Η Μαρία Πρωτόππαπα σκηνοθετεί την Αντιγόνη του Ανούιγ στο Θέατρο Τέχνης
Ένα από τα ωραιότερα κείμενα που γράφτηκαν ποτέ για την εξουσία
Ένα από τα σημαντικότερα κείμενα της παγκόσμιας δραματουργίας η «Αντιγόνη» του Ζαν Ανούιγ, ανεβαίνει στο Υπόγειο του Θέατρου Τέχνης Καρόλου Κουν, σε σκηνοθεσία Μαρίας Πρωτόπαππα.
Μετά το επιτυχημένο «Ρίτερ, Ντένε, Φος», η σκηνοθέτις προσεγγίζει ένα από τα ωραιότερα κείμενα που γράφτηκαν ποτέ για την εξουσία. Τους ρόλους του έργου ερμηνεύουν ο Χρήστος Στέργιογλου, ο Γιάννης Τσορτέκης, η Κίττυ Παϊταζόγλου, η Αντριάνα Ανδρέοβιτς, ο Δημήτρης Μαμιός, ο Δημήτρης Μαργαρίτης, η Ηλέκτρα Μπαρούτα και η Μαρία Πρωτόπαππα.
Η Αντιγόνη ως μυθικό πρόσωπο θέτει ένα γοητευτικό αίνιγμα ανά τους αιώνες. Τι την ωθεί να συγκρουστεί με την εξουσία; Η σύγκρουση αυτή δικαιολογεί τη θυσία της ζωής της; Υπάρχουν κάποια ελαφρυντικά στον Κρέοντα με τον οποίο αντιπαρατίθεται;
Πρώτος ο Σοφοκλής μετέφερε τον μύθο της στη θεατρική σκηνή το 441 π.Χ. και ο Γάλλος συγγραφέας Ζαν Ανούιγ τον μετέπλασε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου.
Από το 1944 και μετά, oπότε και ανέβηκε πρώτη φορά η «Αντιγόνη» του Ανούιγ, έχει παρουσιαστεί σε θεατρικές σκηνές σε όλο τον κόσμο, προκαλώντας πάντα έντονες συζητήσεις. Στην Ελλάδα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1946-1947 στο Θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν, με την Έλλη Λαμπέτη στον ομώνυμο ρόλο. Έτσι, το έργο που έφερε στην Ελλάδα ο Κάρολος Κουν επιστρέφει στο θέατρο που το ανέδειξε, σηματοδοτώντας παράλληλα τα 80 χρόνια από την ίδρυση του Θεάτρου Τέχνης (1942-2022).
Ο Κρέοντας με νόμο απαγορεύει την ταφή του αδελφού της Αντιγόνης Πολυνείκη γιατί κινήθηκε με στρατό ενάντια στην πόλη των προγόνων του και τον αδελφό του Ετεοκλή. Η Αντιγόνη θα εναντιωθεί σε αυτήν τη διαταγή. H Αντιγόνη αντι-μιλά στον Κρέοντα και η δύναμη της εκφοράς των λέξεων, η εν δυνάμει ικανότητά τους να διαμορφώνουν ή και να εκλαμβάνονται ως πραγματικότητες είναι η βασική διεκδίκηση αυτής της ανάγνωσης πάνω στην Αντιγόνη.
Σε ακραίες καταστάσεις της Ιστορίας, σαν αυτή που ζούμε τώρα, κατά τις οποίες συντελούνται κοσμογονικές αλλαγές, των οποίων την επίγνωση δεν μπορούμε να έχουμε πριν ολοκληρωθούν, σε αυτά τα Απότομα Περάσματα - Μεταλλάξεις του ιστορικού ανθρώπου, το πλαίσιο και η ανάγκη για το Συλλογικό ΣΥΝΘΛΙΒΟΥΝ τα άτομα, αλλά και το δημόσιο χαρακτήρα τους. Περνάμε απότομα στον καθηλωμένο τεχνολογικά, πολιτικά άνθρωπο, που ενώ απολαμβάνει δημόσιο λόγο, τον στερείται, όπως στερείται δημοκρατίας και ελέγχου του εαυτού και του βίου του. Πόσω δε μάλλον των ατομικών ελευθεριών και της ιδιωτικότητάς του, την στιγμή που 'ηθελημένα' βρίσκεται εκτεθειμένος μαζί με όλους, στα μάτια όλων.
Οι μύθοι είναι ιστορίες που οι άνθρωποι διηγούνται ή ακούνε, μέσω των οποίων κάθε κοινωνία προσπαθεί να καταλάβει πώς είναι φτιαγμένη, τις σχέσεις της με τον εξωτερικό κόσμο και τη θέση του ανθρώπου στο σύνολο του σύμπαντος. Η αξία τους προέρχεται από το ότι τα γεγονότα, που υποτίθεται ότι εξελίχθηκαν σε μια δεδομένη στιγμή στο μακρινό παρελθόν, συγκροτούν μια δομή αναλλοίωτη στο παρόν, το παρελθόν και το μέλλον (Claude Lévi-Strauss).
Ο Ανούιγ καλεί τους θεατές να σκεφτούν πάνω στο νόηµα της ζωής και να αρνηθούν κάθε µορφή συµβιβασµού. Ανήκει στα έργα του Pieces noires (Μαύρα Έργα), που ήταν γεµάτα ειρωνεία και σαρκασµό. Είχε βρει τρόπο να γελάει µε την κακοτυχία: «Τα έργα µου είναι περισσότερο Μολιερικά. Χάρη στον Μολιέρο, το Γαλλικό θέατρο δεν είναι ζοφερό. Γελάµε, όπως οι φαντάροι στον πόλεµο, µε την µιζέρια και τον τρόµο µας».
Αν ήταν εύκολο να αποφασίσουμε ποια πλευρά έχει με το μέρος της το δίκαιο ή το άδικο δεν θα μιλούσαμε για τραγωδία. Η αξία της δεν έγκειται στη σύγκρουση του καλού με το κακό, της αθωότητας με την ενοχή, αλλά σε μια αντιπαράθεση ηθικών αρχών και πολιτικών θέσεων στην οποία είναι δύσκολο ο μέσος άνθρωπος να πάρει σαφή θέση. Στο ερώτημα: Αξίζει τον κόπο η θυσία της; Τα έργα του Σοφοκλή και του Ανούιγ δεν δίνουν οριστική και αδιαπραγμάτευτη απάντηση.
Η μετάφραση του έργου είναι του Μάριου Πλωρίτη
INFO
Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν-Υπόγειο, Πεσμαζόγλου 5
Τηλ. 210.3228706- 210.3222760
Μετά το επιτυχημένο «Ρίτερ, Ντένε, Φος», η σκηνοθέτις προσεγγίζει ένα από τα ωραιότερα κείμενα που γράφτηκαν ποτέ για την εξουσία. Τους ρόλους του έργου ερμηνεύουν ο Χρήστος Στέργιογλου, ο Γιάννης Τσορτέκης, η Κίττυ Παϊταζόγλου, η Αντριάνα Ανδρέοβιτς, ο Δημήτρης Μαμιός, ο Δημήτρης Μαργαρίτης, η Ηλέκτρα Μπαρούτα και η Μαρία Πρωτόπαππα.
Το έργο
Η Αντιγόνη ως μυθικό πρόσωπο θέτει ένα γοητευτικό αίνιγμα ανά τους αιώνες. Τι την ωθεί να συγκρουστεί με την εξουσία; Η σύγκρουση αυτή δικαιολογεί τη θυσία της ζωής της; Υπάρχουν κάποια ελαφρυντικά στον Κρέοντα με τον οποίο αντιπαρατίθεται;
Πρώτος ο Σοφοκλής μετέφερε τον μύθο της στη θεατρική σκηνή το 441 π.Χ. και ο Γάλλος συγγραφέας Ζαν Ανούιγ τον μετέπλασε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου.
Από το 1944 και μετά, oπότε και ανέβηκε πρώτη φορά η «Αντιγόνη» του Ανούιγ, έχει παρουσιαστεί σε θεατρικές σκηνές σε όλο τον κόσμο, προκαλώντας πάντα έντονες συζητήσεις. Στην Ελλάδα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1946-1947 στο Θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν, με την Έλλη Λαμπέτη στον ομώνυμο ρόλο. Έτσι, το έργο που έφερε στην Ελλάδα ο Κάρολος Κουν επιστρέφει στο θέατρο που το ανέδειξε, σηματοδοτώντας παράλληλα τα 80 χρόνια από την ίδρυση του Θεάτρου Τέχνης (1942-2022).
Ο Κρέοντας με νόμο απαγορεύει την ταφή του αδελφού της Αντιγόνης Πολυνείκη γιατί κινήθηκε με στρατό ενάντια στην πόλη των προγόνων του και τον αδελφό του Ετεοκλή. Η Αντιγόνη θα εναντιωθεί σε αυτήν τη διαταγή. H Αντιγόνη αντι-μιλά στον Κρέοντα και η δύναμη της εκφοράς των λέξεων, η εν δυνάμει ικανότητά τους να διαμορφώνουν ή και να εκλαμβάνονται ως πραγματικότητες είναι η βασική διεκδίκηση αυτής της ανάγνωσης πάνω στην Αντιγόνη.
Σημείωμα της σκηνοθέτιδος
Σε ακραίες καταστάσεις της Ιστορίας, σαν αυτή που ζούμε τώρα, κατά τις οποίες συντελούνται κοσμογονικές αλλαγές, των οποίων την επίγνωση δεν μπορούμε να έχουμε πριν ολοκληρωθούν, σε αυτά τα Απότομα Περάσματα - Μεταλλάξεις του ιστορικού ανθρώπου, το πλαίσιο και η ανάγκη για το Συλλογικό ΣΥΝΘΛΙΒΟΥΝ τα άτομα, αλλά και το δημόσιο χαρακτήρα τους. Περνάμε απότομα στον καθηλωμένο τεχνολογικά, πολιτικά άνθρωπο, που ενώ απολαμβάνει δημόσιο λόγο, τον στερείται, όπως στερείται δημοκρατίας και ελέγχου του εαυτού και του βίου του. Πόσω δε μάλλον των ατομικών ελευθεριών και της ιδιωτικότητάς του, την στιγμή που 'ηθελημένα' βρίσκεται εκτεθειμένος μαζί με όλους, στα μάτια όλων.
Οι μύθοι είναι ιστορίες που οι άνθρωποι διηγούνται ή ακούνε, μέσω των οποίων κάθε κοινωνία προσπαθεί να καταλάβει πώς είναι φτιαγμένη, τις σχέσεις της με τον εξωτερικό κόσμο και τη θέση του ανθρώπου στο σύνολο του σύμπαντος. Η αξία τους προέρχεται από το ότι τα γεγονότα, που υποτίθεται ότι εξελίχθηκαν σε μια δεδομένη στιγμή στο μακρινό παρελθόν, συγκροτούν μια δομή αναλλοίωτη στο παρόν, το παρελθόν και το μέλλον (Claude Lévi-Strauss).
Ο Ανούιγ καλεί τους θεατές να σκεφτούν πάνω στο νόηµα της ζωής και να αρνηθούν κάθε µορφή συµβιβασµού. Ανήκει στα έργα του Pieces noires (Μαύρα Έργα), που ήταν γεµάτα ειρωνεία και σαρκασµό. Είχε βρει τρόπο να γελάει µε την κακοτυχία: «Τα έργα µου είναι περισσότερο Μολιερικά. Χάρη στον Μολιέρο, το Γαλλικό θέατρο δεν είναι ζοφερό. Γελάµε, όπως οι φαντάροι στον πόλεµο, µε την µιζέρια και τον τρόµο µας».
Αν ήταν εύκολο να αποφασίσουμε ποια πλευρά έχει με το μέρος της το δίκαιο ή το άδικο δεν θα μιλούσαμε για τραγωδία. Η αξία της δεν έγκειται στη σύγκρουση του καλού με το κακό, της αθωότητας με την ενοχή, αλλά σε μια αντιπαράθεση ηθικών αρχών και πολιτικών θέσεων στην οποία είναι δύσκολο ο μέσος άνθρωπος να πάρει σαφή θέση. Στο ερώτημα: Αξίζει τον κόπο η θυσία της; Τα έργα του Σοφοκλή και του Ανούιγ δεν δίνουν οριστική και αδιαπραγμάτευτη απάντηση.
Η μετάφραση του έργου είναι του Μάριου Πλωρίτη
INFO
Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν-Υπόγειο, Πεσμαζόγλου 5
Τηλ. 210.3228706- 210.3222760
