Ο Kumi Naidoo, τόνισε την ανάγκη για μεταφορά των αιτούντων άσυλου, στην ενδοχώρα της Ελλάδας, σε κατάλληλους και αξιοπρεπείς χώρους διαμονής, ως ευθύνη της ελληνικής κυβέρνησης.

Στην επιστολή του, ο ΓΓ της Διεθνούς Αμνηστίας, υπογραμμίζει τη συγκλονιστική αλληλεγγύη που έχουν επιδείξει οι κάτοικοι των νησιών μέσα σε δύσκολες συνθήκες, ενώ περιγράφει την απελπιστική κατάσταση που ο ίδιος διαπίστωσε κατά την επίσκεψη του στη Λέσβο πριν από μερικές εβδομάδες, καθώς και μέσα από την εικόνα που αποκόμισε μετά από πλήθος συναντήσεων με άλλες οργανώσεις και ακτιβιστές /στριες.

Παράλληλα, μέσα από την επιστολή, τονίζεται η ανάγκη ουσιαστικής αναμόρφωσης της ευρωπαϊκής πολιτικής για το άσυλο, με την θέσπιση ενός υποχρεωτικού μηχανισμού ισότιμου καταμερισμού των ευθυνών μεταξύ των κρατών - μελών. Είναι εξάλλου προφανής η αποτυχία της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας που οδηγεί στην κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων των ανθρώπων αυτών, αναφέρεται.

Ωστόσο, αυτή η πραγματικότητα δεν αναιρεί ότι είναι άμεση και επείγουσα η ανάγκη άρσης του γεωγραφικού περιορισμού και η μεταφορά των αιτούντων άσυλο στην ενδοχώρα, σε κατάλληλους και αξιοπρεπείς χώρους διαμονής, ως ευθύνη της ελληνικής κυβέρνησης.

Αναλυτικά, η επιστολή του ΓΓ της Διεθνούς Αμνηστίας προς τον κ. Τσίπρα αναφέρει:

Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,

Στις αρχές Οκτωβρίου επισκέφθηκα τη Λέσβο και το κέντρο φιλοξενίας των προσφύγων στη Μόρια, μαζί με την αντιπροσωπεία της Διεθνούς Αμνηστίας. Θα ήθελα καταρχάς να τονίσω τον θαυμασμό μου για τους ανθρώπους στο νησί, που καλωσόρισαν εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και αιτούντες/ούσες άσυλο τα τελευταία χρόνια. Αποτελούν ένα φάρο αλληλεγγύης και έμπνευσης για όλους και όλες μας. Είναι ξεκάθαρο ότι η αλληλεγγύη είναι ακόμη ζωντανή σήμερα, παρά την έξαρση του φόβου και της ξενοφοβίας.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω την κυβέρνησή σας για την εξασφάλιση της πρόσβασής μας στον καταυλισμό, κατά τη διάρκεια αυτής της σημαντικής επίσκεψης τον Οκτώβριο, αλλά και σε προηγούμενες αποστολές. Η εξωτερική και ανεξάρτητη παρακολούθηση της κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι πρωταρχικής σημασίας για τη διασφάλιση της διαφάνειας και της προστασίας των ανθρώπων, την ενθάρρυνση και τη διατήρηση ενός εποικοδομητικού διαλόγου, αλλά και για την εύρεση λύσεων όπου χρειάζεται.

Για τον λόγο αυτόν, θα ήθελα να επισημάνω την απελπιστική κατάσταση που διαπίστωσα κατά την επίσκεψή μου, ώστε να εργαστούμε για την εύρεση λύσεων που θα σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και θα είναι βιώσιμες σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Η Μόρια δεν είναι το πρώτο κέντρο φιλοξενίας προσφύγων που έχω επισκεφθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά αυτό που είδα εκεί ήταν σοκαριστικό. Τα προβλήματα υπερπληθυσμού είναι καταγεγραμμένα και όταν βρέθηκα εκεί διαπίστωσα ότι υπήρχαν σχεδόν τριπλάσιοι άνθρωποι από όσους/ες μπορεί να φιλοξενήσει ο καταυλισμός. Η πολιτική κράτησης των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο στα νησιά, προκειμένου να εφαρμοστεί η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, σηματοδοτεί ότι χιλιάδες άνθρωποι παραμένουν παγιδευμένοι εδώ και μήνες σε απελπιστικές συνθήκες. Ζουν σε μία γκρίζα ζώνη, καταρρακωμένοι από την προοπτική επιστροφής σε μια χώρα που δεν είναι ασφαλής για αυτούς.

Είδα από πρώτο χέρι πώς οι άνθρωποι, ακόμη και οι έγκυες γυναίκες και τα μωρά, είναι αναγκασμένοι/ες να κοιμούνται σε κρύες, βρώμικες και υπερπλήρεις σκηνές. Οι γυναίκες και τα κορίτσια, οι ασυνόδευτοι ανήλικοι/ες και τα μέλη της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένοι/ες στον κίνδυνο. Οι ντουζιέρες και οι τουαλέτες είναι ελάχιστες, και δεν βρίσκονται σε ξεχωριστές περιοχές. Πολλές εγκαταστάσεις μάλιστα δεν κλειδώνουν και ο φωτισμός είναι φτωχός, κάτι που καθιστά ακόμη και τη διαδικασία του ντους ή της παροχής νερού αγχωτική και επικίνδυνη. Οι άνθρωποι πρέπει να περιμένουν στην ουρά για ώρες ώστε να πάρουν φαγητό, χωρίς καν να είναι σίγουροι ότι θα το λάβουν, ή για να δουν έναν/μία γιατρό. Τα παιδιά συχνά δεν έχουν καμία πρόσβαση στην εκπαίδευση και οι έφηβοι/ες αισθάνονται απομονωμένοι/ες και απελπισμένοι/ες λόγω της έλλειψης προοπτικής. Αυτό που με ανησύχησε περισσότερο, ήταν ο φόβος που εξέφραζαν οι γυναίκες. Φόβος σεξουαλικής παρενόχλησης και βίας, φόβος για την ασφάλειά τους αλλά και για την ασφάλεια των παιδιών τους.

Επιπλέον, κατά την πρόσφατη επίσκεψή μου, είχα την ευκαιρία να μιλήσω με μια σειρά ακτιβιστών/στριών, οργανώσεων και ΜΚΟ που προσφέρουν υπηρεσίες και υποστήριξη στους αιτούντες/ούσες άσυλο στη Λέσβο. Μοιράστηκαν μαζί μου παρόμοιες ανησυχίες. Μεταξύ άλλων, εξέφρασαν τη λύπη τους για τις απάνθρωπες συνθήκες και περιέγραψαν την κατάσταση ως ανθρωπιστική καταστροφή. Πολλοί/ές ανησυχούν για τη νομιμότητα των διαδικασιών και των πρακτικών που αφορούν την κράτηση και την απέλαση των αιτούντων/ουσών άσυλο και των μεταναστών/στριών, τη γραφειοκρατία των διαδικασιών συνέντευξης για την παροχή ασύλου -οι οποίες θα μπορούσαν να στερήσουν από όσους και όσες μεταφέρθηκαν στην ηπειρωτική Ελλάδα τη δυνατότητα να παρευρεθούν στη συνέντευξη τους- καθώς και τις προσπάθειες που στοχεύουν στην ποινικοποίηση απλών ανθρώπων που δείχνουν αλληλεγγύη στους μετανάστες/στριες και τους πρόσφυγες.

Οι δυσκολίες και ο τρόμος που βιώνουν καθημερινά άνθρωποι που έχουν ήδη τραυματιστεί διαφεύγοντας από τον πόλεμο, τις διώξεις και τη βία και έχοντας αντιμετωπίσει ένα επικίνδυνο ταξίδι προς την Ελλάδα, πρόκειται να επιδεινωθούν καθώς ο χειμώνας πλησιάζει. Με τρομάζει ιδιαίτερα η σκέψη ότι οι άνθρωποι που γνώρισα εκεί θα αναγκαστούν να περάσουν μήνες σε συνθήκες που θα γίνουν ακόμη πιο δύσκολες όταν ξεκινήσει η βροχή, το κρύο και πιθανώς το χιόνι. Δεν μπορούμε να ξεχνάμε ότι κατά τη διάρκεια τέτοιων συνθηκών, πριν από δύο χρόνια, χάθηκαν με τραγικό τρόπο ζωές, και ότι οι αναφορές για αυτοτραυματισμούς και αυτοκτονίες συνεχίζουν μέχρι και σήμερα.

Φέτος, θα είναι ο τρίτος χειμώνας που η Μόρια και πολλοί/ές από τους κατοίκους της θα πρέπει να υπομείνουν τέτοιες συνθήκες. Αυτό συμπίπτει με τον τρίτο χειμώνα της εφαρμογής της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, η οποία, σύμφωνα με την Διεθνή Αμνηστία, είναι ο κύριος λόγος πίσω από τις απάνθρωπες συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες/στριες στη Μόρια και σε κάποια άλλα νησιά της Ελλάδας.

Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι η κατάσταση η οποία διαπίστωσα δεν είναι αποκλειστική ευθύνη της Ελλάδας. Αντιθέτως, η Διεθνής Αμνηστία έχει τεκμηριώσει τους τρόπους με τους οποίους τα υπερβολικά επιβαρυμένα συστήματα των χωρών πρώτης υποδοχής δεν αντέχουν κάτω από αυτές τις πιέσεις. Ωστόσο, οι χώρες της ΕΕ δεν κατορθώνουν να συμφωνήσουν σε μια συνεκτική και εφικτή μεταρρύθμιση του συστήματος ασύλου που θα επέτρεπε μια πιο δίκαιη κατανομή του μεριδίου ευθύνης για τους αιτούντες/ούσες άσυλο. Οι καθυστερήσεις στην παροχή λύσεων έχουν ως αποτέλεσμα οι άνθρωποι που απεγνωσμένα εγκατέλειψαν τις χώρες τους να αγωνιούν. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου πολλοί και πολλές περιμένουν την επεξεργασία της αίτησης ασύλου τους σε μια ευρωπαϊκή χώρα, ενώ η οικογένειά τους κατοικεί σε μία άλλη. Η σημερινή πολιτική ασύλου της ΕΕ θέτει δυσανάλογη πίεση σε ορισμένες χώρες της ΕΕ και διαχωρίζει τις οικογένειες.


Θα συνεχίσουμε να καλούμε την ΕΕ να συμφωνήσει σε ένα λειτουργικό και πιο δίκαιο σύστημα ασύλου, το οποίο θα υποστηρίζει τα κράτη-μέλη, μεταξύ άλλων και μέσω ενός υποχρεωτικού μηχανισμού καταμερισμού, που θα προστατεύει τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη και θα επιτρέπει στις οικογένειες να επανενωθούν εντός ΕΕ.

Ενώ η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας χαιρετίζεται ως επιτυχία μεταξύ πολλών πολιτικών ηγετών στην Ευρώπη, μπορώ τώρα να ενώσω την προσωπική μου εμπειρία με τη φωνή των ΜΚΟ, των ακτιβιστών/στριών και των ίδιων των προσφύγων και των μεταναστών/στριών, ότι δηλαδή, τίποτα άλλο δεν απέχει περισσότερο από την αλήθεια. Η ιδέα ότι μια προσέγγιση που καταδικάζει τόσους πολλούς ανθρώπους να υποφέρουν και θέτει τις τοπικές κοινωνίες κάτω από μια τέτοια πίεση μπορεί να αναπαραχθεί και αλλού, είναι εξαιρετικά ανησυχητική.

Αξιότιμε κ. Πρωθυπουργέ, θα ήθελα να συνοψίσω αυτήν την επιστολή με μερικά επείγοντα αιτήματα:

· Χρειάζεται να λάβετε όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποκατάσταση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας για όσους και όσες βρίσκονται εγκλωβισμένοι/ες στη Μόρια και τα άλλα κέντρα φιλοξενίας στα ελληνικά νησιά, στο Βαθύ, τη Σάμο και τη Βιάλ της Χίου, τα οποία έχει επισκεφθεί πολλές φορές η ομάδα μου. Ενώ χαιρετίζουμε τις συνεχιζόμενες μετακινήσεις ανθρώπων στην ηπειρωτική Ελλάδα, σας καλούμε να εντείνετε αυτές τις προσπάθειες και να διασφαλίσετε ότι οι πρόσφυγες θα μεταφερθούν σε κατάλληλη και αξιοπρεπή στέγαση που θα διασφαλίζει τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.

· Να σταματήσει άμεσα η σκληρή πολιτική περιορισμού που επιβάλλεται στους αιτούντες/ούσες άσυλο που φθάνουν στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία, καθώς η συνεργασία με άλλες χώρες μπορεί να ελαττώσει την πίεση στην Ελλάδα, με τον καταμερισμό της ευθύνης για τους αιτούντες/ούσες άσυλο και τους πρόσφυγες που φτάνουν στην Ευρώπη.

· Να αντιμετωπιστούν με ιδιαίτερη προσοχή οι ανάγκες των παιδιών, των γυναικών που επιβιώνουν από τη βία, των εγκύων και των νέων μητέρων, αλλά και εκείνων που υφίστανται διώξεις λόγω της ταυτότητας του φύλου τους ή του σεξουαλικού τους προσανατολισμού, μεταξύ άλλων ομάδων. Καλώ την κυβέρνησή σας να ακούσει τα αιτήματά τους και προβεί στις κατάλληλες ενέργειες.

· Να διασφαλίσετε ότι όσοι και όσες δείχνουν αλληλεγγύη στους μετανάστες/στριες και τους πρόσφυγες και προσφέρουν υπηρεσίες που είναι αναγκαίες, είτε πρόκειται για ΜΚΟ είτε για άλλες οργανώσεις και ακτιβιστές/στριες, θα προστατεύονται πάντοτε και σε καμία περίπτωση δεν θα στοχοποιούνται ή θα παρενοχλούνται.

· Τέλος, σε ένα κλίμα όπου η ξενοφοβία και το μίσος απειλούν τον ιστό των κοινωνιών μας, πρέπει να καταδικάζονται και να ερευνώνται οι επιθέσεις εναντίον προσφύγων και μεταναστών/στριών και όσων δείχνουν αλληλεγγύη προς αυτούς/ές, καθώς και να λαμβάνεται υπόψη οποιοδήποτε πιθανό κίνητρο μίσους κατά τη δίωξη αυτών των εγκλημάτων.

Η κατάσταση στη Λέσβο είναι μια πληγή στη συνείδηση της Ευρώπης και σας ευχαριστώ για την προσοχή που θα δείξετε στα θέματα αυτά.

Με εκτίμηση,

Kumi Naidoo

Γενικός Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας