρηθεί η χώρα στην ευρωζώνη με κλειστές τις τράπεζες, τότε το Grexit θα ήταν αναπόφευκτο, τη στιγμή που η ΕΚΤ ανακοίνωνε τη διακοπή της παροχής ρευστότητας, μέσω του ELA, στις ελληνικές τράπεζες. Αρα, η κυβέρνηση, σύμφωνα με τον πρώην υπουργό, δεν θα είχε άλλη επιλογή από το να εκδώσει δικό της χρήμα, βγάζοντας την Ελλάδα από το ευρώ. «Αν, όμως, υπήρχε τρόπος να διατηρηθεί η χώρα στην ευρωζώνη με κλειστές τις τράπεζες, τότε τα πράγματα άλλαζαν».

Το επιχείρημα του Γ. Βαρουφάκη το βράδυ του Νοεμβρίου ήταν η δημιουργία ενός παράλληλου συστήματος πληρωμών, βασισμένο στην ιστοσελίδα του υπουργείου Οικονομικών TAXISnet, που θα επέτρεπε τη συνέχιση των συναλλαγών σε ευρώ, ακόμα και αν τρόικα και ΕΚΤ μάς έκλειναν τις τράπεζες.

Σύμφωνα με την εξιστόρηση Βαρουφάκη, ο κάθε φορολογούμενος, το κάθε ΑΦΜ, διαθέτει, εν δυνάμει, χρεωστικό λογαριασμό στο TAXISnet, στον οποίο καταβάλλει τους φόρους που του αναλογούν, κάνοντας μεταβίβαση (π.χ., μέσω web banking) από τον τραπεζικό λογαριασμό του. Αρα, θα δινόταν σε κάθε φορολογούμενο η δυνατότητα, με ένα PIN, να μεταφέρει πιστωτικές μονάδες (από τον ΑΦΜ του σε οποιονδήποτε άλλον ΑΦΜ) στην επικράτεια».

Πώς θα λειτουργούσε

Ο πρώην υπουργός Οικονομικών, μάλιστα, έχει προχωρήσει -με σειρά άρθρων και συνεντεύξεων- σε αναλυτική περιγραφή του συστήματος, ως εξής:

Εστω ότι υπάρχει ληξιπρόθεσμη οφειλή του Δημοσίου προς την Εταιρεία Α’, ύψους 200.000 ευρώ. Εστω, ακόμα, ότι η Εταιρεία Α’ χρωστάει 50.000 ευρώ στην Εταιρεία Β’ και μισθό ύψους 2.000 ευρώ στον Υπάλληλο 1. Παράλληλα, η Εταιρεία Β’ χρωστάει πάνω από 48.000 ευρώ στην Εφορία και 2.000 ευρώ στον Υπάλληλο 2, ο οποίος, με τη σειρά του, χρωστά 800 ευρώ στον Πολίτη 3, που και αυτός έχει να πληρώσει φόρους άνω των 800 ευρώ στο κράτος.

Αν κάθε ΑΦΜ αποκτήσει κι έναν χρεωστικό λογαριασμό και αποδοθεί στον φορολογούμενο ένα PIN, με το οποίο θα μπορεί να μεταφέρει όποιο ποσό θέλει σε όποιον άλλον ΑΦΜ επιθυμεί, προκύπτει η εξής δυνατότητα: Το Δημόσιο εγγράφει πίστωση 200.000 ευρώ (απλώς δακτυλογραφώντας το νούμερο αυτό) στον ΑΦΜ της Εταιρείας Α’. Η Α’ μπορεί να χρησιμοποιήσει το PIN της για να μεταφέρει 50.000 ευρώ στον ΑΦΜ της Εταιρείας Β’ και 2.000 ευρώ στον ΑΦΜ του Υπαλλήλου 1.

Σύμφωνα με το σχέδιο, αυτές οι πιστώσεις είναι εγκλωβισμένες εντός του ΤΑΧΙSnet. Η Εταιρεία Α’, λοιπόν, δεν μπορεί να τα τραβήξει μετρητά και γι’ αυτό έχει κάθε λόγο να τα μεταφέρει στο ΑΦΜ της Εταιρείας Β’. Στη συνέχεια, η Εταιρεία Β’ μεταφέρει 48.000 ευρώ πίσω στην Εφορία και 2.000 ευρώ στον Υπάλληλο 2, ο οποίος με τη σειρά του χρησιμοποιεί το PIN του για να μεταφέρει 800 ευρώ στον Πολίτη 3, που εν συνεχεία και αυτός αποπληρώνει κάποιους από τους φόρους τους οποίους χρωστά!

Στην περίπτωση κατά την οποία η ΕΚΤ και η τρόικα κλείνανε τις τράπεζες, κατά τον Γ. Βαρουφάκη, οι μεταφορές αυτές θα γίνονταν μέσω εφαρμογών κινητών τηλεφώνων ή και πλαστικών καρτών. Π.χ., συντάξεις και μισθοί θα μπορούσαν, μερικώς, να κατατίθενται στους λογαριασμούς του TAXISnet, απ’ όπου οι ιδιώτες θα μπορούσαν να πληρώνουν αλλήλους. Ακόμη, κατά τον ίδιο, στον βαθμό που όλοι -και τα σούπερ μάρκετ- πρέπει να πληρώνουν φόρους, όλοι θα δέχονταν (ιδίως σε περίοδο χαμηλής ρευστότητας μετρητών) αυτές τις πληρωμές. Ακόμη, πίστευε ότι, πολύ γρήγορα, δεν θα χρειάζονταν καν οι πλαστικές κάρτες, καθώς η λειτουργία τους θα μπορούσε να γίνει με εφαρμογή κινητών τηλεφώνων, όπως εκείνες του Apple Pay ή του Google Wallet.

Προ ημερών, από την Ιταλία, σε εκδήλωση του κόμματος του Πέπε Γκρίλο, ο Γκλεν Κιμ, σύμβουλος, τότε, του Γ. Βαρουφάκη και σήμερα του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου, διευκρίνισε πως το νόμισμα αυτό θα είχε τη μορφή «κουπονιού». Θα δινόταν αρχικά στους δημοσίους υπαλλήλους και θα αντιστοιχούσε στο 10% του μισθού τους, ενώ θα χρησιμοποιείτο για να πληρωθούν φόροι, στο πρότυπο των κουπονιών σίτισης.

Το ενδιαφέρον είναι ότι τον Μάρτιο του 2015 και σε συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου υπό την προεδρία του κ. Τσίπρα, ως πρωθυπουργού πλέον, ο Γ. Βαρουφάκης εξήγησε πως σε πρώτο στάδιο η κυβέρνηση ήταν έτοιμη να εκδώσει χρεωστικές κάρτες οι οποίες θα περιείχαν μερικές εκατοντάδες ευρώ μηνιαίως και θα μοιράζονταν σε 300.000 περίπου οικογένειες που βρίσκονταν πολύ κάτω από το όριο της φτώχειας. Σύντομα θα γινόταν αντικατάσταση των καρτών αυτών με τις αστυνομικές ταυτότητες και, έτσι, θα μετατρέπονταν σε βάση για την πλήρη επέκταση του παράλληλου συστήματος πληρωμών. Πολύ γρήγορα, μάλιστα, δεν θα χρειάζονταν καν αυτές οι πλαστικές κάρτες, καθώς η λειτουργία τους θα μπορούσε να γίνεται με εφαρμογή κινητών τηλεφώνων.

Παράλληλα, με όσους μιλάει επιμένει ότι το παράλληλο σύστημα πληρωμών: α) ούτε θα αντικαθιστούσε το ευρώ και θα εισήγαγε νέο νόμισμα β) ούτε θα επέτρεπε στην κυβέρνηση να διαθέτει ρευστότητα και αγοραστική δύναμη σε προμηθευτές και σε αδύναμους πολίτες (π.χ., ληξιπρόθεσμες οφειλές αλλά και το ΕΚΑΣ ή μέρος των μισθών/συντάξεων που η τρόικα τελικά «κούρεψε») και γ) βασιζόταν σε υποσχετικές εκφρασμένες σε ευρώ που ναι μεν δεν μπορούσαν να ρευστοποιηθούν, αλλά οι οποίες, δε, θα είχαν μόνιμη και σταθερή ζήτηση, καθώς οι πολίτες θα είχαν τη δυνατότητα να πληρώνουν τους φόρους τους με αυτές (κάτι προτιμότερο από το να χρησιμοποιούν για αυτόν τον σκοπό ευρώ έκδοσης ΕΚΤ).

Το παράδειγμα της Καλιφόρνιας

Τo παράλληλο νόμισμα, με μια μορφή του, εφαρμόστηκε μεταξύ άλλων στην Καλιφόρνια το 2009, όταν η αμερικανική αυτή Πολιτεία αδυνατούσε να καταβάλει τις οφειλές της σε δανειστές, προμηθευτές και πολίτες. Τότε, σε συνθήκες πτώχευσης, εντός δολαρίου, εφαρμόστηκε το σύστημα με τις υποσχετικές, τα περίφημα IOU (I Owe You / Σου χρωστάω), με τις οποίες η Πολιτεία κατέβαλλε τις οφειλές της. Ταυτόχρονα, οι πολίτες που πήραν υποσχετικές είχαν τις εξής δυνατότητες: α) να κρατήσουν τα IOU και κάποια στιγμή να τα εξαργυρώσουν σε μετρητά, β) να γίνεται μεταφορά σε άλλων πολιτών ή επιχειρήσεων ως μέσο πληρωμής και γ) να χρησιμοποιηθούν μελλοντικά για πληρωμή φόρων στην Πολιτεία. Τότε, ο κυβερνήτης Αρνολντ Σβαρτσενέγκερ μοίρασε 91.000 υποσχετικές, ύψους 354.000.000 δολαρίων, και κάποιες τράπεζες τις δέχθηκαν, αλλά για λίγες μέρες. Σε πολύ σύντομο χρόνο, όμως, καταργήθηκαν τα IOU.

Από την κυριακάτικη «Ελευθερία του Τύπου»