Μετά από μια παύση αρκετών ετών από το θέατρο και την τηλεόραση ο γνωστός ηθοποιός Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος επανέρχεται φέτος στο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι με το εμβληματικό κείμενο του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι «Ο μέγας ιεροεξεταστής», που ξεκίνησε εχτές στο Θέατρο Τζένη Καρέζη και θα παιχτεί για ακόμα δυο παραστάσεις (30 Σεπτεμβρίου και 1 Οκτωβρίου).
Πρόκειται για την παράσταση που ο ίδιος είχε σκηνοθετήσει το 2012 και έπαιζε για εφτά χρόνια στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας με μεγάλη επιτυχία και που αναφέρεται στη συνάντηση ενός ιεροεξεταστή του Μεσαίωνα με την Ιησού Χριστό. Ο γνωστός ηθοποιός ανοίγει την καρδιά του στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ και τη Μαριάνθη Κουνιά μιλώντας τόσο για τη φωτεινή αυτή παράσταση, όσο και για την απόφασή του να απέχει από την πρώτη γραμμή του θεάτρου και της τηλεόρασης.
Ποια ανάγκη σας ώθησε να επαναφέρεται στη σκηνή αυτό το εμβληματικό έργο;
Μετά το πρώτο ανέβασμα του έργου το 2012 και την "Απολογία του Σωκράτη" το 2015 αποφάσισα να πάρω μια απόσταση από το θέατρο νιώθοντας ότι δεν έχω να πω κάτι, ενώ η καθημερινότητα έσφιζε από γεγονότα. Η καθημερινότητα μας δημιουργεί αμηχανία και τεράστιο προβληματισμό για το μέλλον. Έτσι δεν ήθελα να ανέβω στη σκηνή παίζοντας έναν οποιοδήποτε ρόλο σε ένα οποιοδήποτε έργο μέχρι τώρα γιατί αισθανόμουν ότι λίγο η πραγματικότητα έχει ξεπεράσει το θέατρο. Το θέατρο δηλαδή πρέπει να κάνει άλματα για να προλάβει να μιλήσει για το σήμερα. Ο Ιεροεξεταστής είναι ένα πρόσωπο που αντιπροσωπεύει τη θέση του σκοταδιού. Γιαυτό μετά ανεβάσαμε την "Απολογία του Σωκράτη" που ήταν ο λόγος από τη μεριά του φωτός. Όταν λοιπόν βλέπουμε γύρω μας ότι τα κοινωνικά γεγονότα είναι πολύ τρομακτικά, ένιωσα την ανάγκη ότι αυτό το κείμενο θα άξιζε τον κόπο να το ακούσουμε ξανά. Γιατί αυτό το κείμενο είναι πραγματικά ο θρίαμβος του λόγου. Γιατί σήμερα που ζούμε το θρίαμβο της εικόνας, το θέατρο έχει βρεθεί σε μια αμηχανία και γλυστράει διακριτικά στο θέαμα χωρίς να το καταλάβει.
Για ποια θέματα μιλάει κυρίως αυτό το κείμενο;
Αυτό το κείμενο κατά πολλούς είναι ότι πιο σπουδαίο έχει γραφτεί στην ανθρωπότητα τα τελευταία 400 χρόνια. Γράφτηκε το 1880 και νιώθουμε ότι αυτά που λέει μέσα είναι μια ακτινογραφία του ψυχισμού του ανθρώπου σήμερα. Είναι σαν να «δικάζει» ο Ιεροεξεταστής τον Ιησού Χριστό τον Μεσαίωνα στη Σεβίλη, αφού τον συνέλαβε για να τον κάψει στην πυρά με την κατηγορία ότι είναι μάγος και τσαρλατάνος. Έτσι το βράδυ πριν την εκτέλεση κατεβαίνει στο κελί του και του μιλάει. Στην κουβέντα του εκθέτει το ερώτημα γιατί το ανθρώπινο πλάσμα το έχει φτιάξει ατελές, πράγμα το οποίο δείχνει ότι ο Χριστός δεν αγαπάει τον άνθρωπο. Του λέει ότι έκανε στους ανθρώπους το μεγάλο δώρο της ελευθερίας το οποίο όμως αυτοί δεν μπορούν να διαχειριστούν.
Πως αυτό το έργο καθρεπτίζει την κοινωνία μας;
Ο άνθρωπος δυστυχώς προκειμένου να επιβιώσει και να κερδίσει ένα κομμάτι ψωμί παραδίδει την ελευθερία του βιαστικά σε κάποιον ηγέτη.
Τα τελευταία χρόνια σε τι σύγχυση βρίσκεται η κοινωνία;
Αυτό θέμα της σύγχυσης είναι ο τίτλος των εξουσιών. Δηλαδή οτιδήποτε συμβάλει στη σύγχυση του ανθρώπου οι εξουσίες το κάνουν μόδα. Το ότι βρισκόμαστε όλοι σε μια τεράστια σύγχυση φανερώνει την νίκη των εξουσιών.
Τα νέα παιδιά πως βλέπουν το θέατρο, καθώς διδάσκετε υποκριτική στο Θέατρο των Αλλαγών και στην Δραματική Σχολή της Μαίρης Βογιατζή Τράγκα;
Νομίζω πως τα νέα παιδιά δεν έρχονται σε επαφή ακριβώς με αυτό που εμείς παλαιότερα λέγαμε θέατρο. Έρχονται σε επαφή με κάτι το οποίο εγώ θα το έλεγα θέαμα και όχι θέατρο. Και έρχονται με λιγοστά εφόδια και αρκετές λαβωματιές από την κοινωνική διαδρομή. Τα παιδιά αυτά είναι εξαιρετικά, αλλά δυστυχώς επάνω τους ξεσπάει ένα τσουνάμι κοινωνικών αναταραχών.
Έχουν τη διάθεση να μελετήσουν σε βάθος για το θέατρο;
Το θέατρο είναι ένα πνευματικό άθλημα και σου προσφέρει μια ευκαιρία για αυτογνωσία. Έχει δύο πολύ σπουδαίες διαδρομές. Το ένα είναι ότι σε βοηθάει να μυηθείς πραγματικά στα τεράστια κείμενα του θεάτρου και το άλλο είναι ότι σου δίνει την ευκαιρία να κάνεις μια εσωτερική άσκηση. Αυτές οι δυο διαδρομές είναι αλληλένδετες, επικοινωνούν μεταξύ τους. Τα παιδιά δυστυχώς έρχονται με μεγάλες ελλείψεις στη γλώσσα, πράγμα για το οποίο δεν φταίνε αυτά. Οι γονείς πολλές φορές φροντίζουν τα παιδιά τους να μάθουν καλύτερα αγγλικά παρά ελληνικά.
Ποιες είναι οι εξουσίες που σήμερα μας στερούν την ελευθερία μας και μας ταλαιπωρούν;
Μετά το internet, τα παιδιά παγιδεύτηκαν, είναι σκλάβοι της οθόνης. Και οι εξουσίες το εκμεταλλεύονται αυτό δυστυχώς. Ο κόσμος κλείστηκε στο σπίτι, έφυγε από τα καφενεία, από την κουβέντα και κάθεται γύρω από μια τηλεόραση ή άλλη οθόνη, η οποία αντικατέστησε τον κόσμο του.
Το ερώτημα «ευτυχία ή ελευθερία;» που βάζει ο Ντοστογιέβσκη στο στόμα του Μεγάλου Ιεροεξεταστή πως ερμηνεύεται;
Ο άνθρωπος έχει αίτημα να είναι ευτυχισμένος. Το θέμα είναι πως θα το κατακτήσει αυτό. Υπαρξιακά φοβάται το θάνατο. Και αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα. Δηλαδή εξαρτάται όλη μας η ζωή από αυτόν τον φόβο.
Μιας και παίζετε πολλά χρόνια αυτό έργο, τι αίσθηση παίρνετε από τον κόσμο που το παρακολουθεί;
Το κείμενο αυτό είναι ένα καταρράκτης, ένας ποταμός. Σε μια παράσταση δεν είναι εύκολο ο θεατής να συνδεθεί με όλα τα θέματα του κειμένου. Η παράσταση θα έχει επιτελέσει το σκοπό της να μπορέσει να βοηθήσει τον θεατή να προσφύγει στο κείμενο και να θελήσει να το ξαναδιαβάσει στο σπίτι του. Μέσα σε όλα τα θέματα του έργου είναι το πώς διαχειρίζεται ο άνθρωπος την ελευθερία του, την επιβίωσή του. Και θέτει βέβαια και το θέμα της παγκοσμιοποίησης, που είναι κάτι φοβερό, γιατί αυτό το κείμενο γράφτηκε το 1880. Εμείς που ζούμε σήμερα την παγκοσμιοποίηση νιώθουμε ότι οι σχεδιασμοί αυτοί συνέβησαν πριν 5-10 χρόνια, ενώ έχει ειπωθεί από τον Ντοστογιέφσκι το 1880.
Φαίνεται ότι παίρνουν απαντήσεις στα προβλήματα τους οι θεατές;
Ναι βέβαια και όχι μια και δυο. Αυτό το έργο απαντάει σε όλα.
Εσάς τι σας συγκινεί περισσότερο σε αυτό το έργο;
Δεν είναι ένα πράγμα. Ούτε μια λέξη δεν πετάω. Νιώθω ότι είμαι σε ένα σκοτεινό δωμάτιο και κάποιος ρίχνει τον τοίχο και μου λέει "Να το φως, φύγε, πέρασε". Αυτό το κείμενο σου δείχνει την οδό της ελευθερίας. Και αυτό θα ήθελα να μοιραστώ με τον θεατή.
Ο Χριστός πως παρουσιάζεται πάνω στη σκηνή;
Φαίνεται σαν να κάθεται κάπου και του απευθύνομαι. Και συνομιλώ μαζί του. Είναι μια σύγκρουση όχι ακριβώς ρεαλιστική, αλλά είναι στο νου του ανθρώπου. Είναι μια εξαιρετική πνευματική ακροβασία. Είναι ότι πιο δύσκολο έχω αντιμετωπίσει στη ζωή μου.
Γιατί τα τελευταία χρόνια έχετε πάρει μια απόσταση από το θέατρο; Και η τηλεόραση δεν σας ενδιαφέρει πια;
Όλοι οι ηθοποιοί λέμε ότι το θέατρο μας ενδιαφέρει γιατί εκεί υπάρχει ένα ζωντανό κοινό. Η τηλεόραση είναι για εμάς ένα πράγμα λίγο διαφορετικό. Δεν έχουμε την άμεση σχέση με τον θεατή. Λειτουργεί για εμάς λίγο ως μια βιοποριστική ανάγκη και δεν είναι κακό να το πούμε. Μας βοηθάει και παίρνουμε μια ανάσα οικονομική. Και μακάρι να τύχω σε ένα καλό σενάριο στο οποίο δεν θα έλεγα όχι. Απλά δεν έχει τύχει, γιατί ίσως να μην ταιριάζω σε ότι γίνεται. Δεν έχω κλείσει την πόρτα στην τηλεόραση. Ένας ωραίος ρόλος σε μια καλή δουλειά θα ήταν κάτι καλό και για την ψυχή μου, ένα ωραία δώρο για εμένα, αλλά θα με βοηθούσε και οικονομικά. Στο θέατρο βέβαια η απομάκρυνση μου ήταν για να σηματοδοτήσω διακριτικά κάποια ιδεολογική διαφορά. Όχι όμως για να κρίνω τους άλλους. Ως ηθοποιός δεν έχω φιλοδοξίες. Δεν έχω κάποια άλλα καλλιτεχνικά σχέδια για φέτος. Θα συμμετείχα μόνο σε κάποια καλή παραγωγή που σέβεται τις βασικές αρχές του θεάτρου. Αλλά αν ήταν κάτι που θα δοκιμάζαμε διάφορα και θα κάναμε διάφορες ακρότητες δεν θα είχα όρεξη να το κάνω. Παρόλο λόγω εμπειρίας θα μπορούσα να είμαι ένα εξαιρετικό εκφραστικό όργανο. Απλώς ιδεολογικά λίγο ανθίσταμαι αν δεν συμφωνώ. Δεν είναι εύκολο αυτό, έχει κόστος. Έχω περιορίσει πολλά πράγματα στη ζωή μου, αλλά αυτό εμένα μου εξασφαλίζει την εσωτερική μου ισορροπία. Μπορώ να κοιμάμαι ήρεμος το βράδυ και ας τρώω ψωμί και λάδι.
Η παράσταση
Ο «Μέγας Ιεροεξεταστής» ανέβηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα από το θεατρικό σχήμα "θέατρο ΣΥΝ ΚΑΤΙ" το 2012. Η παράσταση παίχτηκε για 3 συνεχόμενα χρόνια στην Αθήνα μέχρι το 2015. Και μετά, τα επόμενα 4 χρόνια παίχτηκε σε διάφορες πόλεις της Ελλάδος, αλλά και στην Αθήνα περιστασιακά. Από τον Σεπτέμβριο του 2022 για 8η χρονιά θα παρουσιαστεί για λίγες μόνο παραστάσεις στο θέατρο «Τζένη Καρέζη».
Το εμβληματικό αυτό κείμενο του Ντοστογιέβσκυ, "απαντά" σε όλα τα μεγάλα ερωτήματα του ανθρώπου.
Ο σύγχρονος θεατής βρίσκει στο κείμενο τού μεγάλου αυτού δημιουργού έναν οδηγό, έναν μύστη, ο οποίος του προσφέρει τον πνευματικό εκείνο μίτο μέσω του οποίου θα ανακαλύψει την οδό προς την αλήθεια, την σωτηρία και... το φως. Βλέποντας την παράσταση, ο θεατής-πολίτης "ακούει" τον λόγο του Φ. Ντοστογιέφσκυ, ο οποίος του εξηγεί πολλά και του διαλύει την σύγχυση που με ακρίβεια χειρουργική του έχουν εμφυτέψει στον νου, στην καρδιά και στην ψυχή... όλες οι (ιστορικές και μη...) εξουσίες.
Ο θεατής-πολίτης μετά τον ΙΕΡΟΕΞΕΤΑΣΤΗ βρίσκεται πλέον αμετά-κλητα εκτεθειμένος ενώπιον των επιλογών του...
Ο ΜΕΓΑΣ ΙΕΡΟΕΞΕΤΑΣΤΗΣ
Ο θρύλος του Μεγάλου Ιεροεξεταστή είναι ένα κεφάλαιο από τους «Αδελφούς Καραμάζοφ» του Ντοστογιέφσκη.
Παρουσιάζεται ως ένα ποίημα του δεύτερου από τους τρείς αδελφούς Καραμάζοβ, του πιο φιλοσοφημένου, του Ιβάν. Ο Ιβάν το παρουσιάζει στον μικρότερο αδελφό, Αλιόσα, τον πιο θρησκευόμενο, εκείνη τη στιγμή δόκιμο μοναχό.
Η ιστορία, που μεταφέρει ο Ιβάν στον αδελφό του Αλιόσα, διηγείται την επιστροφή του Χριστού στην γη, και συγκεκριμένα στην Σεβίλλη του 15ου αιώνα. Πλήθος ανθρώπων τον υποδέχεται παραληρώντας από συγκίνηση, ώσπου περνά από εκεί ο Μέγας Ιεροεξεταστής ο οποίος, τον συλλαμβάνει. Την νύχτα πηγαίνει να τον επισκεφτεί στο κελί του.
Ο Μέγας Ιεροεξεταστής αποδεικνύει στον Ιησού με επιχειρήματα ότι αυτό που έφερε στη Γη δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί. Κι αυτό γιατί ο Χριστός παρεξήγησε τη φύση των ανθρώπων και, στην προσπάθειά του να κάνει καλό, έκανε κακό. Για μεγάλο χρονικό διάστημα πιστεύεις ότι έχει δίκιο. Σταδιακά, όμως, μπορεί να δει κανείς την αδυναμία των επιχειρημάτων, που είναι και η αδυναμία κάθε δικτατορίας- είτε αυτή είναι θρησκευτική είτε κοινωνικής φύσεως- κι έτσι, άμα ακολουθήσεις την πολύ δομημένη σειρά των επιχειρημάτων του έργου μπαίνεις στην καρδιά αιώνιων ερωτημάτων που κυριαρχούν στον κόσμο, σήμερα περισσότερο από ποτέ.
Ο πυρήνας του μύθου είναι διαχρονικός. Αναφέρεται σε κάθε είδος και μορφή εξουσίας. Πρόκειται για μιαν εκπληκτική ανατομία της ανθρώπινης προσωπικότητας - τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο - όσον αφορά το ερώτημα «εξουσία ή ελευθερία;»
Πληροφορίες
Είδος: Μονόλογος
Διάρκεια: 60΄
Χωρίς διάλειμμα
Είσοδος: 15 ευρώ, μειωμένα 12 ευρώ, προπώληση 12 ευρώ
ΜΟΝΟ για 3 παραστάσεις
29 - 30 Σεπτεμβρίου & 1 Οκτωβρίου 2022
Ώρα έναρξης 21:00 ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ «ΤΖΕΝΗ ΚΑΡΕΖΗ» Ακαδημίας 3, Αθήνα
