Εντυπωσιακή επιστροφή στην Αθήνα, αλλά και στα θεατρικά δρώμενα της πόλης κάνει φέτος ο Φίλιππος Σοφιανός, που την περασμένη δεκαετία ζούσε στην Κύπρο, αλλά και στη γενέτειρά του την Καλαμάτα. Πρωταγωνιστεί σε δυο έργα στο θέατρο Αργώ, τη συγκλονιστική «Ολεάννα», του Αμερικανού συγγραφέα Ντέιβιντ Μάμετ, όπου μια φοιτήτρια καταγγέλλει τον καθηγητής της για σεξουαλική παρενόχληση, και στο «Υποχώρηση από τη Μόσχα» του Γουίλλιαμ Νίκολσον, μαζί με την Αιμιλία Υψηλάντη.
Ο Φίλιππος Σοφιανός μιλώντας στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ και τη Μαριάνθη Κουνιάαποκαλύπτει πως είναι έτοιμος για μια νέα αρχή στην ζωή του, καθώς όπως λέει χαρακτηριστικά με τα δύο αυτά θεατρικά έργα "ξαναανθίζει" και αρχίζει να κάνει ακόμα περισσότερα θεατρικά αλλά και τηλεοπτικά σχέδια.
Τι σας δυσκόλεψε στην καραντίνα;
Το πιο δύσκολο ήταν το οικονομικό κομμάτι γιατί περιοριστήκαμε πάρα πολύ και ζήσαμε ακραίες οικονομικές καταστάσεις. Από την άλλη ο περιορισμός μου έδωσε την ευκαιρία να μονάσω στο σπίτι μου και να κάνω βαθιά ενδοσκόπηση. Διάβασα πολλά βιβλία και μου άρεσε. Γίναμε όμως λίγο ακοινώνητοι και καχύποπτοι με τους άλλους.
Κάνετε ολική επαναφορά φέτος με δυο σπουδαίους ρόλους και μια σκηνοθεσία. Τι σημαίνει για εσάς αυτό το ξεκίνημα; Ποιες δυσκολίες αφήνετε πίσω σας;
Όταν επέστρεψα από την Κύπρο το 2017, πήγα για δύο χρόνια στην Καλαμάτα στη γενέτειρά μου, όπου έκανα το «Φιάκα» και το «Τάβλι» και στη συνέχεια συνεργάστηκα με το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας στην «Τρισεύγενη» του Παλαμά σε σκηνοθεσία Τσιάνου. Αλλά μετά αισθάνθηκα πως έπρεπε να επιστρέψω στην Αθήνα, τη βάση μου. Η επιστροφή αυτή δεν σηματοδοτήθηκε με τηλεόραση, άρα θα έπρεπε να σηματοδοτηθεί με θέατρο. Η Αιμιλία Υψηλάντη επέλεξε την «Επιστροφή από τη Μόσχα», ενώ την «Ολεάννα» την επέλεξα εγώ ως απάντηση μου σε ότι αφορά το κίνημα me too. Με αυτό το έργο απαντώ σε όλα όσα έχουν ακουστεί.
Πως συνδυάζεται το έργο αυτό με το κίνημα me too;
Στο έργο αυτό υπάρχουν τα ερωτήματα «έχουμε σεξουαλική παρενόχληση μεταξύ του καθηγητή και της φοιτήτριάς του;» και ποια είναι τα όρια της παρενόχλησης ή πότε είναι μια παρενόχληση σεξουαλική;. Αυτά είναι πάντα δυσδιάκριτα πράγματα και είναι δύσκολο να κωδικοποιηθούν. Ο Μάμετ το 1992, που έγραψε αυτό το έργο, δεν πήρε θέση υπέρ του ενός ή του άλλου. Εκθέτει ένα συγκεκριμένο γεγονός με γραφή σατανική και εξαιρετική ισορροπία. Ο ίδιος ο συγγραφέας λέει πως ότι κι αν νομίζει ο θεατής ότι συνέβει, είναι λάθος.
Τι φωτίζετε εσείς με την σκηνοθεσία σας;
Εγώ πάω με το πνεύμα του Μάμετ και αφήνω τον θεατή να βγάλει το συμπέρασμά του.
Πριν λίγους μήνες μείναμε εμβρόντητοι από τις ακραίες αποκαλύψεις που είδαν το φως στον καλλιτεχνικό χώρο αναφορικά με την κακοποιητική συμπεριφορά κάποιων πολύ μεγάλων ονομάτων. Πως φτάσαμε εκεί;
Δεν περίμενα ποτέ πως θα έχουν τόσο ένταση οι αποκαλύψεις. Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι το μέγεθος των αποκαλύψεων θα φτάσει σε κακουργηματικές πράξεις. Το να πάμε σε κακούργημα σημαίνει πως κάποια γεγονότα είχαν κουκουλωθεί με χιλιάδες τρόπους τόσα χρόνια. Και μια σπίθα ήταν αρκετή για να πάρει φωτιά ο κόσμος. Πιστεύω πως υπήρχε διάχυτη κατάχρηση εξουσίας στο χώρο μας, όπως βέβαια και σε άλλους χώρους. Η κίνηση της Σοφίας Μπεκατώρου ήταν εξαιρετική. Το ξεκίνησε αυτή και μετά άρχισαν να ανοίγουν στόματα το ένα μετά το άλλο.
Τι σας είχε σοκάρει περισσότερο από όσα ακούστηκαν;
Με σόκαραν τα κακουργήματα και το αντικείμενο των κατηγορίων που ασκήθηκαν στον Λιγνάδη και στον Φιλιππίδη. Οι άλλες προβληματικές συμπεριφορές που ακούστηκαν ήταν ήσσονος σημασίας. Συμβαίνουν πάνω στην τρέλα της δουλειά στο θέατρο αυτά από κάποιους που ίσως είναι λίγο πληθωρικοί, που μπορεί να ξεφύγουν από τα όρια. Αλλά οι βιασμοί ξεπερνούν κάθε όριο. Είναι απίστευτο να ασκείς βίας στο σώμα κάποιου παρά τη θέλησή του.
Πως φτάσαμε σε τόση βία;
Από την ανοχή και το φόβο των ανθρώπων. Είναι τρομακτικό αυτό το πράγμα. Ο κλάδος ο δικός μας έχει τεράστια ανασφάλεια. Το να ψάχνεις δουλειά δύο φορές το χρόνο, είναι κάτι που δεν μπορεί κανείς να το καταλάβει. Αν δεν μπεις σε μια δουλειά, σε ένα θίασο, δεν θα έχεις δουλειά για τους επόμενους έξι μήνες. Αν δεν έχεις σε μια τηλεόραση επίσης το ίδιο. Και υπάρχει πολύ ανταγωνισμός και πολύς κόσμος με ελαστικές συνειδήσεις. Η κάθε καρέκλα εξουσίας συνοδέυετε και με ένα καλάμι δίπλα. Κι αν κάποιος το καβαλήσει, πράγμα πολύ εύκολο, αρχίζουν τα παρατράγουδα.
Πως νιώσατε για αυτούς που κατηγορήθηκαν;
Εγώ είμαι με τα θύματα. Το δράμα του θύτη δεν με ενδιαφέρει καθόλου. Είμαι κάθετος σε αυτό. Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία να φτάσουν σε τέτοια εγκλήματα.
Πως είναι τα πράγματα στη θεατρική Αθήνα αυτή τη στιγμή; Για δώστε μας λίγο κλίμα.
Τα θέατρα που ξεκινούν τώρα δεν ασχολούνται τώρα με το Me too, αλλά με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα φοβίας σχετικά με την πανδημία. Δεν ξέρουμε πως θα νιώσουν οι θεατές και αν θα έρθουν στο θέατρο. Αυτό είναι και το μεγάλο στοίχημα της φετινής σεζόν.
Το έργο «Υποχώρηση από τη Μόσχα» μιλάει για τη δυσκολία των ανθρωπίνων σχέσεων, την κρίση και την κούραση στον γάμο. Τι φωτίζεται περισσότερο με τον ρόλο σας;
Ο Γουίλσον είναι ένας εξαιρετικός συγγραφέας. Κάνει μια τομή σε έναν γάμο αλλά δείχνει περισσότερο τις καταστάσεις μετά το διαζύγιο. Το διαζύγιο μπορεί να είναι πιο στρεσογόνο και από έναν θάνατο. Τα επακόλουθά του είναι πολύ δύσκολα διαχειρίσημα. Υποδύομαι έναν άντρα που φεύγει από έναν γάμο 30 χρόνια μετά γιατί ερωτεύθηκε με μεγάλη ορμή μια άλλη γυναίκα. Το έργο φωτίζει την απέραντη μοναξιά τη γυναίκας που μένει πίσω. Έχει απίστευτες δηλώσεις για αυτό το θέμα.
Τι σας συγκινεί πιο πολύ σε αυτό το έργο;
Αν σκεφτείς ότι έχω κάνει τρία διαζύγια και τρία παιδιά, σε αυτό το ρόλο βρήκα πράγματα δικά μου που δεν είχα νιώσει ότι ήταν αυτά που με ώθησαν να προχωρήσω στο διαζύγιο. Και δεν ήταν ο έρωτας στην δικιά μου περίπτωση. Ήταν άλλα θέματα. Σαν να βρήκα ένα μάνιουλ της ζωής μου σε αυτό το έργο που έχει πάρα πολλές απαντήσεις για μένα. Γιαυτό ο ρόλος αυτός είναι πάρα πολύ σημαντικός για εμένα.
Ωραία η συγκυρία φέτος με αυτά τα έργα. Συνδιάζονται με την επικαιρότητα αλλά και με δικά σας προσωπικά βιώματα.
Ναι, φέτος αισθάνομαι ότι ξανανθίζω, αισθάνομαι παραγωγικός.
Καθώς στην ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια οι γυναικοκτονίες είναι αρκετά συχνό φαινόμενο, πως σχολιάζεται την ψυχολογία αυτών των αντρών που φτάνουν στο έγκλημα;
Έχουμε περάσει δυο χρόνια καραντίνα. Εκεί αναμοχλεύθηκαν πολλά πάθη. Αν εγκλωβίσεις πέντε ανθρώπους σε ένα καράβι, αν δεν είναι συμβατοί μεταξύ τους, θα σκοτωθούν. Τα ψυχολογικά επακόλουθα αυτής της μεγαλής ανατροπής δεν τα έχουμε μετρήσει ακόμα.
Μιας και έχετε βιώσει τρία διαζύγια, τι πρέπει να κάνει κάποιος για να έχει ένα ανώδυνο διαζύγιο;
Αυτά είναι θέματα παιδείας και πολιτισμού. Αν ένας άνθρωπος έχει μια καλή παιδεία δεν υπάρχουν παρατράγουδα. Αλλά ένας απαίδευτος άνθρωπος, που η ψυχή του ανταριάζεται, δεν ξέρει πως να βρει τρόπο να μεταφράσει την οδύνη ενός διαζυγίου. Και έχει αισθήματα εκδίκησης και πολύ ταπεινά ένστικτα του ανθρώπου. Όταν υπάρχει εκδικητικότητα τα πράγματα είναι επικίνδυνα.
Πως η γυναίκα μπορεί να κατευνάσει τον άντρα;
Δεν είναι εύκολο. Γιατί η ανοχή και η ελπίδα ότι θα στρώσουν τα πράγματα δεν βγαίνουν σε καλό. Όταν τελειώσει η λογική δεν υπάρχει επιστροφή. Η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα τεράστιο θέμα που ασκείται από μανάδες και πατεράδες σε κόρες, σε γιούς, από πατεράδες σε μανάδες και μανάδες σε πατεράδες. Έχει πολλές μορφές.
Σας αγχώνει το θέμα αυτό για το μέλλον των παιδιών σας;
Όχι. Θα φροντίσω να έχουν απόλυτη συνείδηση του εαυτού τους και της ύπαρξής τους. Και να εκτιμούν τον εαυτό τους σε υψηλό βαθμό.
Πως πρέπει να μεγαλώνουμε τα αγόρια μας;
Πρέπει να τους μάθουμε την αγάπη και ότι αυτή είναι η μεγαλύτερη αρετή. Και τα κορίτσια πρέπει να μην βλέπουν κακοποιητικές συμπεριφορές.
Στην τηλεόραση θα κάνετε νέο ξεκίνημα; Θέλετε να επιστρέψετε;
Μακάρι να βρεθεί κάτι καλό. Παλεύω να αποκαταστήσω τη σχέση μου με τα κανάλια. Αλλά υπάρχει ένα σοβαρό θέμα σήμερα στην τηλεόραση. Προτιμούν τους ηθοποιούς που έχουν πολλούς ακόλουθους στα social media. Είναι κριτήριο για μια πρόσληψη. Εγώ είμαι πολέμιος του facebook, καθώς το θεωρώ επικίνδυνο ακόμα και για τη δημοκρατία μας. Αλλά γενικά η τηλεόραση έχει αρχίσει να κάνει πολύ καλά και ωραία βήματα.
Υποχώρηση από τη Μόσχα του Γουίλλιαμ Νίκολσον
Πρεμιέρα: 5 Νοεμβρίου 2021
Πόσο καλά γνωρίζεις τον άνθρωπο που παντρεύτηκες; Είναι ίδιος μετά από τριάντα χρόνια γάμου; Είναι η αγάπη αρκετή για να σώσει μια οικογένεια;
Το έργο του διακεκριμένου θεατρικού συγγραφέα, σεναριογράφου και μυθιστοριογράφου, Γουίλλιαμ Νίκολσον, «Υποχώρηση από τη Μόσχα» ανεβαίνει, από τις 5 Νοεμβρίου, για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε μετάφραση και σκηνοθεσία Αλέξανδρου Κοέν, στο Θέατρο ΑΡΓΩ.
Πρωταγωνιστές η Αιμιλία Υψηλάντη και ο Φίλιππος Σοφιανός. Μαζί τους ο Θύμιος Κούκιος.
Ένας άντρας. Μια γυναίκα. Στη μέση ηλικία. Εκείνη, η Άλις, δυναμική κι εξουσιαστική. Εκείνος, ο δάσκαλος Έντουαρντ, ασφυκτιά μέσα στη σχέση τους. Ανάμεσά τους, ο γιος τους στο ρόλο του ισορροπιστή. Η ανατροπή και η σύγκρουση στη σχέση θα έρθει από έναν νέο έρωτα.
Αποτελεί η ηλικία εμπόδιο για να φτιάξει πάλι κάποιος τη ζωή του;
Για τη μοναξιά του άλλου ευθύνεται αυτός που αποχωρεί από τη σχέση;
Ερωτήματα που αντιμετωπίζουν και τα δύο φύλα, από το ξεκίνημα έως το τέλος της κοινής τους ζωής.
Στο σπουδαίο αυτό έργο ο Γουίλλιαμ Νίκολσον δίνει τις δικές του απαντήσεις – απαντήσεις ίσως όχι απ’ όλους αποδεκτές, που όμως σίγουρα αφορούν στον σύγχρονο άνθρωπο.
