Αύριο, η Βουλή θα κληθεί να ψηφίσει ακόµα ένα πολυνοµοσχέδιο µε προαπαιτούµενα για την ολοκλήρωση της 4ης αξιολόγησης. Ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, αναµένεται να ανεβεί στο βήµα της Βουλής -λίγο πριν ή λίγο µετά την έναρξη του Μουντιάλ στη Ρωσία και να θριαµβολογήσει πως µε την ψήφιση των µέτρων η χώρα µπαίνει στην τελική ευθεία για την έξοδο από τα Μνηµόνια.

Αυτό που θα περιγράψει δεν θα είναι τίποτα άλλο από µια «µατωµένη» έξοδο, η οποία θα ισοδυναµεί µε την πληρωµή των επιχείρων του θυελλώδους πρώτου οκταµήνου διακυβέρνησης του 2015 και της «υπερήφανης διαπραγµάτευσης».

Ο πρωθυπουργός, ωστόσο, δεν θα το παραδεχθεί ποτέ.

Θα µπορούσε να το κάνει, αν, ως άλλος Ουίνστον Τσώρτσιλ, είχε προειδοποιήσει για δάκρυα, ιδρώτα και πόνο. Αντ’ αυτού, ο ίδιος δεσµευόταν για σκίσιµο Μνηµονίων µε έναν νόµο και ένα άρθρο. Για να φτάσουµε στην ψηφοφορία της προσεχούς Πέµπτης, η Βουλή εκλήθη τρεις φορές στο µεσοδιάστηµα 2016-2018 να ψηφίσει νοµοσχέδια-µαµούθ µε προαπαιτούµενα περικοπών και επιβολής φόρων για την ολοκλήρωση των αλλεπάλληλων αξιολογήσεων.

Πέραν, όµως, των αξιολογήσεων, υπήρξαν ακόµα δύο νοµοθετικές πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της διαπραγµάτευσης, οι οποίες έµελλε να στιγµατίσουν την τριετία ΣΥΡΙΖΑ ΑΝ.ΕΛ.

Η πρώτη ήταν ο νόµος 4387/2016, ο περίφηµος Νόµος Κατρούγκαλου, µε το µαχαίρι στις συντάξεις. Η δεύτερη, η οποία κλόνισε ακόµα και την κυβερνητική συνοχή, ήταν η τροπολογία για τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασµούς, η οποία ψηφίστηκε από µόλις 146 βουλευτές.  

ΜΕΤΑΣΤΡΟΦΗ

Μετά από το θυελλώδες καλοκαίρι του 2015, το πρώτο κοµβικό νοµοσχέδιο µέτρων «τσεκουρώµατος» το οποίο πέρασε από τη Βουλή ήταν το νοµοσχέδιο για την ασφαλιστική και συνταξιοδοτική µεταρρύθµιση. Οπως, όµως, συµβαίνει σχεδόν πάντα, µαζί µε τα συνταξιοδοτικά κόλλησαν και επίπονες φορολογικές επιβαρύνσεις, µε αποτέλεσµα ο τίτλος του νοµοσχεδίου που κατατέθηκε στη Βουλή να είναι «Ενιαίο Σύστηµα Κοινωνικής Ασφάλειας Μεταρρύθµιση ασφαλιστικού-συνταξιοδοτικού συστήµατος Ρυθµίσεις φορολογίας εισοδήµατος και τυχερών παιγνίων και άλλες διατάξεις».

Στις 8 Μαΐου του 2016, οπότε και το νοµοσχέδιο ψηφίστηκε στην Ολοµέλεια, για πρώτη φορά µετά τον Αύγουστο του 2015 οι βουλευτές ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝ.ΕΛ. ήρθαν αντιµέτωποι µε την πραγµατικότητα και, κυρίως, µε το τι σήµαινε η µνηµονιακή µεταστροφή τους. Μεταξύ άλλων, µε το νοµοσχέδιο, το οποίο περιλάµβανε κυρίως εφαρµοστικές ρυθµίσεις του τρίτου Μνηµονίου, πέρασαν η σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ, η αύξηση του φόρου εισοδήµατος από ενοίκια, η µεγάλη περικοπή σε συντάξεις και επιδόµατα, η αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στα 67 έτη και η περικοπή της ετήσιας δαπάνης για µερίσµατα.

Μαχαίρι στην καρδιά του ΣΥΡΙΖΑ, ωστόσο, δεν ήταν άλλο από τη µείωση του αφορολογήτου στα 8.600 ευρώ. Λίγες ηµέρες προηγουµένως, η είδηση που κυριαρχούσε δεν ήταν άλλη από την απειλή του υπουργού Οικονοµικών, Ευκλείδη Τσακαλώτου, πως θα παραιτείτο, αν το αφορολόγητο έπεφτε κάτω από τα 9.000 ευρώ. ∆ύο χρόνια αργότερα, ο κ. Τσακαλώτος παραµένει υπουργός Οικονοµικών και η νέα µείωση αφορολογήτου επίκειται. ∆εν πέρασαν παρά µόνο λίγες ηµέρες και το διήµερο 21-22 Μαΐου 2016 η Βουλή συνεκλήθη ξανά, και μάλιστα σε επείγουσα διαδικασία, για να ψηφίσει τα προαπαιτούμενα τα οποία θα οδηγούσαν στην ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης επί ημερών ΣΥΡΙΖΑ ΑΝ.ΕΛ. Το πολυνομοσχέδιο-μαμούθ, με τίτλο «Επείγουσες διατάξεις για την εφαρμογή της συμφωνίας δημοσιονομικών στόχων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και άλλες διατάξεις», περιλάμβανε συνολικά 240 άρθρα.

Τα κύρια συστατικά του ήταν δύο. Από τη μια, ο καταιγισμός φόρων και, από την άλλη, η ίδρυση του Υπερταμείου κατ’ απαίτηση των δανειστών. Μεταξύ άλλων, με το πολυνομοσχέδιο αυξήθηκαν συντελεστές του ΕΝΦΙΑ, αυξήθηκε ο ΦΠΑ από το 23% στο 24%, επιβλήθηκε τέλος στη συνδρομητική τηλεόραση και στη σταθερή τηλεφωνία, καταργήθηκε ο μειωμένος ΦΠΑ στα νησιά, επιβλήθηκε τέλος διαμονής ανά διανυκτέρευση στα ξενοδοχεία, αυξήθηκαν οι φόροι στα καύσιμα, επιβλήθηκε φόρος στον καφέ και καταργήθηκε ο μειωμένος φόρος κατανάλωσης στα αλκοολούχα ποτά στα νησιά.

«Κύριε υπουργέ, αν κάπου χάνω τον λογαριασμό και ξεχάσω κανέναν φόρο, μου τον λέτε εσείς», είπε χαρακτηριστικά στον Ευκλείδη Τσακαλώτο ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Ν.Δ., Νίκος Δένδιας, έκλεισε, δε, λέγοντας: «Ειλικρινά σας λέω, είμαι βέβαιος ότι έχετε επιβάλει δύοτρεις φόρους που έχω ξεχάσει και από λεπτότητα και από συμπάθεια ο κύριος υπουργός δεν με διορθώνει, για να μη με κάνει να αισθανθώ άσχημα».  

Σοκ στο ΣΥΡΙΖΑ

Η ρύθμιση, που προκάλεσε σοκ ακόμα και στους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ήταν η σύσταση Υπερταμείου αποκρατικοποιήσεων, στο οποίο υπήχθη η δημόσια περιουσία για 99 χρόνια.

Οι θιασώτες της κρατικοποίησης των πάντων εκλήθησαν να υποθηκεύσουν για 100 χρόνια τη δημόσια περιουσία με προοπτική τις ιδιωτικοποιήσεις. Η επίθεση της αντιπολίτευσης ήταν σφοδρή, ωστόσο η ρύθμιση πέρασε άνετα από την κυβερνητική πλειοψηφία. Ακριβώς έναν χρόνο μετά την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης, τον Μάιο του 2017, στη Βουλή έφτασε νέο πακέτο μέτρων, αυτήν τη φορά για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης. Η αντιπολίτευση έσπευσε να χαρακτηρίσει το πολυνομοσχέδιο «τέταρτο Μνημόνιο», καθώς σε αυτό συμπεριελήφθησαν οι δεσμεύσεις της χώρας μέχρι και το 2021.

Εχοντας ως «τυράκι» τα αντίμετρα, οι κυβερνητικοί βουλευτές και οι υπουργοί υποστήριξαν με ιδιαίτερη θέρμη τα μέτρα, αναγκάζοντας τον Κυριάκο Μητσοτάκη, να πει: «Κι εμείς ψηφίσαμε Μνημόνιο, αλλά δεν είχαμε τον ενθουσιασμό του ΣΥΡΙΖΑ». Κύριο χαρακτηριστικό του νομοσχεδίου, το Μεσοπρόθεσμο της περιόδου 2018-2021, το οποίο περιλάμβανε τις δεσμεύσεις για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα.

Παράλληλα, η κυβέρνηση του «κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη» ψήφισε, θέλοντας και μη, τη δυνατότητα ηλεκτρονικών πλειστηριασμών. Σε εκείνη τη συνεδρίαση, της 18ης Μαΐου του 2017, ο υπ. Οικονομικών προανήγγειλε οριστική άρση των capital controls. Σήμερα, Ιούνιο του 2018, τα capital controls είναι ακόμη εδώ.  

«Κόκκινες γραμμές»

Στις 15 Ιανουαρίου 2018, ημέρα ψήφισης του πολυνομοσχεδίου με τα προαπαιτούμενα της τρίτης αξιολόγησης, η Βουλή, και ειδικότερα η κυβερνητική πλειοψηφία, έδειχνε να λειτουργεί υπό το καθεστώς άτυπου μιθριδατισμού. Επειτα από τόσες κρίσιμες ψηφοφορίες και μνημονιακά μέτρα περικοπών και φορολογικών επιβαρύνσεων, το πολυνομοσχέδιο της τρίτης αξιολόγησης αντιμετωπίστηκε από την κυβέρνηση ως τυπικό νομοσχέδιο ρουτίνας.

Εξ ου και η υπαναχώρηση από παραδοσιακές «κόκκινες γραμμές» της Αριστεράς, όπως η κήρυξη απεργίας, με συμμετοχή τουλάχιστον 50%+1 των εργαζομένων, όχι απλώς δεν επέφερε απώλειες, αλλά, αντίθετα, ενίσχυσε την κυβερνητική πλειοψηφία, με την προσθήκη της μέχρι τότε ανεξάρτητης βουλευτού Θεοδώρας Μεγαλοοικονόμου. Στο ίδιο νομοσχέδιο η κυβέρνηση θέσπισε και την υποχρεωτική διεξαγωγή ηλεκτρονικών πλειστηριασμών.

Το απόγευμα της Πέμπτης, η Βουλή θα κληθεί να ψηφίσει τα προαπαιτούμενα της τέταρτης αξιολόγησης. Οπως διεφάνη και από την ενημέρωση των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, η κυβέρνηση θα επιδιώξει να δώσει θριαμβολογικό χαρακτήρα στη συζήτηση.

Ούτως ή άλλως, ο μόνος προβληματισμός που εκφράστηκε μέχρι τώρα αφορούσε ενδεχόμενη αύξηση του ΕΝΦΙΑ σε φτωχές γειτονιές, λόγω αναπροσαρμογής των αντικειμενικών αξιών. Παρά τις διαβεβαιώσεις του οικονομικού επιτελείου ότι δεν θα έρθουν νέα μέτρα, στις τάξεις των κυβερνητικών βουλευτών ο προβληματισμός είναι έντονος και για τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα που προβλέπει το νέο Μεσοπρόθεσμο.

Η είδηση πως ο στόχος του πλεονάσματος για το 2022 θα φτάσει το 5,19% αποτέλεσε ψυχρολουσία για τους βουλευτές, οι οποίοι αμφιβάλλουν έντονα πως ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί μόνο από την ανάπτυξη.  

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, Σάββατο 9 Ιουνίου 2018