Το κορίτσι με το ζεστό χαμόγελο, η ηθοποιός Αμαλία Αρσένη, κόρη της Λούκας Κατσέλη και του αείμνηστου Γεράσιμου Αρσένη με τις λαμπρές θεατρικές σπουδές στην Αμερική και τη Μ.Βρετανία, ανεβαίνει φέτος στη σκηνή ερμηνεύοντας έναν από τους πιο ιδιαίτερους ρόλους της καριέρας της.

Στο θέατρο Σταθμός υποδύεται την Ορνέλα, στο αυτοβιογραφικό έργο «Η Χώρα που ποτέ δεν πεθαίνεις» της Ornela Vorpsi σε σκηνοθεσία Ένκε Φεζολλάρι, ο οποίος καταπιάνεται ξανά με την αλβανική δραματουργία. 
Το βραβευμένο μυθιστόρημα της Ornela Vorpsi, που ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, αποτελεί ένα μανιφέστο ενάντια στην πατριαρχική δομή της Αλβανίας και στην καταπίεση του ερωτισμού και της ελευθερίας του λαού της. 

Η Vorpsi δημιουργεί ένα καθαρά γυναικείο σύμπαν που καταφέρνει να επιβιώσει σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο την ώρα που την ελληνική κοινωνία ταλανίζει το θέμα των συνεχόμενων φρικτών γυναικοκτονιών.

Η Αμαλία Αρσένη μιλάει στα ΠΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ και τη Μαριάνθη Κουνιά για αυτόν τον τόσο ιδιαίτερο ρόλο, το κίνημα me too, αλλά και την κατάσταση που τους τελευταίους μήνες ταλανίζει την ελληνική κοινωνία αναφορικά με τις γυναικοκτονίες.

Τι σας δυσκόλεψε πιο πολύ σε αυτόν τον ρόλο και από την άλλη τι σας γοητεύει σε αυτόν;

Με δυσκόλεψαν οι λεπτές συναισθηματικες μεταπτώσεις και οι χρονικές παλινδρομησεις καθώς η ιστορία δεν εξελίσσεται γραμμικά. Με γοήτευσε η αλήθεια του ρόλου, η ειλικρίνεια της ηρωίδας και η γλυκόπικρη ατμόσφαιρα του κοσμου της.

Η Ορνέλα, την οποία ενσαρκώνετε, με ποια πράγματα παλεύει; Τι συμβολίζει;

Παλεύει με τους δαίμονες της, όπως όλοι μας, με τα φαντάσματα του προσωπικού της παρελθόντος και όσους την τραυμάτισαν στην παιδική της ηλικία. Παλεύει όμως και με ένα καθεστώς, μια αυστηρά πατριαρχικα δομημένη κοινωνία που ειδικά τις γυναίκες τις αντιμετωπίζει με προκατάληψη και στερεότυπα. Η ηρωίδα συμβολίζει έτσι την πίστη στην Ανατροπή και στην Πάλη μεταξύ του νέου με το παλιό, την ελπίδα και το όνειρο για ένα νέο κόσμο.

Το έργο θίγει ένα από τα πιο επίκαιρα θέματα της ελληνικής κοινωνίας. Την καταπίεση της γυναίκας λόγω πατριαρχικών απόψεων και την ανάγκη για ισότητα των δυο φύλων. Μετά από πολλά περιστατικά γυναικοκτονίας στην χώρα μας τον τελευταίο χρόνο, πως σχολιάζεται την ψυχολογία αυτών των αντρών που νομίζουν πως είναι ανώτερα όντα;

Θεωρώ πως η ανατροφή των συγκεκριμένων αρσενικών, όπως πραγματοποιείται στην Ελλάδα, ενα πρότυπο δηλαδή του άνδρα που οφείλει να επιβληθεί με βία ή κατάχρηση εξουσίας για να είναι αρεστός, έχει γαλουχήσει πολλές γενιές, δεν είναι τωρινό. Απλως αυτό το απόστημα βγήκε στην επιφάνεια ευτυχώς τώρα, αλλα αν και αισιόδοξη πιστεύω πως ακόμα έχουμε δρόμο... Γιατί δεν μιλάμε για ψυχολογία ενός ατόμου ή για μεμονωμένα περιστατικά (!), αλλα νοοτροπία μιας ολόκληρης κοινωνίας, μιλάμε για την ευθύνη των ΜΜΕ και της εκπαίδευσης, την ευθύνη του κάθε γονιού να μάθει στα παιδιά του να σέβεται, να μαθαινει την οριοθέτηση, να λέει όχι και αυτο να γίνεται αντιληπτό.

Πως πιστεύετε ότι εγκαθιδρύθηκε τα παλιά χρόνια αυτή η νοοτροπία και πως θα την ξεπεράσει σήμερα η κοινωνία μας;

Οι δυτικες κοινωνίες ήταν κατεξοχην ανδροκρατούμενες. Σε μια εποχή όμως, όπου η αναγνώριση του ανθρώπου ισούται με την αναγνωρισιμότητα του στο ευρύ κοινό, με τα likes και τις τραπεζικές καταθέσεις του πάρα με το πνευματικό, καλλιτεχνικό η κοινωνικό του έργο το ζήτημα της εξουσίας έγινε ακόμα πιο ανταγωνιστικό και ο Ανδρας (ας μου επιτρέπει αυτή η γενίκευση, φυσικά υπάρχουν εξαιρέσεις) θεώρησε πως απειλείται από τη Γυναίκα και όχι πως είναι σύμμαχοι. Άλλαξε η φύση της σχέσης των δύο φύλων όταν άρχισε η Γυναίκα να διεκδικεί όχι μόνο τα δεδομένα που τόσο σκληρά πάλεψε να κερδίσει μέχρι το '70. Αλλά ζήτησε και άλλα, και άλλα -εξίσου αυτονόητα κατά τη γνώμη μου. Δεν έμεινε στα ελάχιστα, γιατί αυτό είναι η ανθρώπινη εξέλιξη. Η άρνηση της για συμβιβασμό σε συλλογικό επίπεδο και αυτή η κοινωνική επαγρύπνηση κανει τις ήδη λεπτές ισορροπίες να τρίζουν.

Τι πρέπει να προσέξουν οι νέοι γονείς σήμερα, ώστε να μεγαλώνουν τα αγόρια και τα κορίτσια με ισότητα;

Θεωρώ πως η έννοια της ομαδικότητας, της συνεργασίας, του σεβασμού, του ήθους είναι πρωταρχικά ζητήματα. Επίσης οι σχέσεις μεταξύ των γονέων μπροστά στο παιδί αλλά και όταν δε βλέπει το ίδιο οφείλουν να δουλεύονται, γιατί το παιδί τοποθετεί ένα καθρέφτη μπροστά τους και μιμείται.

Ποιο είναι το προσωπικό σας μήνυμα στις γυναίκες που βιώνουν κακοποίηση;

Να μη φοβούνται να μιλήσουν και αν δεν θέλουν να το κάνουν δημόσια, να μιλήσουν σε κάποιον δικό τους ανθρωπο. Καμία γυναίκα δεν πρέπει να νιώθει μονη της σε αυτό. Πόσο μάλλον ντροπη.

Αναφορικά με την πανδημία του Κορωνοϊού, τι φοβάστε για τη φετινή θεατρική σεζόν που μόλις ξεκινάει;

Φοβαμαι το μούδιασμα του κόσμου γιατι μετά από τόσους μήνες απραγίας το κοινό μπορεί λογικά να είναι διστακτικό για τον κλειστό χώρο, όμως εφόσον τηρούνται όλα τα πρωτόκολλα και οι κανόνες ως οφείλουν, εμείς οι καλλιτέχνες έχουμε ανάγκη το κοινό και την στήριξη του πιο πολυ από ποτέ!

Το ελληνικό θέατρο σήμερα πιστεύετε πως είναι πιο καθαρό μετά από την άλλη μεγάλη κρίση του Χειμώνα με το κίνημα me too; Έφυγαν οι σκιές της βίας από πάνω του;

Σίγουρα είναι ένα τεράστιο βήμα μπροστά αυτό που έγινε. Και μπραβο σε όσα θύματα μίλησαν και έγινε η αρχή. Ελπίζω να μην υπάρχουν άλλες περιπτώσεις και αν υπάρχουν να πάρουν γρήγορα το δρόμο της δικαιοσύνης και της κάθαρσης.

Τι σας σόκαρε περισσότερο από όσα βγήκαν στο φως;

Η φράση "και γιατί μιλάει τώρα μετά από τόσα χρόνια;"

Εσείς έχετε υποστεί περιστατικά βίας στην καριέρα σας; Έχετε δεχτεί σεξουαλική παρενόχληση;

Οχι δεν μου έχει τύχει ποτε κάτι τέτοιο ευτυχως. Αν συνέβαινε κάτι θα το είχα καταγγείλει στο Σωματείο η στις αρμόδιες Αρχές.

Έχει βρεθεί στην καλλιτεχνική πορεία σας έως τώρα κάποιος άνθρωπος που να δυσκόλεψε ή εμπόδισε την εξέλιξή σας;

Οχι, τουλάχιστον όχι εν γνώση μου.

Το έργο

Ο Ένκε Φεζολλάρι, μετά την «Ορκισμένη Παρθένα» στο Φεστιβάλ Αθηνών, καταπιάνεται ξανά με την αλβανική δραματουργία. Το βραβευμένο και πολυμεταφρασμένο μυθιστόρημα της Ornela Vorpsi, που ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, αποτελεί ένα μανιφέστο ενάντια στην πατριαρχική δομή της Αλβανίας και στην καταπίεση του ερωτισμού και της ελευθερίας του λαού της από την περίοδο του ‘70 εώς τη διάλυση των χωρών του πρώην Ανατολικού Μπλοκ. Κεντρική ηρωίδα είναι η Ορνέλα, η οποία διηγείται άλλοτε πικρά και άλλοτε με χιούμορ την πορεία της προς την ενηλικίωση. Μέσα από την τρυφερή αλλά και σκληρή γραφή της η εικαστικός και συγγραφέας που ζει πλέον στο Παρίσι εξιστορεί, στην πραγματικότητα, την προσωπική της ιστορία. Εικόνες μιας χώρας δίπλα μας που ελάχιστοι την γνωρίζουν, μιας χώρας που μέσα απο τις στάχτες της δικτατορίας του Ενβέρ Χότζα προσπαθεί να αναγεννηθεί, μιας χώρας που ποτέ δεν πεθαίνει…

Η Vorpsi δημιουργεί ένα καθαρά γυναικείο σύμπαν που αμύνεται, ονειρεύεται, συνθλίβεται και, στο τέλος, επιβιώνει σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο. Ένα Βαλκάνιο αφήγημα για την ταπείνωση αλλά και την αντίσταση της γυναίκας ενάντια στα πατριαρχικά καθεστώτα. Ένα χρονικό ταξίδι σε μια χώρα που ποτέ δεν πεθαίνεις, παρά μαθαίνεις να ζεις - σχεδόν χωρίς να ανασαίνεις, να κρύβεσαι, να συναινείς ακούσια, να μοιράζεσαι το λιγοστό σου φαγητό, να σκύβεις το κεφάλι περιμένοντας τις«καλύτερες μέρες» και, αν είσαι τυχερός, να μπεις σε ένα αεροπλάνο… Να αποχαιρετήσεις τη χώρα σου για πάντα, και να γράψεις - χρόνια μετά - ένα μυθιστόρημα για το τι έζησες...

Η Χώρα που ποτέ δεν πεθαίνεις έκανε πρεμιέρα στις 29 Σεπτεμβρίου στο Θέατρο Σταθμός ενώ υπό την σκηνοθετική καθοδήγηση του Ένκε Φεζολλάρι, την συγγραφέα υποδύεται η Αμαλία Αρσένη και τα οικεία καθώς και τα εφιαλτικά πρόσωπα γύρω της η Αθηνά Καραγιώτη και η Vefi Redhi.

Σκηνοθετικό σημείωμα


Αρκούν δύο ώρες για να αποτυπώσεις μία ζωή, ένα σώμα, μία χώρα, τα ίδια τα Βαλκάνια; Ποιο το χρέος, ποιό το καθήκον και ποιό το ανάμεσά τους, αναρωτιέμαι, παραφράζοντας έναν στίχο του Σεφέρη. Ποια ταυτότητα κοινωνική και πολιτική φοράμε; Γιατί και για ποιον; Ποια ιδανικά και ποιες αυταπάτες θρέφουμε; Με ποιες αυταπάτες γεννιόμαστε και ποιες μας γεννώνται, μεγαλώνοντας; Δύσκολο να μιλήσεις για την ιστορία του τόπου σου. Να χωρέσεις το αμόλυντο σώμα μιας ηρωίδας στη σκηνή σε δύο ώρες. Να επικοινωνήσεις ιστορίες με τσακισμένες ζωές, ματαιώσεις, πόλεις που έχουν τους δικούς τους νόμους. Ο θεατής έρχεται αντιμέτωπος με την ενηλικίωση ενός κοριτσιού εγκλωβισμένου σε κανόνες, σε οροπέδια κοινωνικοπολιτικά, σε μια χώρα που ποτέ δεν πεθαίνει.

Είναι όμως κάτι παραπάνω από τον αγώνα σε ένα βίαιο ανδρικό κόσμο και σε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς. Είναι ο αγώνας του ίδιου ανθρώπου να σηκώσει το λάβαρο της ανεξαρτησίας και της αξιοπρέπειας, να απελευθερωθεί από τα δεσμά του «είναι» του και εν τέλει να βαδίσει στο δρόμο της προσωπικής του πραγμάτωσης. Η «Χώρα που ποτέ δεν πεθαίνεις » είναι μία παράσταση που έχει το χάρτη της δικής μου χώρας που αιμορραγεί και γεννιέται από τις στάχτες της. Ποιας χώρας; Αυτής που ποτέ δεν πεθαίνει.

Κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 20:30 μέχρι 27 Οκτωβρίου 2021 στο θέατρο Σταθμός (Βίκτωρος Ουγκό 55, Αθήνα)