Μία από τις σημαντικότερες κωμωδίες του 16ου αιώνα, τότε που σημειώθηκε η άνοδος του δυτικού πολιτισμού, ανεβαίνει φέτος το καλοκαίρι από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καλαμάτας σε σκηνοθεσία του Καλλιτεχνικού Διευθυντή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας Γιάννη Μαργαρίτη.
Ο λόγος για την παράσταση «Τρελοί έρωτες σε σκοτεινούς καιρούς ή απλά…. Λα Μοσκέτα» του Ρουτζάντε, όνομα με το οποίο καθιερώθηκε στο πέρασμα του χρόνου ο Άντζελα Μπεόλκο (1500-1542).
Η παράσταση που έκανε πρεμιέρα Πρεμιέρα στις 8 Ιουλίου στο Κάστρο Καλαμάτας, έρχεται στην Αθήνα την Παρασκευή 22 Ιουλίου για να παρουσιαστεί στο Κηποθέατρο Παπάγου.
Ο κ. Μαργαρίτης μιλώντας στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ και τη Μαριάνθη Κουνιά αναφέρεται τόσο στα θέματα που θίγει το έργο και ποια σκηνοθετική προσέγγιση ακολούθησε, όσο και για την κατάσταση, τους στόχους και τη δουλειά που γίνεται στο ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας.
Πως μέσα από μια αναγεννησιακή κωμωδία, όπως είναι το «Λα Μοσκέτα» καταφέρνετε να θίξετε τα θέματα της διαφθοράς και της βίας και μάλιστα στη σύγχρονη εποχή;
Μα ακριβώς τα θέματα την διαφθοράς και της βίας σε μια κοινωνία σε παρακμή αποτελούν βασικά στοιχεία του πρωτότυπου κειμένου. Μπορεί να διαβάζουμε μια ανάλαφρη “ερωτική κωμωδία” αλλά ο περίγυρος θέτει ουσιώδη κοινωνικά ζητήματα. Ίσως αυτός είναι και ο λόγος που η συγκεκριμένη κωμωδία έμεινε στην ιστορία της θεατρικής λογοτεχνίας σαν ένα σημαντικό κείμενο μέσα από το οποίο μπορούμε να αναγνωρίσουμε έναν ολόκληρο κόσμο. Το έργο δίνει την ευκαιρία στον σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς να δημιουργήσουν μια ευφρόσυνη και διασκεδαστική παράσταση ενώ την ίδια στιγμή βάζει μπροστά στα μάτια του θεατή έναν μηχανισμό κοινωνικού στοχασμού. Με την αλλαγή του ιστορικού πλαισίου που επιχειρήσαμε και την μεταφορά της εποχής από τον 16ο αιώνα στην εποχή της ανόδου του Μουσολίνι στην εξουσία, με ελάχιστες επιπλέον αλλαγές λέξεων και αναφορών, τα θέματα της βίας και της διαφθοράς προσαρμόστηκαν εύκολα, ανανεώνοντας το ενδιαφέρον μας για την κωμωδία. Η αλλαγή της εποχής βοήθησε να αποκαλυφθούν ακόμα περισσότερα μυστικά του όμορφου αυτού κειμένου.
Σε τι αναφέρεται το έργο και πως το προσεγγίσατε σκηνοθετικά;
Ο σύζυγος είναι ένας καυχησιάρης φτωχοδιάβολος που με τις μπαγαποντιές και τις κλεψιές ζητάει να επιβιώσει. Η σύζυγος, μια όμορφη με έντονο ταπεραμέντο γυναίκα ψάχνει αυτές τις σχέσεις που θα της επιτρέψουν να ανέλθει κοινωνικά. Ο κουμπάρος που είναι πλούσιος απατεώνας, προσφέρεται μια και καλοβλέπει την κουμπάρα του. Όμως εμφανίζεται ένας νεότερος αξιωματικός που για την σύζυγο αποτελεί καλύτερη επιλογή. Ανάμεσα σε αυτούς τους ήρωες δημιουργούνται πολλά ευτράπελα συμβάντα με τρόπο ιδιαίτερα κωμικό αλλά και σκληρό και εδώ βρίσκεται μία ακόμα ιδιαιτερότητα του έργου. Η προσθήκη πρόλογων πριν από κάθε πράξη, πέραν του αρχικού προλόγου του έργου αλλά και η προσθήκη 5 τραγουδιών μετά από κάθε πράξη που μας βοηθούν να στοχαστούμε πάνω στο ιστορικό πλαίσιο, την θέση του ανθρώπου και των επιλογών του, νομίζω οδηγούν σε μια παράσταση που συνδιάζει το γέλιο με την κοινωνική κριτική.
Ήταν εύκολο να προγραμματίσετε, να σκηνοθετήσετε και τελικά να ετοιμάσετε μια παράσταση για το φετινό Καλοκαίρι;
Η συγκεκριμένη παράσταση ανταποκρίνεται σε ένα αίτημα του κοινού στην Καλαμάτα για μια κωμωδία που θα συντελούσε σε ένα ξέσπασμα χαράς μετά από δύο χρόνια δύσκολα λόγω της πανδημίας. Και εκεί που είμασταν έτοιμοι να χαρούμε και να το ρίξουμε έξω, έρχεται ένας πόλεμος λίγο βορειότερα, να γεμίσει με φρίκη τη ζωή μας και να μας κάνει να σκεφτούμε, πόσο αυτή η μικρή ζωή που μας έχει δοθεί και που θα μπορούσε να είναι πραγματικά λίγο πιο όμορφη, μπορεί ανά πάσα στιγμή να καταστραφεί. Κάποιοι με μαξιμαλιστικές ιδέες, με αναθεωρητικές απόψεις για τον κόσμο και την ιστορία, επιτίθενται στην λογική και τον κόσμο των αρχών και των αξιών, έτσι όπως τον γνωρίζαμε μέχρι τώρα.
Επειδή πιστεύω ότι ο καλλιτέχνης δεν ζει σε έναν άλλο κόσμο και επηρεάζεται από όσα συμβαίνουν γύρω του και με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο μιλάει για αυτά, καταλαβαίνετε και μπορείτε να συμπεράνετε αν ήταν εύκολη η διαδικασία επιλογής και προετοιμασίας μιας παράστασης για αυτό το ιδιαίτερο καλοκαίρι.
Απομακρύνθηκαν φέτος οι δυσκολίες που ίσως υπήρχαν πέρυσι λόγω πανδημίας;
Κατά κάποιον τρόπο ναι. Αν και οι δικές μας πρόβες σταμάτησαν για 7 ημέρες λόγω κορονοϊού μέσα στον θίασο.
Η διασπορά είναι μεγάλη. Τα κρούσματα πολλά. Τα εμβόλια όμως βοήθησαν έτσι ώστε τα συμπτώματα να είναι ήπια. Είναι λογικό λοιπόν και τα μέτρα να χαλαρώνουν μερικές φορές περισσότερο και από αυτό που θα έπρεπε αλλά και ο κόσμος να είναι λιγότερο προσεκτικός.
Πως είναι τα πράγματα στο θεατρικό γίγνεσθαι αυτόν τον καιρό μετά από δύο χρόνια πανδημίας;
Πολλές παραστάσεις σε περιοδεία. Υπερπροσφορά. Δεν ξέρω κατά πόσο το κοινό είναι σε θέση να παρακολουθήσει τόσες παραστάσεις και μάλιστα σε καλοκαιρινή περίοδο. Όλοι αγωνίζονται να φάνε από το ίδιο κομμάτι της πίτας που σε κάθε περίπτωση δεν είναι και τόσο μεγάλη.
Στο ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας έχετε ξαναβρεί τους παλιούς καλούς ρυθμούς της δουλειάς σας;
Ξέρετε η αλήθεια είναι ότι δεν αισθάνθηκα ποτέ να ανακόπτονται οι ρυθμοί της δουλειάς με εξαίρεση το πρώτο lock down. Ακόμα και όταν δεν δίναμε παραστάσεις, είμασταν σε διαδικασία προβών και προετοιμασίας παραστάσεων. Σε ιδιαίτερες συνθήκες βέβαια. Για παράδειγμα “Το Γάλα” προετοιμάστηκε παίρνοντας ειδικές άδειες για να πηγαίνουμε στο θέατρο και να κάνουμε πρόβες. Οι παραστάσεις “Οδυσσέως σχεδία” και “Υλικό Καποδιστριας” προετοιμάστηκαν ενώ οι ηθοποιοί σε πολλές περιπτώσεις φόραγαν μάσκα στις πρόβες.
Ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι σας για τη συνέχιση του έργου σας στο ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας;
Να μπορέσει το ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας να λειτουργήσει σαν ένα πραγματικά περιφερειακό θέατρο που θα δίνει ένα καθαρά καλλιτεχνικό στίγμα. Να κερδίσουμε το κοινό με όρους καλλιτεχνικούς. Να γίνει η θεατρική ποίηση αναγκαίος και αδιαπραγμάτευτος όρος της πολιτιστικής πραγματικότητας της Καλαμάτας και της Περιφέρειας μας. Μεγάλοι στόχοι θα μου πείτε. Ίσως. Μόνο το όνειρο όμως μπορεί να είναι ο μόνος οδηγός μιας πορείας με πολλές δυσκολίες και εμπόδια.
Ποια είναι τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζει στην εποχή μας ένα ΔΗΠΕΘΕ και ποιες λύσεις προτείνετε εσείς;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η ελλιπής χρηματοδότηση και η έλλειψη ενός σύγχρονου οργανωτικού πλαισίου που θα απαντά στα σημερινά προβλήματα διοίκησης και διαχείρισης ενός καλλιτεχνικού οργανισμού. Τα ΔΗΠΕΘΕ ήταν μια πραγματικά σημαντική πρωτοβουλία για την πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου όταν ιδρύθηκαν. Σήμερα χρειάζονται μια γενναία αναβάθμιση για να δωθεί εκ νέου ώθηση σε έναν θεσμό που μοιάζει πολλές φορές κουρασμένος και ανήμπορος.
Τα ΔΗΠΕΘΕ πρέπει γίνουν μικρά ευέλικτα Εθνικά Θέατρα με ανάλογες επιχορηγήσεις, με εξωστρέφεια, που θα ανταλάσσουν παραστάσεις, θα προχωρούν σε συμπαραγωγές, συμμετοχή σε φεστιβάλ Ελλάδας και εξωτερικού παίζοντας τον ρόλο τοπικών πρεσβευτών πολιτισμού, ανακτώντας ηγετική δύναμη στην πολιτιστική ζωή των πόλεων και της περιφέρειας Ας αντλήσουμε παραδείγματα από τα περιφερειακά εθνικά θέατρα της Γαλλίας ή τα περιφερειακά θέατρα της Γερμανίας. Μελετώντας τα μοντέλα αυτά έχουμε πολλά να κερδίσουμε προσαρμόζοντας τα φυσικά, στην Ελληνική κατάσταση και ανάγκη.
Από το Υπουργείο Πολιτισμού έχετε υποστήριξη;
Βεβαίως. Ιδιαίτερα κατά την διάρκεια της πανδημίας αυξήθηκε η χρηματοδότηση ώστε να καλυφθούν κατά το δυνατόν έσοδα που χάθηκαν λόγω αδυναμίας παρουσίασης παραστάσεων σε κοινό. Το ΥΠΠΟΑ στέκεται δίπλα μας και συνδιαλέγεται μαζί μας για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Ζητάμε όμως πιο γενναία παρέμβαση από το Υπουργείο, γιατί μόνο αυτό μπορεί να επιφέρει τις μεγάλες θεσμικές αλλαγές που χρειάζονται για να ξαναζωντανέψει ο θεσμός.
Το έργο
Η μετάφραση είναι του Κωστή Σκαλιόρα, το σκηνικό και τα κοστούμια της πολυβραβευμένης σκηνογράφου Carmencita Brojboiou, ενώ την πρωτότυπη μουσική, τους στίχους και τα τραγούδια υπογράφει ο Δημήτρης Οικονομάκης. Η φαινομενικά απλοϊκή ερωτική ιστορία του έργου και τα ιλαροτραγικά παθήματα των ηρώων, με την μεταφορά της εποχής αποκτούν μια διαφορετική διάσταση.
Στην αρχική της εκδοχή, το χρήμα και ο ερωτικός πόθος ήταν τα δύο σημεία ανάμεσα στα οποία κινούνταν η ζωή των ηρώων. Τώρα, με την αλλαγή του ιστορικού πλαισίου, ανανεώνεται το ενδιαφέρον μας για τη σημαντική κωμωδία, βλέποντας το από μια άλλη σκοπιά.
