Ένα ταξίδι στο μακρινό παρελθόν της δεκαετίας του 1920 κάνει η συγγραφέας Φωτεινή Πανουργιά με το νέο της μυθιστόρημα που έχει τίτλο «Το δάκρυ της αλεπούς» των εκδόσεων Α.Λιβάνη. Η γνωστή συγγραφέας μιλώντας σήμερα στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ και τη Μαριάνθη Κουνιά αναφέρεται στην νέα ζουμερή της ιστορία αλλά και την ανάγκη να αγαπήσουν οι τα παιδιά και οι νέοι το διάβασμα των βιβλίων.
Η υπόθεση
Ο Αλεξανδρής, γεννηµένος στην Καστοριά, εργάτης γούνας, πληγωµένος από µια αγάπη που χάνει, φεύγει για την Αµερική για να βρει την τύχη του. Εκεί ένας καινούριος κόσµος θα ανοιχτεί µπροστά του, που θα τον ωριµάσει σταδιακά µέσα από τις αντιξοότητες της ζωής του Έλληνα µετανάστη. Θα χάσει πολλές φορές τη δουλειά του, θα βρεθεί στις δύσκολες µέρες των αιµατοβαµµένων απεργιών στα ορυχεία των Ροκφέλερ στο Κολοράντο και θα επιστρέψει στο τέλος στη Νέα Υόρκη πιο φτωχός από ποτέ. Η αγάπη όµως θα ξαναµπεί στη ζωή του. Η Στέλλα, που έχει φτάσει στην Αµερική φεύγοντας από τη Σµύρνη µια ανάσα πριν από την Καταστροφή, κουβαλάει τη δική της ιστορία. Γνωρίζονται και ζουν ευτυχισµένοι. Μέχρι τη στιγµή που ο Αλεξανδρής θα φύγει για την Ισπανία, για να πολεµήσει εθελοντής εναντίον του Φράνκο.
Ένας συνηθισµένος, φοβισµένος άνθρωπος. Αυτό πριν από το Λάντλοου. Πριν µετατραπεί απλά σε Άνθρωπο. Με ό,τι αυτό περιλαµβάνει. Τις χαρές του, τις λύπες του, τη δύναµή του και τις αδυναµίες του. Τον φόβο και την αντρειοσύνη. Τα σωστά και τα λάθη. Όλα αυτά ήρθε η Στέλλα να του τα υπενθυµίσει. Η Στέλλα, που προσπαθούσε να αντεπεξέλθει σ’ έναν άγνωστο κόσµο αφότου την απέκοψαν βάναυσα από τις ρίζες της. Σαν ένα ξεριζωµένο λουλούδι. Η Στέλλα, που ήταν τροµαγµένο πουλί και φάνταζε κύκνος. Ένα ζεστό συναίσθηµα τον κατέκλυσε κι ένιωσε έντονη την επιθυµία να την είχε µπροστά του για να µπορέσει να την κλείσει στην αγκαλιά του. Να απλώσει τα δικά του καρβουνιασµένα φτερά γύρω της και να την κάνει να νιώσει ασφαλής. Να της δώσει πίσω τη ζωή που µε βία τής είχαν αρπάξει...
Η συγγραφέας μιλάει για το βιβλίο της
Πως αποφασίσατε το θέμα του βιβλίου σας; Πρόκειται για αληθινή ιστορία;
Ο ένας από τους δύο πρωταγωνιστές ήταν υπαρκτό πρόσωπο. Ήταν η γιαγιά μου. Πάντα είχα στο πίσω μέρος του μυαλού μου την ιστορία της που φάνταζε στα μάτια μου συγκλονιστική, όπως άλλωστε και πολλών άλλων ανθρώπων που έζησαν εκείνες τις ταραγμένες εποχές. Η απόφαση όμως να την καταγράψω, πάρθηκε από ένα τυχαίο γεγονός. Ψάχνοντας κάποια στοιχεία στο διαδίκτυο για άλλο θέμα, έπεσα πάνω στα αρχεία του Ellis Island, τον πρώτο σταθμό «διαλογής» των μεταναστών, όταν έφταναν στην Αμερική. Και για μεγάλη μου έκπληξη, το πρόσωπό της πήρε σάρκα και οστά και με μετέφερε ξαφνικά στο 1922, στη μέρα ακριβώς που πάτησε το πόδι της στην Αμερική. Και τότε άρχισε και το δικό μου ταξίδι πίσω στο χρόνο.
Τι σας δυσκόλεψε περισσότερο στη συγγραφή αυτής της ιστορίας;
Σε αυτό το ταξίδι βρήκα πολλές δυσκολίες αλλά και εμπόδια. Στην αρχή η συναισθηματική μου σύνδεση με την ηρωίδα, με ένα μαγικό τρόπο με κράταγε πίσω στην καταγραφή της πορείας της. Ένιωθα ότι μου έβαζε συνεχώς τρικλοποδιές. Έτσι αποφάσισα να ξεκινήσω από τον άλλο πρωταγωνιστή, για να δώσω χρόνο στον εαυτό μου να ωριμάσει μέσα μου η ιστορία. Άλλωστε έπρεπε να καλύψω και τα κενά στις πληροφορίες που είχα στα χέρια μου και να τις συνδέσω με τα σωστά γεγονότα. Οι μάρτυρες που ήξεραν λεπτομέρειες δεν βρίσκονταν πια στη ζωή. Μια άλλη δυσκολία, ήταν το μεγάλο χρονικό διάστημα στο οποίο κινείται η ιστορία, τόσο γεμάτο από ιστορικά γεγονότα, που δεν θα μπορούσα να παραβλέψω. Έτσι πήρα την απόφαση να περπατήσω ανάμεσα στα λιγότερο γνωστά, σε αυτά που οι προβολείς δεν τα έχουν φωτίσει αρκετά, ώστε να δώσω ένα έναυσμα στον εαυτό μου αλλά και στον αναγνώστη να τα προσεγγίσει. Κατά τα άλλα, δυσκολίες ξεφύτρωναν από παντού. Σκηνικά καθημερινής ζωής που έπρεπε να ζωντανέψουν από διαφορετικά μέρη, με διαφορετικές νοοτροπίες και σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Ντοπιολαλιές, γενεαλογικά δένδρα, διαφορετικά ημερολόγια και ημερομηνίες και γενικά όλα εκείνα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι συγγραφείς προσπαθώντας να χωρέσουν την ιστορία τους σε μια ιστορική χρονική συγκυρία.
Κάποια σημεία δημιουργούν μεγάλη συγκίνηση στον αναγνώστη. Είχατε κι εσείς την ίδια συγκίνηση όταν τα γράφατε;
Εάν δεν μπορώ να συγκινηθώ προσωπικά για κάποια γεγονότα, αν δεν μπω στη θέση του ήρωα που τα βιώνει, δεν θα μπορέσει να συγκινηθεί ούτε ο αναγνώστης. Δεν μου αρέσει να χρησιμοποιώ ψεύτικα συναισθήματα για να πείσω. Θέλω να παίρνω μέρος ενεργά στην ιστορία, θέλω να βρίσκομαι ανάμεσα στους ήρωες και να υποδύομαι τη ζωή τους. Αυτό είναι αρχικά το δικό μου ταξίδι και δεν γίνεται να το ζήσω σαν θεατής. Όταν θα βγω από τη σκηνή, όταν θα κατέβω από αυτό το τρένο, σειρά έχουν να μπουν σε αυτό οι άνθρωποι που θα το επιλέξουν. Γιατί κάθε βιβλίο είναι όντως ένα τρένο. Βγάζεις το εισιτήριο και επιλέγεις τις διαδρομές σου.
Μπορεί ένας μεγάλος έρωτας να μας ξαναθυμίσει όσα έχουμε ξεχάσει για τον εαυτό μας και να μας επαναφέρει στην ευτυχία;
Ο έρωτας είναι η κινητήρια δύναμη του ανθρώπου. Είναι η επανάστασή του. Η ανατροπή της «κανονικότητας». Μπορεί να του αλλάξει τη ζωή, να του δώσει έναν παραπάνω λόγο για να παλέψει. Είναι στήριγμα και παρηγοριά. Ένας μεγάλος έρωτας σε μεταφέρει από το εγώ, στο εμείς. Είναι κυρίως μοίρασμα. Και το μοίρασμα είναι ευτυχία.
Τι μας οδηγεί τελικά να ανακαλύψουμε την αλήθεια της ψυχής μας, ώστε να λυτρωθούμε;
Δεν γνωρίζω πραγματικά τι είναι η αλήθεια της ψυχής. Ίσως η γνωριμία με τον ίδιο μας τον εαυτό. Όσο για τη λύτρωση, αυτή είναι μία διαρκής διαδικασία που δεν έχει τέλος. Όταν σταματήσει, σημαίνει ότι έχουμε εγκαταλείψει τον προσωπικό μας αγώνα. Έχουμε χάσει την ελπίδα. Νομίζω ο καλύτερος τρόπος να ανταποκριθούμε είναι να συμφιλιωθούμε με το παρελθόν, να ζούμε το παρόν όπως του αξίζει και να βλέπουμε πάντα αισιόδοξα το μέλλον. Ακόμα και όταν αυτό φαντάζει θλιβερό και αβέβαιο.
Μετά την έκδοση του βιβλίου, μπήκατε στον πειρασμό να αλλάξετε κάτι σε αυτό;
Νομίζω όλοι λίγο πολύ οι συγγραφείς σκέφτονται εκ των υστέρων σημεία που θα μπορούσαν να αποφύγουν ή παρέλειψαν να προσθέσουν. Γι αυτό και μετά την έκδοση του βιβλίου, αποφεύγω συνειδητά να το ξανακοιτάξω για μεγάλο διάστημα. Δεν θέλω να μπαίνω στον πειρασμό να σκέφτομαι παρεμβάσεις που δεν μπορούν πλέον να γίνουν. Μετά την έκδοσή του, το βιβλίο ανήκει πια στους αναγνώστες.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τους νέους να αγαπήσουν το βιβλίο;
Κάπου διάβασα ότι μπορείς να ξεκινήσεις να διαβάζεις βιβλίο ακόμα και σε ένα τριών μηνών βρέφος. Αν μαθαίνουμε τα παιδιά μας να διαβάζουν από μικρά, τους δημιουργούμε τον ελεύθερο χρόνο να το κάνουν και τους δίνουμε ερεθίσματα με αναγνώσματα που τα αφορούν, αν εμείς οι ίδιοι δίνουμε το παράδειγμα, τότε έχουμε κάνει τα πρώτα βασικά βήματα που δύσκολα ανατρέπονται. Μένει μετά στο σχολείο να κλείσει τον κύκλο, εκπαιδεύοντας τα παδιά να παίρνουν χαρά από το διάβασμα, να αντλούν την πληροφορία με κριτικό πνεύμα και να την οικειοποιούνται σύμφωνα με τη δική τους σκέψη. Σε ένα σχολείο όμως που ακόμα δουλεύει μαθαίνοντας στα παιδιά να παπαγαλίζουν, μετατρέποντας τη μόρφωση σε αγγαρεία, το αποτέλεσμα δεν μπορεί παρά να είναι απογοητευτικό. Πλάθονται άνθρωποι χωρίς κριτική σκέψη και το αποτέλεσμα αντικατοπτρίζεται μετά στην κοινωνία μας.
Η συγγραφέας
Η Φωτεινή Πανουργιά γεννήθηκε στη Νέα Ιωνία Αττικής και µεγάλωσε στην Κυψέλη. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήµες στο Istituto Universitario Orientale στη Νάπολη της Ιταλίας και έκανε µεταπτυχιακές σπουδέςστο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο στον τοµέα της Πολεοδοµίας. Μιλάει αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά. Εργάστηκε για πολλά χρόνια σε διοικητικές θέσεις στο Πανεπιστήµιο Κρήτης και στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Ασχολήθηκε περιστασιακά µε άρθρα και µεταφράσεις για περιοδικά. Είναι παντρεµένη και έχει τρεις κόρες. Έργα της ίδιας: Παράλληλος Κόσµος, η Επαφή και Το Εισιτήριο.
