Την σύνοψη της μελέτης εξειδικευμένων επιστημόνων  που διενεργήθηκε με πρωτοβουλία της Νέας Δημοκρατίας  για τα αίτια της καταστροφικής πλημμύρας στη Δυτική Αττική και τις απαιτούμενες παρεμβάσεις στην περιοχή, έδωσε στη δημοσιότητα το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Εξειδικευμένοι επιστήμονες αναζήτησαν τις αιτίες της τραγωδία στη Μάνδρα με τους 23 νεκρούς από τις πλημμύρες τον Νοέμβριο, τις φυσικές καταστροφές  που προκλήθηκαν ενώ αναζητήθηκαν και οι πολιτικές ευθύνες που πρέπει να αναζητηθούν με φόντα τα αντιπλημμυρικά έργα που όπως αποδεικνύει η μελέτη ήταν ανύπαρκτα. Σύμφωνα με την μελέτη πιθανά αίτια της τραγωδία είναι η  έλλειψη των απαραίτητων έργων ανάσχεσης στις ορεινές εκτάσεις, όπως π.χ. φράγματα ανάσχεσης , αλλά και τα ατελή έργα αντιπλημμυρικής προστασίας στην περιοχή των οικισμών, σε συνδυασμό με την ασυνέχεια, τη μείωση των διατομών ή και την κατάργηση των κύριων ρεμάτων, εξαιτίας π.χ. επιχωματώσεων, καταπατήσεων ή μη-ορθολογικής δόμησης. Η μελέτη εστίασε την  πλημμύρα του Νοεμβρίου 2017, τα πιθανολογούμενα αίτια, οι επιπτώσεις της και ο περιορισμός τους με ανάλογα μέτρα που προτείνει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.  

Η βροχόπτωση στο Όρος Πατέρας χαρακτηρίστηκε ως ισχυρή και καταστρεπτική.

Η πλημμύρα στη Μάνδρα εκτιμήθηκε ότι είχε περίοδο επαναφοράς τουλάχιστον 100 ετών ή και μεγαλύτερη, δηλ. πρόκειται για ένα εξαιρετικά σημαντικό πλημμυρικό γεγονός που δεν είναι συνηθισμένο.  

1.         Τα αίτια της πλημμύρας ήταν τα ακόλουθα:  

Η έλλειψη των απαραίτητων έργων ανάσχεσης στις ορεινές εκτάσεις, όπως π.χ. φράγματα ανάσχεσης και συγκράτησης φερτών, κορμοδέματα και κορμοπλέγματα, σε συνδυασμό με τις μεγάλες κλίσεις του υφιστάμενου υδρογραφικού δικτύου των λεκανών απορροής που δέχθηκαν την έντονη βροχόπτωση και οδήγησαν εξαιρετικά γρήγορα τα νερά στα ρέματα της περιοχής.   Τα ατελή έργα αντιπλημμυρικής προστασίας στην περιοχή των οικισμών, σε συνδυασμό με την ασυνέχεια, τη μείωση των διατομών ή και την κατάργηση των κύριων ρεμάτων, εξαιτίας π.χ. επιχωματώσεων, καταπατήσεων ή μη-ορθολογικής δόμησης.   Τα χαρακτηριστικά της βροχόπτωσης, που χαρακτηρίστηκε ως ισχυρή και καταστρεπτική.  

2.         Οι δυνητικές επιπτώσεις από την πλημμύρα αναλύονται σε 4 κατηγορίες:

(1) στον πληθυσμό, (2) οικονομικές, (3) περιβαλλοντικές και (4) πολιτιστικές. Οι επιπτώσεις στον πληθυσμό έχουν προτεραιότητα, και ειδικότερα αυτές που αφορούν την ανθρώπινη ζωή. Στο συγκεκριμένο πλημμυρικό επεισόδιο υπήρξε απώλεια σε ανθρώπινες ζωές, γεγονός που επισκιάζει όλα τα υπόλοιπα. Όμως, σημαντικότατες ήταν οι επιπτώσεις και στις υπόλοιπες κατηγορίες και ιδιαίτερα στις οικονομικές δραστηριότητες.  

3.         Οι επιπτώσεις της πλημμύρας είναι σημαντικά μικρότερες, όταν γίνεται ορθή διαχείρισή της με κατάλληλα μέτρα που αφορούν τα ακόλουθα: (1) Πρόληψη, (2) Προστασία, (3) Ετοιμότητα, και (4) Αποκατάσταση (ατομική, κοινωνική, περιβαλλοντική και άλλες μορφές αποκατάστασης).  

Δείτε την τεχνική έκθεση ΕΔΩ

Προτάσεις για λύσεις και παρεμβάσεις  

Στη διατύπωση των προτάσεων έχει προτεραιότητα η ασφάλεια των πολιτών, με βάση την οποία προτείνεται η άμεση ολοκλήρωση των ακολούθων έργων και ενεργειών:  

Τα απαιτούμενα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας στην περιοχή των οικισμών. Επιπλέον, θα πρέπει να γίνουν άμεσα οι ενέργειες για τη μείωση του υφιστάμενου υψηλού κινδύνου σε περίπτωση επανάληψης του φαινομένου, όπως π.χ. η απομάκρυνση των επιχωματώσεων, ο καθαρισμός της κοίτης των ρεμάτων, η αποκατάσταση των κατασκευών και υποδομών που έχουν υποστεί βλάβες κ.α.

Τονίζεται η ανάγκη αντιμετώπισης των προβλημάτων υγιεινής εξαιτίας της προκληθείσας υποβάθμισης της ποιότητας του νερού του δικτύου ύδρευσης.   Τα απαραίτητα έργα ανάσχεσης στις ορεινές εκτάσεις, όπως π.χ. φράγματα ανάσχεσης και συγκράτησης φερτών, κορμοδέματα και κορμοπλέγματα.   Τα έργα αυτά χαρακτηρίζονται ως επείγοντα, οπότε συνιστάται να εξεταστεί η δυνατότητα πραγματοποίησής τους με διαδικασίες «επείγοντος» (fast-track), χωρίς καθυστερήσεις, στο πλαίσιο της νομοθεσίας, ώστε να αποδοθούν στο κοινωνικό σύνολο σε σύντομο διάστημα.  

Τα συνιστώμενα μέτρα πρόληψης και ετοιμότητας με την ενίσχυση και  οργάνωση της κατάλληλης πολιτικής προστασίας για να μην υπάρχουν ανθρώπινες απώλειες. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:   Η υλοποίηση όλων των ενεργειών που προβλέπονται στα Σχέδια Έκτακτης Ανάγκης, σύμφωνα με το Γενικό Σχέδιο Πολιτικής Προστασίας «Ξενοκράτης» (ν. 3013/2002, ΥΑ 1299/7-4-2003) και το πρόσφατο έγγραφο 7742/1-11-2017 της ΓΓΠΠ για τις πλημμύρες.   Η ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού Επιχειρησιακού Συστήματος Έγκαιρης Προειδοποίησης Πλημμυρών με τη χρήση σύγχρονων επιστημονικών μεθόδων πρόβλεψης, μέτρησης-καταγραφής, και μαθηματικών μοντέλων υδρολογίας και υδραυλικής (διόδευσης πλημμύρας).  

Η οργάνωση δράσεων εκπαίδευσης-ενημέρωσης των πολιτών, αλλά και των τοπικών Αρχών, σε θέματα αντιμετώπισης πλημμυρών, ιδιαίτερα στις πληγείσες περιοχές, καθώς και σε όσες περιοχές κρίνεται ότι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο.  

Επίσης, προτείνονται τα ακόλουθα:

  Στοχευμένος αντιπλημμυρικός σχεδιασμός για την ευρύτερη περιοχή, ο οποίος θα εντοπίσει και θα ιεραρχήσει τυχόντα επιπλέον έργα, τόσο στην ορεινή όσο και στην πεδινή ζώνη.   Εφαρμογή των Μέτρων που προβλέπονται στα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας, ιδιαίτερα αυτών που αφορούν εξειδικευμένες δράσεις στις περιοχές που επλήγησαν.   Αναβάθμιση της Εθνικής Τράπεζας Υδρολογικής και Μετεωρολογικής Πληροφορίας (ΕΤΥΜΠ – ΥΠΕΝ/ΕΓΥ), η οποία πρέπει να αποτελέσει την ενοποιημένη βάση που θα συγκεντρώνει τα πλέον έγκυρα και πρόσφατα υδρομετεωρολογικά στοιχεία, από όλους τους Φορείς, με επαρκή χωρική κάλυψη.   Τέλος, συνιστάται η πραγματοποίηση άμεσων ενεργειών για την επίλυση των διαφόρων χρόνιων προβλημάτων της χώρας που συμβάλλουν, καθένα με τον τρόπο του, σε τραγικά αποτελέσματα. Τέτοια είναι:   Η γραφειοκρατία που εμποδίζει την ταχεία εξέλιξη των διαδικασιών που σχετίζονται με την παραγωγή έργων.

Ειδικότερα, τονίζεται η δυσκολία με την οποία παράγονται οι τεχνικές μελέτες στη χώρα μας, από τη στιγμή που ανακύπτει το πρόβλημα που πρέπει να μελετηθεί μέχρι τη στιγμή που θα «ωριμάσει» ώστε να κατασκευασθούν τα σχετικά τεχνικά έργα. Οι καθυστερήσεις είναι πολύ μεγάλες και οφείλονται κυρίως στις καθυστερήσεις της δημόσιας διοίκησης στην έκδοση εγκρίσεων και αδειοδοτήσεων.  

Ο μη-ορθολογικός πολεοδομικός σχεδιασμός, ο οποίος στις συνήθεις περιπτώσεις στον ελληνικό χώρο ακολουθεί την ανάπτυξη και δεν προηγείται αυτής. Τα ρέματα καλύπτονται για τη δημιουργία δρόμων, προβλέποντας στην καλύτερη περίπτωση κάποιο τεχνικό έργο διόδευσης της ροής που συνέρεε στο ρέμα αυτό.   Η πολυδαίδαλη νομοθεσία, η οποία δεν διευκολύνει την απλή και γρήγορη επίλυση των θεμάτων που ανακύπτουν.   Η ευθυνοφοβία, που οδηγεί στην αποφυγή λύσης ενός θέματος, ενόψει ενδεχόμενης κατηγορίας από κάποιον που θίγεται, έστω και καταχρηστικά.  

Η πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων μεταξύ των κρατικών φορέων.

  Η προχειρότητα στην αντιμετώπιση των θεμάτων. Συνήθως, τα προβλήματα αντιμετωπίζονται τοπικά και αποσπασματικά χωρίς συνολικό σχεδιασμό.   Τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα, ιδίως σχετικά με την ιδιοκτησία και τη χρήση της γης.  

Η ανεπαρκής περιβαλλοντική εκπαίδευση και συνείδηση, με αποτέλεσμα να παραβιάζονται οι νόμοι της φύσης, άλλοτε από αδιαφορία, άλλοτε από μικροσυμφέροντα, χωρίς συνειδητοποίηση ότι τελικά κάθε πολίτης θα θιγεί από την αντίδραση της φύσης.

  Η έλλειψη εκπαίδευσης των πολιτών για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών.