Σγούρος: Είμαι αισθηματίας αλλά και αγιάτρευτα κυκλοθυμικό άτομο
Ο παγκοσμίου φήμης πιανίστας μιλά για τη μουσική, τον έρωτα και τις «μαχαιριές» στην πλάτη του
Πώς να αγγίξεις ένα «μουσικό θαύμα» και να απλοποιήσεις τις σκέψεις, τις απόψεις, τις ιδέες και τις εμπειρίες ενός λαμπερού καλλιτέχνη στον οποίο έχει υποκλιθεί σχεδόν όλος ο πλανήτης; Πώς να αναφερθείς σε προσωπικές στιγμές του χωρίς να απομυθοποιήσεις τον Δημήτρη Σγούρο; Κι όμως, αυτός ο διεθνούς φήμης πιανίστας, «ο μουσικός του κόσμου» που ξέρει να αναγνωρίζει και τη λαϊκή αποστολή της τέχνης του, καθώς απευθύνεται και στον πιο απλό άνθρωπο, μίλησε στην «ΟΝ time» για όλα!
Φιλικός, απλός και ειλικρινής, κατέβηκε από το «θρόνο» του, στον οποίο βρίσκεται εδώ και 40 χρόνια, δίπλα σε μυθικούς μαέστρους της κλασικής μουσικής, και κάναμε μια συνέντευξη σαν ένα σπουδαίο κοντσέρτο-ψυχής που έχει τις ήρεμες και τις δυναμικές στιγμές του. Μας αποκάλυψε ακόμα και το «αγκάθι» από τον... κήπο της πατρίδας μας το οποίο χρόνια τώρα πληγώνει την καρδιά του, αλλά και τις μαχαιριές που «μετράει» στην πλάτη του. Κι αυτά γιατί τόλμησε να είναι ξεχωριστός, παγκοσμίως αναγνωρισμένος, μα πάνω απ’ όλα Έλληνας.
Πάμε στα παιδικά σου χρόνια. Πώς ήσουν μικρός και τι σου άρεσε να κάνεις; Πότε μπήκε το πιάνο στη ζωή σου;
Απ’ ό,τι λένε οι δικοί μου και απ’ όσο και εγώ μπορώ να θυμηθώ τον εαυτό μου, δεν υπήρξα ποτέ ιδιαίτερα κοινωνικός τύπος. Περισσότερο θα έλεγα ότι ήμουν μοναχικός τύπος και, κυρίως, όσο μεγάλωνα ως μοναχοπαίδι, μέχρι που ήρθε στην οικογένειά μας ο κατά 6,5 χρόνια μικρότερος αδελφός μου, ο Κωνσταντίνος. Μου άρεσε, με την καθοδήγηση της προγιαγιάς μου Στέλλας (μέναμε μαζί και ήταν ιδιαίτερα μορφωμένο άτομο), να κάνουμε χειροτεχνήματα και χαρτοκοπτικές, αλλά και να συζητάμε θέματα της Ελληνικής Ιστορίας, πριν πάω ακόμα νηπιαγωγείο! Παρατηρούσα πολύ τα πράγματα γύρω μου, γεγονότα και συζητήσεις των γονιών μου, ακόμη και πριν από τα δύο μου χρόνια, και ήθελα να συμμετέχω στις οικογενειακές συζητήσεις! Το πιάνο, αν και υπήρχε στο σπίτι γιατί έπαιζε η μητέρα μου, δεν το είχα αγγίξει πότε πριν από τα έξι μου χρόνια. Με άλλα παιδιά συναντιόμουν και παίζαμε μόνο στο εξοχικό μας στο Πόρτο Ράφτη, που πηγαίναμε χειμώνα-καλοκαίρι, από τα πρώτα παιδικά μου χρόνια. Είχα αρκετούς φίλους, γειτονόπουλα που παίζαμε μαζί, αλλά το ποδόσφαιρο δεν μου άρεσε ποτέ! Κάναμε ποδήλατο, κολυμπούσαμε και παίζαμε επιτραπέζια παιχνίδια.
Πώς ήσουν ως χαρακτήρας μικρός;
Ως χαρακτήρας, δεν έχω αλλάξει καθόλου. Ήμουν και ακόμη είμαι ευαίσθητος, ευερέθιστος και πεισματάρης! Όταν βάλω κάτι στο μυαλό μου σαν «θέλω» δεν με σταματά τίποτα! Και το καταφέρνω. Στα έξι μου, ήρθα κοντά με το πιάνο και γίναμε αχώριστοι! Νωρίτερα μόνο το τραγούδι με απασχολούσε και η μαμά μου έπαιζε πιάνο κι εγώ τραγουδούσα! Υπάρχει ηχογράφηση, όπου λίγο μετά που έκλεισα τον πρώτο χρόνο μου, τραγουδάω το «Μύθο» του Χατζιδάκι.
Πώς έγινε το «κλικ» και άγγιξες τα πλήκτρα του πιάνου;
Όταν ήμουν έξι χρόνων, με κάλεσε ένας εξάδελφός μου που έκανε πιάνο (κάνα δυο χρόνια μεγαλύτερός μου, τώρα είναι πιλότος αεροσκαφών) σε ένα ομαδικό ρεσιτάλ πιάνου στη σχολή του. Ε, λοιπόν, αυτό ήταν το κλειδί! Αυτή ήταν η ουσιαστική παρακίνηση για μένα. Εντυπωσιάστηκα πάρα πολύ και θέλησα και εγώ, ασυναίσθητα, να γίνω ένας από αυτούς!
Πώς ήταν για ένα παιδί, όταν οι συμμαθητές του έπαιζαν στις αλάνες, αυτό να μελετάει με τις ώρες πιάνο; Πώς ένιωθες;
Στο κέντρο του Πειραιά που έμενα δεν υπήρχαν αλάνες. Ούτε μου άρεσε να βγω σε αλάνες. Αντίθετα, αυτό που με ικανοποιούσε ήταν το να παίζω, να μελετώ νέα έργα στο πιάνο, όσο περισσότερες ώρες μπορούσα! Αγόραζα συνέχεια δίσκους μεγάλων εκτελεστών και παρτιτούρες κλασικών έργων, πολύ δυσκολότερες για την ηλικία μου (τότε ήμουν έξι - επτά χρόνων) και το διάστημα που έκανα πιάνο. Αυτό με γέμιζε! Αυτό με ικανοποιούσε. Με έκανε απέραντα χαρούμενο.
Όμως έτσι δεν στερήθηκες πράγματα στην παιδική σου ηλικία; Έχεις παιδικά «απωθημένα»;Στα δεκατέσσερά μου χρόνια όταν ήδη είχα προχωρήσει πολύ την καριέρα μου. Στο γνωστό βιογράφο μουσικών Tζον Αρντόιν από το Ντάλας της Αμερικής, αλλά και σε πολλούς άλλους που έκαναν την ίδια ερώτηση, απαντούσα: «Τίποτα δεν στερήθηκα! Κι αυτό γιατί έκανα πάντα αυτό που μου άρεσε και με το λιγότερο κόπο ή άσκηση από άλλα άτομα για τα ίδια δύσκολα και απαιτητικά έργα! Άρα διασκέδαζα, με και για τον εαυτό μου και περίσσευε και χρόνος για ό,τι άλλο ήθελα να κάνω, π.χ. τα μαθήματά μου, τις ξένες γλώσσες μου.
Μίλησέ μου για τους γονείς σου. Πώς σε αντιμετώπισαν που ήσουν παιδί «θαύμα»;
Ο πατέρας μου, παθολόγος, νοσοκομειακός γιατρός καριέρας, φυσικό ήταν να ξαφνιάστηκε για την κλίση που ο πρωτότοκός του παρουσίασε προς την κλασική μουσική, ένα είδος σχεδόν άγνωστο για τον πατέρα μου. Σίγουρα θα ήθελε να ακολουθήσω το επάγγελμά του, κάτι που έγινε με τον αδελφό μου Κώστα, που είναι κι αυτός γιατρός παθολόγος, εντατικολόγος, επιμελητής Α΄, σε μεγάλο κρατικό μας νοσοκομείο. Όμως όχι μόνο δεν με εμπόδισε σε αυτό που μου άρεσε, αλλά ποτέ δεν με αντιμετώπισε σαν κάτι το διαφορετικό ή αλλιώς από τον αδελφό μου. Ήμουν το παιδί τους, που του άρεσε και είχε κλίση και ταλέντο σε κάτι διαφορετικό, όμως, ωραίο και δύσκολο! Με βοηθούσαν και με προστάτευαν, ώστε να κάνω αυτό που μου άρεσε και με ευχαριστούσε! Ο πατέρας μου, ο Σωτήρης, Θεσσαλός στην καταγωγή, γεννημένος στα πεδινά και προερχόμενος και με πατρογονικό στα ορεινά, στο Γαρδίκι Τρικάλων, κοντά στο Περτούλι, και η μητέρα μου, Μαριάνθη, γεννημένη και μεγαλωμένη Αθήνα, αλλά νησιωτικής καταγωγής, πότε δεν με έσπρωξαν ή με εμπόδισαν από τις μουσικές μου σπουδές. Με πολλή προσοχή με παρακολουθούσαν και με προστάτευαν, όποτε και όταν έπρεπε και μπορούσαν.
Στα δεκατρία σου χρόνια (το 1982) όταν εμφανίστηκες στο «Κάρνεγκι Χολ», ο σπουδαίος Άρθουρ Ρουμπινστάιν είχε δηλώσει: «Είναι ο καλύτερος πιανίστας που άκουσα ποτέ συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού μου. Ευχαριστώ τον Θεό που με κράτησε μέχρι σήμερα στη ζωή και μου έδωσε την ευκαιρία να τον ακούσω». Στη συνέχεια, έβγαλε το χρυσό ρολόι που φορούσε και το πέρασε στο χέρι σου. Μάλιστα, το έχεις κειμήλιο μέχρι σήμερα. Τι θυμάσαι από εκείνον;
Κατ’ αρχάς να σου πω ότι τον Απρίλιο του 1982, που πήρα και το δίπλωμά μου από το Ωδείο Αθηνών, ως καθηγητής και σολίστ, με άριστα παμψηφεί και χρυσό μετάλλιο, δεν ήμουν ακόμη 13 χρόνων! Όμως ήδη είχα καταξιωθεί και στις ΗΠΑ με θριαμβευτικές, μεγάλες παραστάσεις! Όσο για την αξέχαστη συνάντησή μου με το «γίγαντα» πιανίστα Άρθουρ Ρουμπινστάιν, στο διαμέρισμά του στη Γενεύη, ήταν ευλογία ψυχής! Η ανάμνησή της είναι τόσο δυνατή που θεωρώ τον εαυτό μου ευλογημένο, όχι μόνο για τα χρόνια που έζησα, αλλά και για το υπόλοιπο της ζωής και της καριέρας μου!
Πόσες ώρες την ημέρα έπαιζες τότε και πόσες εξασκείσαι τώρα στο πιάνο;
Όταν στα 13 μου χρόνια πρωτοέδωσα τηλεοπτική συνέντευξη στο Λονδίνο στο BBC, φοιτούσα τότε στη Βασιλική Μουσική Ακαδημία εκεί, με συνόδευε ένας από τους καθηγητές μου, ο Γκάι Τζόνσον, και με ρώτησαν για το πόσες ώρες μελετούσα τη μέρα για να αποδίδω τόσο τέλεια τέτοια δύσκολα έργα για οποιαδήποτε ηλικία. Τότε απάντησα με ειλικρίνεια: «Όχι για περισσότερο από μιάμιση ώρα τη μέρα!». Αυτό ήταν πολύ ειλικρινές, καθώς δεν χρειαζόμουν περισσότερο (ταυτόχρονα τους εξηγούσα ότι μελετούσα επάνω μου, στο κρεβάτι μου ή στο τραπέζι έχοντας μόνο την παρτιτούρα μπροστά μου ή και όχι, γιατί η μνήμη μου την είχε γερά καταγράψει), όταν τελείωσα, ο εκεί μάνατζέρ μου που μας συνόδευε μου είπε: «Δημήτρη, μην το ξαναπείς αυτό δημόσια, γιατί ή θα σκεφτούν ότι λες ψέματα ή ότι δεν είσαι σωστός επαγγελματίας!» Οπότε, άλλες φορές σε ανάλογες ερωτήσεις τους έλεγα: «Όσο χρειάζομαι κάθε φορά».
Τι σου αρέσει; Στερείσαι πράγματα; Κοιμάσαι νωρίς, κάνεις κάποιες ειδικές ασκήσεις στα χέρια σου ή διατροφή - γυμναστική για να διατηρείσαι σε φόρμα;
Ο τρόπος που ζω είναι παράξενος! Όταν δεν έχω περιοδείες, είμαι απόλυτα νυκτόβιο άτομο! Κοιμάμαι τη μέρα και ζω τη νύχτα! Επιπλέον τον τελευταίο καιρό, λόγω των διεθνών καταστάσεων και της παραμονής μου στην Ελλάδα, δεν προσέχω τη διατροφή μου, με αποτέλεσμα να έχω πάρει αρκετά κιλά. Όμως μου αρέσει πολύ το καλό φαγητό και οι τούρτες παγωτό! «Αμαρτία εξομολογημένη η μισή συγχωρεμένη», που λένε.
Αναρωτιέμαι, έχεις πάει ποτέ σε μπουζούκια; Ποια είναι η γνώμη σου γι’ αυτά;
Και βέβαια έχω πάει! Μάλιστα διατηρώ φιλίες από χρόνια με αρκετούς καλλιτέχνες που εκπροσωπούν αυτού του είδους τη μουσική. Αγαπώ επίσης και τη δημοτική μουσική. Ναι μεν είμαι λάτρης της όπερας, και ιδιαίτερα της Μαρίας Κάλλας, εξίσου όμως και της Σωτηρίας Μπέλλου και άλλων μεγάλων αυτού του είδους, αλλά και πιο ελαφράς μουσικής!
Φοβήθηκες μήπως η δόξα, η διεθνής αναγνώριση, αλλάξει το χαρακτήρα σου; Αυτό που κοινώς λέμε να μην «καβαλήσεις το καλάμι»;
Πάντα ένιωθα και νιώθω ότι η αγάπη μου γι’ αυτό που κάνω και οι προσπάθειές μου άξιζαν και αξίζουν τον κόπο. Πάντα το χαιρόμουν και το διασκέδαζα. Είμαι άνθρωπος που με αγαπούν κάποιοι άνθρωποι γιατί ευχαριστιούνται από τον τρόπο που ερμηνεύω και εκτελώ τη μουσική που τους αρέσει. Τίποτα περισσότερο. Ο χαρακτήρας μου παραμένει πάντα ο ίδιος. Άλλωστε, μεταξύ μας, δεν έχω και τον πιο εύκολο και καλύτερο χαρακτήρα του κόσμου. Ούτε είμαι και ο πιο εύκολος άνθρωπος που υπάρχει! Είμαι αισθηματίας, αλλά και αγιάτρευτα κυκλοθυμικό άτομο! Αυτό νομίζω τα λέει όλα.
Σε έχουν αποκαλέσει παιδί «θαύμα». Κι ακόμα σε έχουν χαρακτηρίσει τα ΜΜΕ όλου του κόσμου με επίθετα όπως: Μεταφυσικός - μαγικός - υπερβατικός - θεόσταλτος! Εσύ πώς νιώθεις; Πώς θα χαρακτήριζες τον εαυτό σου κι αυτό που κάνεις;
Ναι! Εγώ είμαι! Ο Δημήτρης Σγούρος! Ο Δημητράκης τους! Πάρα πολλοί, ακόμη και στο εξωτερικό, παρ’ όλο που μεγάλωσα, με λένε έτσι γιατί έτσι θέλουν να με βλέπουν! Εγώ νιώθω ότι είμαι απλώς ο μουσικός, ο πιανίστας που η φύση μού έδωσε κάποιες ιδιαίτερες δυνατότητες και κάνω εκτελέσεις, πάντα κοντά στις επιταγές του συνθέτη, αλλά όπως εγώ τις νιώθω!
Στο ταλέντο σου έχουν «υποκλιθεί» και ελληνικές προσωπικότητες, διεθνούς βεληνεκούς, όπως ο σπουδαίος Μίκης Θεοδωράκης. Τι θυμάσαι από αυτόν;
Τον εκτιμώ, τον αγαπώ και τον θαυμάζω. Μου έδειξε την εκτίμησή του, πριν από μερικά χρόνια, στέλνοντάς μου κάποια από τα έργα του για πιάνο, που όμως δεν μπόρεσα να παρουσιάσω στο κοινό για πάρα πολλούς προσωπικούς μου λόγους. Ίσως γιατί δεν ταίριαζαν στο στυλ και στην ιδιοσυγκρασία μου, ερμηνευτικά, και άλλοι συνάδελφοί μου ήδη τα είχαν παρουσιάσει με τον τρόπο τους, θαυμάσια. Πάντα τον έχω στην καρδιά μου! Να το ξέρει... Είναι μοναδικός άνθρωπος! Ξεχωριστή προσωπικότητα και όχι μόνο για τη μουσική. Είμαστε τυχεροί που γεννήθηκε Έλληνας!
Ήσουν όμως και το αγαπημένο παιδί της Αλίκης Βουγιουκλάκη...
Με την Αλίκη Βουγιουκλάκη υπήρξε εποχή που κάναμε αρκετή παρέα. Της άρεσε να μου τηγανίζει πατάτες. Και εγώ περνούσα θαυμάσια μαζί της. Είχα όμως φιλία και με την Τζένη Καρέζη και την οικογένειά της, τον Στράτο Τζώρτζογλου και την τότε σύζυγό του Μαρία Γεωργιάδου. Όπως επίσης και με τη Μαίρη Αρώνη (ο αδελφός της σημαντικός καθηγητής πιάνου), με την Άννα Συνοδινού και αρκετούς ακόμα. Κρατώ μέσα μου τις ωραίες στιγμές που είχαμε περάσει κάνοντας παρέα.
Στην Ελλάδα σε έχουν τιμήσει όπως σου άξιζε και σου αξίζει, κάτι που έκαναν και κάνουν οι ξένοι, ή συνήθως σε θέλουν μόνο για «εφέ» και να φωτογραφίζονται μαζί σου λόγω της διεθνούς προβολής σου; Νιώθεις αδικημένος στη χώρα σου;
Βλέπω ότι μάλλον έχεις πιάσει το νόημα και τις ανύπαρκτες τοποθετήσεις των υψηλά ευρισκομένων στα πολιτιστικά δρώμενα της χώρας μας προς το πρόσωπό μου. Δεν μπόρεσαν να καταλάβουν, απ’ ό,τι φαίνεται, το «γερό πολιτιστικό χαρτί» που κρατούσαν στο χέρι τους. Θα μπορούσαν, πρωτίστως προς όφελος της χώρας μας, αλλά βεβαίως και δικό μου, να το χρησιμοποιήσουν ποικιλοτρόπως και εδώ και στο εξωτερικό -την τέχνη και το όνομά μου- με σίγουρη επιτυχία, όπου κι αν θα το έκαναν. Ένα άμεσο παράδειγμα είναι η παντελής έλλειψη προτάσεων να με εντάξουν στο πλαίσιο των εορτασμών για τις επετειακές εορτές του 1821, που από χρόνια τώρα προετοίμαζαν! Και ως σύμβουλο ακόμη να με χρησιμοποιούσαν, πιθανόν η πείρα μου να έδινε αρκετές σωστές ιδέες. Θεωρώ ότι αυτές οι ιδέες μου θα μπορούσαν πολλά να μας προσφέρουν διεθνώς, ακόμη και στον τουρισμό μας. Τώρα, αν ίσως έτρεχαν προς τα τέλη του 2021, τώρα που εκπνέει ο χρόνος, φυσικά και δεν θα δεχόμουν πια να συζητήσω οτιδήποτε, οποιαδήποτε πρότασή τους! Έχω κάνει τον κύκλο μου, την καριέρα μου, που από την αρχή βασίστηκε κυρίως και μόνο στο όνομα που δημιουργήθηκε διεθνώς εξαιτίας όλων μου των επιτυχιών που το ταλέντο μου έφερε, χωρίς τη βοήθεια κανενός, ιδιαίτερα από ελληνικής πλευράς ή κάποιας κρατικής στήριξης. Σε πολύ μεγάλες διεθνείς αίθουσες που εμφανιζόμουν υπήρχε αρκετές φορές και η ελληνική σημαία! Σου λέει κάτι αυτό άραγε; Για εκείνους ίσως;
Έχεις δεχτεί πισώπλατες «μαχαιριές» στη χώρα σου;
Σε αυτό που αναφέρεσαι, μόνο στη χώρα μου και από τη χώρα μου τις έλαβα, από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησα, στα επτά μου χρόνια, μια και δεν προερχόμουν από μουσική οικογένεια ή ίσως κάποιων κρατικών παραγόντων ή κυβερνητικών στελεχών. Και αυτό δυστυχώς συνεχίζεται μέχρι και σήμερα!
Πώς βλέπεις τον πολιτισμό στην Ελλάδα; Είσαι αισιόδοξος ή απαισιόδοξος;
Αυτό που παρατηρώ αρκετά χρόνια τώρα και βάσιμα μπορώ να πω είναι ότι μόνο μαρασμό και, γενικά, πτώση πολιτιστικού επιπέδου βλέπω! Ελάχιστη ποιοτική προσπάθεια και οργανωμένη προώθηση για ουσιαστικά πράγματα. Διατίθενται κατά καιρούς αρκετά κεφάλαια, αλλά δεν χρησιμοποιούνται σωστά και εποικοδομητικά! Και κυρίως δεν τα χειρίζονται σωστά άτομα, με γνώσεις, όνειρα και ψυχική διάθεση.
Έχεις δηλώσει: «Η κλασική μουσική είναι η ζωή μου και η όπερα η σύντροφός μου». Ήταν τόσο δυνατή η έλξη αυτή με τη μουσική που δεν θέλησες να μοιραστείς τη ζωή σου με μια σύντροφο;
Καμιά σχέση! Είχα κατά καιρούς δεσμούς και κάποιοι από αυτούς κράτησαν αρκετά. Όμως, είμαι πραγματικά πολύ δύσκολος άνθρωπος και δεν προσαρμόζομαι εύκολα. Δύσκολα μπορεί να με ανεχτεί κάποιο άτομο για πολύ, αλλά και εγώ με τις ιδιοτροπίες μου δεν κάνω υπομονή. Όμως ψάχνω και ακόμη ελπίζω για σύντροφο. Έχω αγάπη να δώσω, αν θα υπάρξει ειλικρίνεια και ανταποδοτικότητα. Ίσως να μπορέσει να με ανεχτεί έτσι που είμαι! Ίσως μου εμφανίσει κάτι η ζωή. Πότε δεν ξέρεις!
Υπήρξαν στιγμές που ο έρωτας καθόρισε τη ζωή σου ή μόνο η μουσική μπορεί να την καθορίσει;
Είμαι τελείως παρορμητικό άτομο, χωρίς ιδιαίτερα πλαίσια και προγραμματισμούς. Και την περπατούσα τη ζωή μου όπως μου ερχόταν, και ακόμη και τώρα το ίδιο κάνω!
Πώς βλέπεις την Ελλάδα, και μάλιστα σε αυτήν τη δύσκολη περίοδο του κορωνοϊού; H μουσική, και δη η κλασική, σχεδόν έχει «χαθεί». Είσαι αισιόδοξος;
Δεν ξέρω πόση αισιοδοξία μπορεί κανείς να έχει, όταν και με των προηγούμενων χρόνων αναμνήσεις μου και κρίνοντας αντικειμενικά τον τρόπο χειρισμού των πολιτιστικών μας, δεν ήταν και οι καλύτερες! Τώρα τι άραγε καλύτερο να περιμένει κανείς με τόσο πολλά και στενόμυαλα άτομα που χειρίζονται όμως καίριες θέσεις και καταστάσεις; Υπάρχει εκεί τόσος εγωισμός, ματαιοδοξία και αρκετή ακόμη κακία και ζήλια για όλα και για όλους! Τι συνεργασία και καλά αποτελέσματα μπορεί να προκύπτει; Και να προσθέσω ακόμα ότι είναι πολύ κοντόφθαλμοι αρκετοί από αυτούς, ενώ αντίθετα θα έπρεπε να έχουν πιο ανοιχτούς ορίζοντες.
Τι ετοίμασες και «δρομολογείς» με τον πρόεδρο της δισκογραφικής σου εταιρείας, «Polymusic», Βίκτωρα Πολυδώρου; Άλλα καλλιτεχνικά σχέδια;
Με τον Βίκτωρα Πολυδώρου είμαστε προπαντός φίλοι! Με κοινή γραμμή και σκέψη. Η «Polymusic» για πρώτη φορά έκανε αναβάθμιση στο είδος της μουσικής που έως πριν από λίγο επιτηδευόταν, προσθέτοντας και την κλασική! Φτιάχτηκαν τέσσερα θαυμάσια, διπλά, ηλεκτρονικά άλμπουμ που είχε την ευφυΐα να επιλέξει από πετυχημένες ζωντανές μου παραστάσεις στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Πρόκειται για μια ποικιλία σπουδαίων γνωστών και αγαπητών στους λάτρεις της κλασικής μουσικής έργων που σε αυτές τις ερμηνείες, από εμένα, δεν θα τα ξανάκουγαν. Τώρα όμως είναι στη διάθεση του κάθε θαυμαστή μου και γενικά στο μουσικόφιλο κοινό, όποτε θέλουν να τα απολαμβάνουν. Όσον αφορά στα μελλοντικά μου σχέδια; Θα δείξει! Υπάρχουν τόσο πολλά ακόμη έργα, ερμηνείες μου που δεν έχουν αξιοποιηθεί. Άρα βλέπουμε! Όσο για μελλοντικά προγράμματα, εμφανίσεις; Όσο υπάρχει αυτή η αστάθεια και αβεβαιότητα διεθνώς, πώς μπορούν να γίνουν, και όχι βέβαια από εμένα μόνο. Ακόμη και η Φιλαρμονική της Βιέννης στην πρωτοχρονιάτική της μεγάλη συναυλία έπαιξε με άδεια αίθουσα! Χωρίς κοινό... Και ακόμη τίποτα μεγάλο και ολοκληρωμένο όπως παλιά δεν οργανώνεται. Δεν προγραμματίζεται! Και όπου γίνονται κάποιες δειλές προσπάθειες, είναι με πολύ μικρή προσέλευση κοινού για πάρα πολλούς λόγους. Και όχι μόνο στη χώρα μας. Νέκρα γύρω μας! Σκέτη απογοήτευση. Άρα για τι πράγμα μιλάμε;
Έχεις ζήσει μεγάλες δόξες, σπουδαίες στιγμές. Έχεις «εισπράξει» πολλή αγάπη, λατρεία από τον κόσμο, διεθνώς. Τι θέλεις από εδώ και πέρα;
Έχω ζήσει, νομίζω, τα πάντα! Η ιστορία μου έχει γραφτεί και καταγραφεί σε πάρα πολλές διεθνείς εγκυκλοπαίδειες και άλλα έντυπα. Κι αυτά είναι τα επιτεύγματα μιας ζωής. Ούτε αλλάζουν ούτε σβήνονται! Όλα είναι στην ψυχή και στο μυαλό μου, και όχι μόνο στα δικά μου. Θρίαμβοι, επιτυχίες! Και κάποια άλλα βέβαια πράγματα και καταστάσεις κάπως πιο στενόχωρες! Όλα υπάρχουν! Όλα βρίσκονται, γιατί αυτή είναι η ζωή μου. Η ιστορία μου! Αισθάνομαι γεμάτος από χαρές που βίωσα, γεγονότα μεγάλα και επιτυχίες. Τιμές μεγάλες και ιδιαίτερες, επιβραβεύσεις, σπουδαίες γνωριμίες. Ταξίδια σε μακρινές, όμορφες ή παράξενες χώρες. Φαγητά και παγωτά (γέλια)! Τι άλλο να θελήσω από υγεία;
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα On Time
Φιλικός, απλός και ειλικρινής, κατέβηκε από το «θρόνο» του, στον οποίο βρίσκεται εδώ και 40 χρόνια, δίπλα σε μυθικούς μαέστρους της κλασικής μουσικής, και κάναμε μια συνέντευξη σαν ένα σπουδαίο κοντσέρτο-ψυχής που έχει τις ήρεμες και τις δυναμικές στιγμές του. Μας αποκάλυψε ακόμα και το «αγκάθι» από τον... κήπο της πατρίδας μας το οποίο χρόνια τώρα πληγώνει την καρδιά του, αλλά και τις μαχαιριές που «μετράει» στην πλάτη του. Κι αυτά γιατί τόλμησε να είναι ξεχωριστός, παγκοσμίως αναγνωρισμένος, μα πάνω απ’ όλα Έλληνας.
Πάμε στα παιδικά σου χρόνια. Πώς ήσουν μικρός και τι σου άρεσε να κάνεις; Πότε μπήκε το πιάνο στη ζωή σου;
Απ’ ό,τι λένε οι δικοί μου και απ’ όσο και εγώ μπορώ να θυμηθώ τον εαυτό μου, δεν υπήρξα ποτέ ιδιαίτερα κοινωνικός τύπος. Περισσότερο θα έλεγα ότι ήμουν μοναχικός τύπος και, κυρίως, όσο μεγάλωνα ως μοναχοπαίδι, μέχρι που ήρθε στην οικογένειά μας ο κατά 6,5 χρόνια μικρότερος αδελφός μου, ο Κωνσταντίνος. Μου άρεσε, με την καθοδήγηση της προγιαγιάς μου Στέλλας (μέναμε μαζί και ήταν ιδιαίτερα μορφωμένο άτομο), να κάνουμε χειροτεχνήματα και χαρτοκοπτικές, αλλά και να συζητάμε θέματα της Ελληνικής Ιστορίας, πριν πάω ακόμα νηπιαγωγείο! Παρατηρούσα πολύ τα πράγματα γύρω μου, γεγονότα και συζητήσεις των γονιών μου, ακόμη και πριν από τα δύο μου χρόνια, και ήθελα να συμμετέχω στις οικογενειακές συζητήσεις! Το πιάνο, αν και υπήρχε στο σπίτι γιατί έπαιζε η μητέρα μου, δεν το είχα αγγίξει πότε πριν από τα έξι μου χρόνια. Με άλλα παιδιά συναντιόμουν και παίζαμε μόνο στο εξοχικό μας στο Πόρτο Ράφτη, που πηγαίναμε χειμώνα-καλοκαίρι, από τα πρώτα παιδικά μου χρόνια. Είχα αρκετούς φίλους, γειτονόπουλα που παίζαμε μαζί, αλλά το ποδόσφαιρο δεν μου άρεσε ποτέ! Κάναμε ποδήλατο, κολυμπούσαμε και παίζαμε επιτραπέζια παιχνίδια.
Πώς ήσουν ως χαρακτήρας μικρός;
Ως χαρακτήρας, δεν έχω αλλάξει καθόλου. Ήμουν και ακόμη είμαι ευαίσθητος, ευερέθιστος και πεισματάρης! Όταν βάλω κάτι στο μυαλό μου σαν «θέλω» δεν με σταματά τίποτα! Και το καταφέρνω. Στα έξι μου, ήρθα κοντά με το πιάνο και γίναμε αχώριστοι! Νωρίτερα μόνο το τραγούδι με απασχολούσε και η μαμά μου έπαιζε πιάνο κι εγώ τραγουδούσα! Υπάρχει ηχογράφηση, όπου λίγο μετά που έκλεισα τον πρώτο χρόνο μου, τραγουδάω το «Μύθο» του Χατζιδάκι.
Πώς έγινε το «κλικ» και άγγιξες τα πλήκτρα του πιάνου;
Όταν ήμουν έξι χρόνων, με κάλεσε ένας εξάδελφός μου που έκανε πιάνο (κάνα δυο χρόνια μεγαλύτερός μου, τώρα είναι πιλότος αεροσκαφών) σε ένα ομαδικό ρεσιτάλ πιάνου στη σχολή του. Ε, λοιπόν, αυτό ήταν το κλειδί! Αυτή ήταν η ουσιαστική παρακίνηση για μένα. Εντυπωσιάστηκα πάρα πολύ και θέλησα και εγώ, ασυναίσθητα, να γίνω ένας από αυτούς!
Πώς ήταν για ένα παιδί, όταν οι συμμαθητές του έπαιζαν στις αλάνες, αυτό να μελετάει με τις ώρες πιάνο; Πώς ένιωθες;
Στο κέντρο του Πειραιά που έμενα δεν υπήρχαν αλάνες. Ούτε μου άρεσε να βγω σε αλάνες. Αντίθετα, αυτό που με ικανοποιούσε ήταν το να παίζω, να μελετώ νέα έργα στο πιάνο, όσο περισσότερες ώρες μπορούσα! Αγόραζα συνέχεια δίσκους μεγάλων εκτελεστών και παρτιτούρες κλασικών έργων, πολύ δυσκολότερες για την ηλικία μου (τότε ήμουν έξι - επτά χρόνων) και το διάστημα που έκανα πιάνο. Αυτό με γέμιζε! Αυτό με ικανοποιούσε. Με έκανε απέραντα χαρούμενο.
Όμως έτσι δεν στερήθηκες πράγματα στην παιδική σου ηλικία; Έχεις παιδικά «απωθημένα»;Στα δεκατέσσερά μου χρόνια όταν ήδη είχα προχωρήσει πολύ την καριέρα μου. Στο γνωστό βιογράφο μουσικών Tζον Αρντόιν από το Ντάλας της Αμερικής, αλλά και σε πολλούς άλλους που έκαναν την ίδια ερώτηση, απαντούσα: «Τίποτα δεν στερήθηκα! Κι αυτό γιατί έκανα πάντα αυτό που μου άρεσε και με το λιγότερο κόπο ή άσκηση από άλλα άτομα για τα ίδια δύσκολα και απαιτητικά έργα! Άρα διασκέδαζα, με και για τον εαυτό μου και περίσσευε και χρόνος για ό,τι άλλο ήθελα να κάνω, π.χ. τα μαθήματά μου, τις ξένες γλώσσες μου.
Μίλησέ μου για τους γονείς σου. Πώς σε αντιμετώπισαν που ήσουν παιδί «θαύμα»;
Ο πατέρας μου, παθολόγος, νοσοκομειακός γιατρός καριέρας, φυσικό ήταν να ξαφνιάστηκε για την κλίση που ο πρωτότοκός του παρουσίασε προς την κλασική μουσική, ένα είδος σχεδόν άγνωστο για τον πατέρα μου. Σίγουρα θα ήθελε να ακολουθήσω το επάγγελμά του, κάτι που έγινε με τον αδελφό μου Κώστα, που είναι κι αυτός γιατρός παθολόγος, εντατικολόγος, επιμελητής Α΄, σε μεγάλο κρατικό μας νοσοκομείο. Όμως όχι μόνο δεν με εμπόδισε σε αυτό που μου άρεσε, αλλά ποτέ δεν με αντιμετώπισε σαν κάτι το διαφορετικό ή αλλιώς από τον αδελφό μου. Ήμουν το παιδί τους, που του άρεσε και είχε κλίση και ταλέντο σε κάτι διαφορετικό, όμως, ωραίο και δύσκολο! Με βοηθούσαν και με προστάτευαν, ώστε να κάνω αυτό που μου άρεσε και με ευχαριστούσε! Ο πατέρας μου, ο Σωτήρης, Θεσσαλός στην καταγωγή, γεννημένος στα πεδινά και προερχόμενος και με πατρογονικό στα ορεινά, στο Γαρδίκι Τρικάλων, κοντά στο Περτούλι, και η μητέρα μου, Μαριάνθη, γεννημένη και μεγαλωμένη Αθήνα, αλλά νησιωτικής καταγωγής, πότε δεν με έσπρωξαν ή με εμπόδισαν από τις μουσικές μου σπουδές. Με πολλή προσοχή με παρακολουθούσαν και με προστάτευαν, όποτε και όταν έπρεπε και μπορούσαν.
Στα δεκατρία σου χρόνια (το 1982) όταν εμφανίστηκες στο «Κάρνεγκι Χολ», ο σπουδαίος Άρθουρ Ρουμπινστάιν είχε δηλώσει: «Είναι ο καλύτερος πιανίστας που άκουσα ποτέ συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού μου. Ευχαριστώ τον Θεό που με κράτησε μέχρι σήμερα στη ζωή και μου έδωσε την ευκαιρία να τον ακούσω». Στη συνέχεια, έβγαλε το χρυσό ρολόι που φορούσε και το πέρασε στο χέρι σου. Μάλιστα, το έχεις κειμήλιο μέχρι σήμερα. Τι θυμάσαι από εκείνον;
Κατ’ αρχάς να σου πω ότι τον Απρίλιο του 1982, που πήρα και το δίπλωμά μου από το Ωδείο Αθηνών, ως καθηγητής και σολίστ, με άριστα παμψηφεί και χρυσό μετάλλιο, δεν ήμουν ακόμη 13 χρόνων! Όμως ήδη είχα καταξιωθεί και στις ΗΠΑ με θριαμβευτικές, μεγάλες παραστάσεις! Όσο για την αξέχαστη συνάντησή μου με το «γίγαντα» πιανίστα Άρθουρ Ρουμπινστάιν, στο διαμέρισμά του στη Γενεύη, ήταν ευλογία ψυχής! Η ανάμνησή της είναι τόσο δυνατή που θεωρώ τον εαυτό μου ευλογημένο, όχι μόνο για τα χρόνια που έζησα, αλλά και για το υπόλοιπο της ζωής και της καριέρας μου!
Πόσες ώρες την ημέρα έπαιζες τότε και πόσες εξασκείσαι τώρα στο πιάνο;
Όταν στα 13 μου χρόνια πρωτοέδωσα τηλεοπτική συνέντευξη στο Λονδίνο στο BBC, φοιτούσα τότε στη Βασιλική Μουσική Ακαδημία εκεί, με συνόδευε ένας από τους καθηγητές μου, ο Γκάι Τζόνσον, και με ρώτησαν για το πόσες ώρες μελετούσα τη μέρα για να αποδίδω τόσο τέλεια τέτοια δύσκολα έργα για οποιαδήποτε ηλικία. Τότε απάντησα με ειλικρίνεια: «Όχι για περισσότερο από μιάμιση ώρα τη μέρα!». Αυτό ήταν πολύ ειλικρινές, καθώς δεν χρειαζόμουν περισσότερο (ταυτόχρονα τους εξηγούσα ότι μελετούσα επάνω μου, στο κρεβάτι μου ή στο τραπέζι έχοντας μόνο την παρτιτούρα μπροστά μου ή και όχι, γιατί η μνήμη μου την είχε γερά καταγράψει), όταν τελείωσα, ο εκεί μάνατζέρ μου που μας συνόδευε μου είπε: «Δημήτρη, μην το ξαναπείς αυτό δημόσια, γιατί ή θα σκεφτούν ότι λες ψέματα ή ότι δεν είσαι σωστός επαγγελματίας!» Οπότε, άλλες φορές σε ανάλογες ερωτήσεις τους έλεγα: «Όσο χρειάζομαι κάθε φορά».
Τι σου αρέσει; Στερείσαι πράγματα; Κοιμάσαι νωρίς, κάνεις κάποιες ειδικές ασκήσεις στα χέρια σου ή διατροφή - γυμναστική για να διατηρείσαι σε φόρμα;
Ο τρόπος που ζω είναι παράξενος! Όταν δεν έχω περιοδείες, είμαι απόλυτα νυκτόβιο άτομο! Κοιμάμαι τη μέρα και ζω τη νύχτα! Επιπλέον τον τελευταίο καιρό, λόγω των διεθνών καταστάσεων και της παραμονής μου στην Ελλάδα, δεν προσέχω τη διατροφή μου, με αποτέλεσμα να έχω πάρει αρκετά κιλά. Όμως μου αρέσει πολύ το καλό φαγητό και οι τούρτες παγωτό! «Αμαρτία εξομολογημένη η μισή συγχωρεμένη», που λένε.
Αναρωτιέμαι, έχεις πάει ποτέ σε μπουζούκια; Ποια είναι η γνώμη σου γι’ αυτά;
Και βέβαια έχω πάει! Μάλιστα διατηρώ φιλίες από χρόνια με αρκετούς καλλιτέχνες που εκπροσωπούν αυτού του είδους τη μουσική. Αγαπώ επίσης και τη δημοτική μουσική. Ναι μεν είμαι λάτρης της όπερας, και ιδιαίτερα της Μαρίας Κάλλας, εξίσου όμως και της Σωτηρίας Μπέλλου και άλλων μεγάλων αυτού του είδους, αλλά και πιο ελαφράς μουσικής!
Φοβήθηκες μήπως η δόξα, η διεθνής αναγνώριση, αλλάξει το χαρακτήρα σου; Αυτό που κοινώς λέμε να μην «καβαλήσεις το καλάμι»;
Πάντα ένιωθα και νιώθω ότι η αγάπη μου γι’ αυτό που κάνω και οι προσπάθειές μου άξιζαν και αξίζουν τον κόπο. Πάντα το χαιρόμουν και το διασκέδαζα. Είμαι άνθρωπος που με αγαπούν κάποιοι άνθρωποι γιατί ευχαριστιούνται από τον τρόπο που ερμηνεύω και εκτελώ τη μουσική που τους αρέσει. Τίποτα περισσότερο. Ο χαρακτήρας μου παραμένει πάντα ο ίδιος. Άλλωστε, μεταξύ μας, δεν έχω και τον πιο εύκολο και καλύτερο χαρακτήρα του κόσμου. Ούτε είμαι και ο πιο εύκολος άνθρωπος που υπάρχει! Είμαι αισθηματίας, αλλά και αγιάτρευτα κυκλοθυμικό άτομο! Αυτό νομίζω τα λέει όλα.
Σε έχουν αποκαλέσει παιδί «θαύμα». Κι ακόμα σε έχουν χαρακτηρίσει τα ΜΜΕ όλου του κόσμου με επίθετα όπως: Μεταφυσικός - μαγικός - υπερβατικός - θεόσταλτος! Εσύ πώς νιώθεις; Πώς θα χαρακτήριζες τον εαυτό σου κι αυτό που κάνεις;
Ναι! Εγώ είμαι! Ο Δημήτρης Σγούρος! Ο Δημητράκης τους! Πάρα πολλοί, ακόμη και στο εξωτερικό, παρ’ όλο που μεγάλωσα, με λένε έτσι γιατί έτσι θέλουν να με βλέπουν! Εγώ νιώθω ότι είμαι απλώς ο μουσικός, ο πιανίστας που η φύση μού έδωσε κάποιες ιδιαίτερες δυνατότητες και κάνω εκτελέσεις, πάντα κοντά στις επιταγές του συνθέτη, αλλά όπως εγώ τις νιώθω!
Στο ταλέντο σου έχουν «υποκλιθεί» και ελληνικές προσωπικότητες, διεθνούς βεληνεκούς, όπως ο σπουδαίος Μίκης Θεοδωράκης. Τι θυμάσαι από αυτόν;
Τον εκτιμώ, τον αγαπώ και τον θαυμάζω. Μου έδειξε την εκτίμησή του, πριν από μερικά χρόνια, στέλνοντάς μου κάποια από τα έργα του για πιάνο, που όμως δεν μπόρεσα να παρουσιάσω στο κοινό για πάρα πολλούς προσωπικούς μου λόγους. Ίσως γιατί δεν ταίριαζαν στο στυλ και στην ιδιοσυγκρασία μου, ερμηνευτικά, και άλλοι συνάδελφοί μου ήδη τα είχαν παρουσιάσει με τον τρόπο τους, θαυμάσια. Πάντα τον έχω στην καρδιά μου! Να το ξέρει... Είναι μοναδικός άνθρωπος! Ξεχωριστή προσωπικότητα και όχι μόνο για τη μουσική. Είμαστε τυχεροί που γεννήθηκε Έλληνας!
Ήσουν όμως και το αγαπημένο παιδί της Αλίκης Βουγιουκλάκη...
Με την Αλίκη Βουγιουκλάκη υπήρξε εποχή που κάναμε αρκετή παρέα. Της άρεσε να μου τηγανίζει πατάτες. Και εγώ περνούσα θαυμάσια μαζί της. Είχα όμως φιλία και με την Τζένη Καρέζη και την οικογένειά της, τον Στράτο Τζώρτζογλου και την τότε σύζυγό του Μαρία Γεωργιάδου. Όπως επίσης και με τη Μαίρη Αρώνη (ο αδελφός της σημαντικός καθηγητής πιάνου), με την Άννα Συνοδινού και αρκετούς ακόμα. Κρατώ μέσα μου τις ωραίες στιγμές που είχαμε περάσει κάνοντας παρέα.
Στην Ελλάδα σε έχουν τιμήσει όπως σου άξιζε και σου αξίζει, κάτι που έκαναν και κάνουν οι ξένοι, ή συνήθως σε θέλουν μόνο για «εφέ» και να φωτογραφίζονται μαζί σου λόγω της διεθνούς προβολής σου; Νιώθεις αδικημένος στη χώρα σου;
Βλέπω ότι μάλλον έχεις πιάσει το νόημα και τις ανύπαρκτες τοποθετήσεις των υψηλά ευρισκομένων στα πολιτιστικά δρώμενα της χώρας μας προς το πρόσωπό μου. Δεν μπόρεσαν να καταλάβουν, απ’ ό,τι φαίνεται, το «γερό πολιτιστικό χαρτί» που κρατούσαν στο χέρι τους. Θα μπορούσαν, πρωτίστως προς όφελος της χώρας μας, αλλά βεβαίως και δικό μου, να το χρησιμοποιήσουν ποικιλοτρόπως και εδώ και στο εξωτερικό -την τέχνη και το όνομά μου- με σίγουρη επιτυχία, όπου κι αν θα το έκαναν. Ένα άμεσο παράδειγμα είναι η παντελής έλλειψη προτάσεων να με εντάξουν στο πλαίσιο των εορτασμών για τις επετειακές εορτές του 1821, που από χρόνια τώρα προετοίμαζαν! Και ως σύμβουλο ακόμη να με χρησιμοποιούσαν, πιθανόν η πείρα μου να έδινε αρκετές σωστές ιδέες. Θεωρώ ότι αυτές οι ιδέες μου θα μπορούσαν πολλά να μας προσφέρουν διεθνώς, ακόμη και στον τουρισμό μας. Τώρα, αν ίσως έτρεχαν προς τα τέλη του 2021, τώρα που εκπνέει ο χρόνος, φυσικά και δεν θα δεχόμουν πια να συζητήσω οτιδήποτε, οποιαδήποτε πρότασή τους! Έχω κάνει τον κύκλο μου, την καριέρα μου, που από την αρχή βασίστηκε κυρίως και μόνο στο όνομα που δημιουργήθηκε διεθνώς εξαιτίας όλων μου των επιτυχιών που το ταλέντο μου έφερε, χωρίς τη βοήθεια κανενός, ιδιαίτερα από ελληνικής πλευράς ή κάποιας κρατικής στήριξης. Σε πολύ μεγάλες διεθνείς αίθουσες που εμφανιζόμουν υπήρχε αρκετές φορές και η ελληνική σημαία! Σου λέει κάτι αυτό άραγε; Για εκείνους ίσως;
Έχεις δεχτεί πισώπλατες «μαχαιριές» στη χώρα σου;
Σε αυτό που αναφέρεσαι, μόνο στη χώρα μου και από τη χώρα μου τις έλαβα, από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησα, στα επτά μου χρόνια, μια και δεν προερχόμουν από μουσική οικογένεια ή ίσως κάποιων κρατικών παραγόντων ή κυβερνητικών στελεχών. Και αυτό δυστυχώς συνεχίζεται μέχρι και σήμερα!
Πώς βλέπεις τον πολιτισμό στην Ελλάδα; Είσαι αισιόδοξος ή απαισιόδοξος;
Αυτό που παρατηρώ αρκετά χρόνια τώρα και βάσιμα μπορώ να πω είναι ότι μόνο μαρασμό και, γενικά, πτώση πολιτιστικού επιπέδου βλέπω! Ελάχιστη ποιοτική προσπάθεια και οργανωμένη προώθηση για ουσιαστικά πράγματα. Διατίθενται κατά καιρούς αρκετά κεφάλαια, αλλά δεν χρησιμοποιούνται σωστά και εποικοδομητικά! Και κυρίως δεν τα χειρίζονται σωστά άτομα, με γνώσεις, όνειρα και ψυχική διάθεση.
Έχεις δηλώσει: «Η κλασική μουσική είναι η ζωή μου και η όπερα η σύντροφός μου». Ήταν τόσο δυνατή η έλξη αυτή με τη μουσική που δεν θέλησες να μοιραστείς τη ζωή σου με μια σύντροφο;
Καμιά σχέση! Είχα κατά καιρούς δεσμούς και κάποιοι από αυτούς κράτησαν αρκετά. Όμως, είμαι πραγματικά πολύ δύσκολος άνθρωπος και δεν προσαρμόζομαι εύκολα. Δύσκολα μπορεί να με ανεχτεί κάποιο άτομο για πολύ, αλλά και εγώ με τις ιδιοτροπίες μου δεν κάνω υπομονή. Όμως ψάχνω και ακόμη ελπίζω για σύντροφο. Έχω αγάπη να δώσω, αν θα υπάρξει ειλικρίνεια και ανταποδοτικότητα. Ίσως να μπορέσει να με ανεχτεί έτσι που είμαι! Ίσως μου εμφανίσει κάτι η ζωή. Πότε δεν ξέρεις!
Υπήρξαν στιγμές που ο έρωτας καθόρισε τη ζωή σου ή μόνο η μουσική μπορεί να την καθορίσει;
Είμαι τελείως παρορμητικό άτομο, χωρίς ιδιαίτερα πλαίσια και προγραμματισμούς. Και την περπατούσα τη ζωή μου όπως μου ερχόταν, και ακόμη και τώρα το ίδιο κάνω!
Πώς βλέπεις την Ελλάδα, και μάλιστα σε αυτήν τη δύσκολη περίοδο του κορωνοϊού; H μουσική, και δη η κλασική, σχεδόν έχει «χαθεί». Είσαι αισιόδοξος;
Δεν ξέρω πόση αισιοδοξία μπορεί κανείς να έχει, όταν και με των προηγούμενων χρόνων αναμνήσεις μου και κρίνοντας αντικειμενικά τον τρόπο χειρισμού των πολιτιστικών μας, δεν ήταν και οι καλύτερες! Τώρα τι άραγε καλύτερο να περιμένει κανείς με τόσο πολλά και στενόμυαλα άτομα που χειρίζονται όμως καίριες θέσεις και καταστάσεις; Υπάρχει εκεί τόσος εγωισμός, ματαιοδοξία και αρκετή ακόμη κακία και ζήλια για όλα και για όλους! Τι συνεργασία και καλά αποτελέσματα μπορεί να προκύπτει; Και να προσθέσω ακόμα ότι είναι πολύ κοντόφθαλμοι αρκετοί από αυτούς, ενώ αντίθετα θα έπρεπε να έχουν πιο ανοιχτούς ορίζοντες.
Τι ετοίμασες και «δρομολογείς» με τον πρόεδρο της δισκογραφικής σου εταιρείας, «Polymusic», Βίκτωρα Πολυδώρου; Άλλα καλλιτεχνικά σχέδια;
Με τον Βίκτωρα Πολυδώρου είμαστε προπαντός φίλοι! Με κοινή γραμμή και σκέψη. Η «Polymusic» για πρώτη φορά έκανε αναβάθμιση στο είδος της μουσικής που έως πριν από λίγο επιτηδευόταν, προσθέτοντας και την κλασική! Φτιάχτηκαν τέσσερα θαυμάσια, διπλά, ηλεκτρονικά άλμπουμ που είχε την ευφυΐα να επιλέξει από πετυχημένες ζωντανές μου παραστάσεις στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Πρόκειται για μια ποικιλία σπουδαίων γνωστών και αγαπητών στους λάτρεις της κλασικής μουσικής έργων που σε αυτές τις ερμηνείες, από εμένα, δεν θα τα ξανάκουγαν. Τώρα όμως είναι στη διάθεση του κάθε θαυμαστή μου και γενικά στο μουσικόφιλο κοινό, όποτε θέλουν να τα απολαμβάνουν. Όσον αφορά στα μελλοντικά μου σχέδια; Θα δείξει! Υπάρχουν τόσο πολλά ακόμη έργα, ερμηνείες μου που δεν έχουν αξιοποιηθεί. Άρα βλέπουμε! Όσο για μελλοντικά προγράμματα, εμφανίσεις; Όσο υπάρχει αυτή η αστάθεια και αβεβαιότητα διεθνώς, πώς μπορούν να γίνουν, και όχι βέβαια από εμένα μόνο. Ακόμη και η Φιλαρμονική της Βιέννης στην πρωτοχρονιάτική της μεγάλη συναυλία έπαιξε με άδεια αίθουσα! Χωρίς κοινό... Και ακόμη τίποτα μεγάλο και ολοκληρωμένο όπως παλιά δεν οργανώνεται. Δεν προγραμματίζεται! Και όπου γίνονται κάποιες δειλές προσπάθειες, είναι με πολύ μικρή προσέλευση κοινού για πάρα πολλούς λόγους. Και όχι μόνο στη χώρα μας. Νέκρα γύρω μας! Σκέτη απογοήτευση. Άρα για τι πράγμα μιλάμε;
Έχεις ζήσει μεγάλες δόξες, σπουδαίες στιγμές. Έχεις «εισπράξει» πολλή αγάπη, λατρεία από τον κόσμο, διεθνώς. Τι θέλεις από εδώ και πέρα;
Έχω ζήσει, νομίζω, τα πάντα! Η ιστορία μου έχει γραφτεί και καταγραφεί σε πάρα πολλές διεθνείς εγκυκλοπαίδειες και άλλα έντυπα. Κι αυτά είναι τα επιτεύγματα μιας ζωής. Ούτε αλλάζουν ούτε σβήνονται! Όλα είναι στην ψυχή και στο μυαλό μου, και όχι μόνο στα δικά μου. Θρίαμβοι, επιτυχίες! Και κάποια άλλα βέβαια πράγματα και καταστάσεις κάπως πιο στενόχωρες! Όλα υπάρχουν! Όλα βρίσκονται, γιατί αυτή είναι η ζωή μου. Η ιστορία μου! Αισθάνομαι γεμάτος από χαρές που βίωσα, γεγονότα μεγάλα και επιτυχίες. Τιμές μεγάλες και ιδιαίτερες, επιβραβεύσεις, σπουδαίες γνωριμίες. Ταξίδια σε μακρινές, όμορφες ή παράξενες χώρες. Φαγητά και παγωτά (γέλια)! Τι άλλο να θελήσω από υγεία;
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα On Time
