Το Ελληνικό τραγούδι κάποτε: Μια φωτογραφική αναδρομή στο παρελθόν με τους «μύθους» του λαϊκού και του ρεμπέτικου
Ο Νίκος Μουρατίδης ψάχνει τις παλιές του φωτογραφίες
Σκόρπιες φωτογραφίες που η κάθε μια τους έχει να μας πει και μια άλλη ιστορία. Δεν ξέρω αν θα συμβεί και σε σας, αλλά εγώ βλέποντας όλες αυτές τις εικόνες στα αφτιά μου έρχονταν μουσικές και τραγούδια. Επίσης πρόσεξα ότι σε πολλές τα τσιγάρα δίνουν και παίρνουν! Τότε δεν ήταν απαγορευμένο το κάπνισμα. Ο Χατζιδάκις, η Μαρινέλλα, ο Παπαμιχαήλ, ο Λοΐζος, ο Τσιτσάνης, η Φαραντούρη, ο Γιώργος Μούτσιος, ο Θεοδωράκης, ο Γιώργος Μαρίνος κ.α. όλοι με ένα τσιγάρο στο χέρι.
Για να ξεκινήσουμε εντυπωσιακά, μια δημοσιογραφική ταυτότητα του 1950 του 25χρονου Μάνου Χατζιδάκι όταν έγραφε μουσική κριτική στην πρωινή εφημερίδα «Οι Καιροί».
Μια υπέροχη φωτογραφία, μια σπάνια συνεύρεση ανθρώπων που αφιέρωσαν την ζωή τους στην καλή μουσική και το τραγούδι. Από αριστερά η Έλλη Νικολαΐδη η μεγάλη δασκάλα μουσικής και διευθύντρια χορωδίας της Λυρικής, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Αντώνης Καλογιάννης, ο Μίκης Θεοδωράκης, η Μαρία Φαραντούρη, η Τερψιχόρη Παπαστεφάνου και ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου.
Ήταν 1977 όταν η Μαρίζα Κωχ πέρασε από το «Χάραμα» και τραγούδησε με τον Βασίλη Τσιτσάνη. Σ’ αυτό το μυθικό στέκι που έχουν τραγουδήσει οι μεγάλοι του Λαϊκού και του Ρεμπέτικου.
Το 1975 ήταν μια χρονιά κομβική για την Δήμητρα Γαλάνη. Όντως μεγάλο όνομα πια ο τύπος της εποχής άρχισε να σκαλίζει και να ανακατεύει την καριέρα της με την προσωπική της ζωή. Πικράθηκε και θύμωσε πολύ. Γι’ αυτό και κυκλοφόρησε το περιοδικό Θησαυρός μ’ αυτό το εξώφυλλο και τον τίτλο που βλέπετε. Το 1975 η Γαλάνη είχε συμμετάσχει και κυκλοφορήσει τους δίσκους: «Αποχαιρετισμός» (Λίνος Κόκοτος - Λευτέρης Παπαδόπουλος), «Σκοπευτήριο» (Βασίλης Τσιτσάνης), «Δροσουλίτες» (Χριστόδουλος Χάλαρης -Νίκος Γκάτσος), «Λεπτομέρειες» (ο τελευταίος της δίσκος στην Columbia) και ένα δισκάκι 45 στροφών στην νέα της εταιρία MINOS, το «Γιαρέμ Γιαρέμ» (Γιώργος Χατζηνάσιος - Νίκος Γκάτσος). Όσο για την Αμερική που γράφει στο εξώφυλλο του το περιοδικό, πραγματοποίησε το πρώτο της ταξίδι στις Ηνωμένες Πολιτείες και στον Καναδά το 1976, δίνοντας συναυλίες σε: Νέα Υόρκη, Σικάγο, Φιλαδέλφεια, Τορόντο, Βοστώνη και Μόντρεαλ.
Είναι ελάχιστες οι φορές που βρέθηκαν οι δυο μυθικές φωνές της Νάνας Μούσχουρη και της Τζένης Βάνου μαζί. Η διεθνούς φήμης ερμηνεύτρια Νάνα Μούσχουρη πάντα ήταν λάτρης της Βάνου. Μάλιστα σε μια μας συνέντευξη στο ραδιόφωνο μου είχε πει χαρακτηριστικά: «Αν η Βάνου έβγαινε στο εξωτερικό θα μας είχε ισοπεδώσει όλες». Εδώ από τις λίγες φορές που ο φακός τις απαθανάτισε μαζί. Ήταν περίπου στα μέσα της δεκαετίας του ΄70, τότε που και οι δύο μεσουρανούσαν!
Αυτό κι αν είναι έκπληξη. Ποιος θα το φανταζόταν πως ένας λαϊκός τραγουδιστής – όπως ο Πάνος Τζανετής – θα είχε γοητεύσει τον Μάνο Χατζιδάκι! Μιλάμε για μια μυστική συνεργασία από τις αρχές του ’60, όταν ένας δίσκος με τέσσερα τραγούδια του κορυφαίου μας συνθέτη, με τον λαϊκό τραγουδιστή, ετοιμαζόταν αλλά που ποτέ δεν ηχογραφήθηκε. Η φωτογραφία είναι από την συναυλία στο θέατρο Κεντρικόν, το 1960. Από αριστερά: Γιώργος Μούτσιος, Νάνα Μούσχουρη και κάτω ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ, που παρουσίαζε το πρόγραμμα. (από το αρχείο του Κώστα Μπαλαχούτη).
Το πρώτο concept άλμπουμ της Μαρινέλλας λεγόταν «Αλβανία» (1973) και είχε δώδεκα τραγούδια σε μουσική Γιώργου Κατσαρού και στίχους Πυθαγόρα, αφιερωμένα στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940. Η παρουσίαση των τραγουδιών έγινε στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, που μεταδόθηκε απευθείας από την ΕΙΡΤ, παραμονή της Επετείου του Όχι, στις 27 Οκτωβρίου του 1973. Αυτή ήταν η πρώτη συναυλία που είχε απευθείας μεταδώσει η Ελληνική Τηλεόραση. Μετά την προβολή της, όλο το μουσικό έργο – για ανεξήγητους λόγους - απαγορεύτηκε από την Χούντα. Η επανακυκλοφορία του δίσκου επετράπη ξανά μετά τη Μεταπολίτευση του 1974, όπου η Μαρινέλλα ερμήνευσε για δεύτερη φορά την «Αλβανία» σε συναυλία στο Αλεξάνδρειο Μέλαθρο (Παλαί ντε Σπορ) της Θεσσαλονίκης, έχοντας μαζί της τον Δημήτρη Μητροπάνο και τον Γιάννη Καλατζή. Φυσικά είχε πάει και στην Αλβανία να δώσει κονσέρτα με τους αδελφούς Τζαβάρα. (φωτο κάτω)
Το 1996 – πριν 25 χρόνια – ο Γιάννης Κότσιρας ξεκίνησε την δισκογραφική του καριέρα πολύ εντυπωσιακά. Με τον δίσκο “Αθώος ένοχος” σε μουσική της Ευανθίας Ρεμπούτσικα έκανε τεράστια εντύπωση και επιτυχία. 250.000 δίσκοι! Το ίδιο έγινε και με τον επόμενο, πάλι σε μουσική της Ευανθίας που λεγόταν «Μόνο ένα φιλί» – πάλι τεράστιες πωλήσεις και την ίδια χρονιά (1997) ήρθε και το soundtrack της σειράς «Προδοσία». Ένα σίριαλ σε σκηνοθεσία του Νίκου Κουτελιδάκη και σενάριο της Κατερίνας Μαρινάκη. Μουσική σύνθεση Ευανθία Ρεμπούτσικα και το τραγούδι των τίτλων σε στίχους Ελένης Ζιώγα. Έπαιζαν ο Γιάννης Φέρτης, η Όλια Λαζαρίδου, ο Αντώνης Καφετζόπουλος και πάρα πολλοί ακόμα ηθοποιοί. Από κει και πέρα δεν ξανάδαμε ποτέ μαζί την Ευανθία και τον Κότσιρα. Οι φήμες λένε ότι έγινε μια παρεξήγηση και δεν μιλιούνται πια.
Ο Γιώργος Μαρίνος ποτέ δεν βάσισε την καριέρα του στην δισκογραφία. Πάντα, όλο και κάτι κυκλοφορούσε, αλλά η «δύναμη» του ήταν στις ζωντανές εμφανίσεις. Γι’ αυτό και οι Live δίσκοι που κυκλοφόρησε- με τραγούδια, παρλάτες και σάτιρα είχαν επιτυχία. Μην ξεχνάμε ότι ξεκίνησε την καριέρα του από την «Οδό ονείρων» όπου έλεγε το «Κάθε κήπος έχει» και μετά συνεργάστηκε με τον συνθέτη και μαέστρο Νίκο Δανίκα, τον Παύλο Μάτεση, τον Γιάννη Ξανθούλη και τον Σταμάτη Κραουνάκη.
Ήταν 1993 όταν η Έλλη Πασπαλά έκανε εκείνη την συγκλονιστική συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής και είπε από Τσιτσάνη, Ξυδάκη, David Byrne, Cole Porter και Tom Waits μέχρι Κραουνάκη, Kurt Weill, Bill Withers και Henry Mancini. Και οι μουσικοί με κεφάλια πουλιών. Αριστούργημα!
Ακόμα μια ιστορική συνεύρεση. Όταν ηχογραφούσαν τον δίσκο του Κώστα Μακεδόνα «Δεν Έχω Ιδέα» (1989) ο Σταμάτης Κραουνάκης και η Λίνα Νικολακοπούλου για να ενισχύσουν τον δίσκο, κάλεσαν την Βίκυ Μοσχολιού και την Αρλέτα να πουν από ένα τραγούδι και για το «Τραγούδι της Αλίκη» την ίδια την Αλίκη.
Διαφημιστική καταχώρηση του 1966 για την μπουάτ «Τζάκι». Η 19χρονη Μαρία Φαραντούρη ηγείται του σχήματος με τρεις μουσικούς (μπουζούκι, μπάσο και πιάνο), και μαζί η 22χρονη Μαρίζα Κωχ που ο Μίκης Θεοδωράκης μόλις της είχε δώσει το τραγούδι «Η ηλικία της γειτονιάς μου» και ο πρωτοεμφανιζόμενος Αντώνης Καλογιάννης. Ήταν μια τεράστια επιτυχία αλλά οι παραστάσεις διακόπηκαν βίαια τον Απρίλιο του 1967 με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου.
Για να ξεκινήσουμε εντυπωσιακά, μια δημοσιογραφική ταυτότητα του 1950 του 25χρονου Μάνου Χατζιδάκι όταν έγραφε μουσική κριτική στην πρωινή εφημερίδα «Οι Καιροί».
Μια υπέροχη φωτογραφία, μια σπάνια συνεύρεση ανθρώπων που αφιέρωσαν την ζωή τους στην καλή μουσική και το τραγούδι. Από αριστερά η Έλλη Νικολαΐδη η μεγάλη δασκάλα μουσικής και διευθύντρια χορωδίας της Λυρικής, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Αντώνης Καλογιάννης, ο Μίκης Θεοδωράκης, η Μαρία Φαραντούρη, η Τερψιχόρη Παπαστεφάνου και ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου.
Ήταν 1977 όταν η Μαρίζα Κωχ πέρασε από το «Χάραμα» και τραγούδησε με τον Βασίλη Τσιτσάνη. Σ’ αυτό το μυθικό στέκι που έχουν τραγουδήσει οι μεγάλοι του Λαϊκού και του Ρεμπέτικου.
Το 1975 ήταν μια χρονιά κομβική για την Δήμητρα Γαλάνη. Όντως μεγάλο όνομα πια ο τύπος της εποχής άρχισε να σκαλίζει και να ανακατεύει την καριέρα της με την προσωπική της ζωή. Πικράθηκε και θύμωσε πολύ. Γι’ αυτό και κυκλοφόρησε το περιοδικό Θησαυρός μ’ αυτό το εξώφυλλο και τον τίτλο που βλέπετε. Το 1975 η Γαλάνη είχε συμμετάσχει και κυκλοφορήσει τους δίσκους: «Αποχαιρετισμός» (Λίνος Κόκοτος - Λευτέρης Παπαδόπουλος), «Σκοπευτήριο» (Βασίλης Τσιτσάνης), «Δροσουλίτες» (Χριστόδουλος Χάλαρης -Νίκος Γκάτσος), «Λεπτομέρειες» (ο τελευταίος της δίσκος στην Columbia) και ένα δισκάκι 45 στροφών στην νέα της εταιρία MINOS, το «Γιαρέμ Γιαρέμ» (Γιώργος Χατζηνάσιος - Νίκος Γκάτσος). Όσο για την Αμερική που γράφει στο εξώφυλλο του το περιοδικό, πραγματοποίησε το πρώτο της ταξίδι στις Ηνωμένες Πολιτείες και στον Καναδά το 1976, δίνοντας συναυλίες σε: Νέα Υόρκη, Σικάγο, Φιλαδέλφεια, Τορόντο, Βοστώνη και Μόντρεαλ.
Είναι ελάχιστες οι φορές που βρέθηκαν οι δυο μυθικές φωνές της Νάνας Μούσχουρη και της Τζένης Βάνου μαζί. Η διεθνούς φήμης ερμηνεύτρια Νάνα Μούσχουρη πάντα ήταν λάτρης της Βάνου. Μάλιστα σε μια μας συνέντευξη στο ραδιόφωνο μου είχε πει χαρακτηριστικά: «Αν η Βάνου έβγαινε στο εξωτερικό θα μας είχε ισοπεδώσει όλες». Εδώ από τις λίγες φορές που ο φακός τις απαθανάτισε μαζί. Ήταν περίπου στα μέσα της δεκαετίας του ΄70, τότε που και οι δύο μεσουρανούσαν!
Αυτό κι αν είναι έκπληξη. Ποιος θα το φανταζόταν πως ένας λαϊκός τραγουδιστής – όπως ο Πάνος Τζανετής – θα είχε γοητεύσει τον Μάνο Χατζιδάκι! Μιλάμε για μια μυστική συνεργασία από τις αρχές του ’60, όταν ένας δίσκος με τέσσερα τραγούδια του κορυφαίου μας συνθέτη, με τον λαϊκό τραγουδιστή, ετοιμαζόταν αλλά που ποτέ δεν ηχογραφήθηκε. Η φωτογραφία είναι από την συναυλία στο θέατρο Κεντρικόν, το 1960. Από αριστερά: Γιώργος Μούτσιος, Νάνα Μούσχουρη και κάτω ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ, που παρουσίαζε το πρόγραμμα. (από το αρχείο του Κώστα Μπαλαχούτη).
Το πρώτο concept άλμπουμ της Μαρινέλλας λεγόταν «Αλβανία» (1973) και είχε δώδεκα τραγούδια σε μουσική Γιώργου Κατσαρού και στίχους Πυθαγόρα, αφιερωμένα στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940. Η παρουσίαση των τραγουδιών έγινε στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, που μεταδόθηκε απευθείας από την ΕΙΡΤ, παραμονή της Επετείου του Όχι, στις 27 Οκτωβρίου του 1973. Αυτή ήταν η πρώτη συναυλία που είχε απευθείας μεταδώσει η Ελληνική Τηλεόραση. Μετά την προβολή της, όλο το μουσικό έργο – για ανεξήγητους λόγους - απαγορεύτηκε από την Χούντα. Η επανακυκλοφορία του δίσκου επετράπη ξανά μετά τη Μεταπολίτευση του 1974, όπου η Μαρινέλλα ερμήνευσε για δεύτερη φορά την «Αλβανία» σε συναυλία στο Αλεξάνδρειο Μέλαθρο (Παλαί ντε Σπορ) της Θεσσαλονίκης, έχοντας μαζί της τον Δημήτρη Μητροπάνο και τον Γιάννη Καλατζή. Φυσικά είχε πάει και στην Αλβανία να δώσει κονσέρτα με τους αδελφούς Τζαβάρα. (φωτο κάτω)
Το 1996 – πριν 25 χρόνια – ο Γιάννης Κότσιρας ξεκίνησε την δισκογραφική του καριέρα πολύ εντυπωσιακά. Με τον δίσκο “Αθώος ένοχος” σε μουσική της Ευανθίας Ρεμπούτσικα έκανε τεράστια εντύπωση και επιτυχία. 250.000 δίσκοι! Το ίδιο έγινε και με τον επόμενο, πάλι σε μουσική της Ευανθίας που λεγόταν «Μόνο ένα φιλί» – πάλι τεράστιες πωλήσεις και την ίδια χρονιά (1997) ήρθε και το soundtrack της σειράς «Προδοσία». Ένα σίριαλ σε σκηνοθεσία του Νίκου Κουτελιδάκη και σενάριο της Κατερίνας Μαρινάκη. Μουσική σύνθεση Ευανθία Ρεμπούτσικα και το τραγούδι των τίτλων σε στίχους Ελένης Ζιώγα. Έπαιζαν ο Γιάννης Φέρτης, η Όλια Λαζαρίδου, ο Αντώνης Καφετζόπουλος και πάρα πολλοί ακόμα ηθοποιοί. Από κει και πέρα δεν ξανάδαμε ποτέ μαζί την Ευανθία και τον Κότσιρα. Οι φήμες λένε ότι έγινε μια παρεξήγηση και δεν μιλιούνται πια.
Ο Γιώργος Μαρίνος ποτέ δεν βάσισε την καριέρα του στην δισκογραφία. Πάντα, όλο και κάτι κυκλοφορούσε, αλλά η «δύναμη» του ήταν στις ζωντανές εμφανίσεις. Γι’ αυτό και οι Live δίσκοι που κυκλοφόρησε- με τραγούδια, παρλάτες και σάτιρα είχαν επιτυχία. Μην ξεχνάμε ότι ξεκίνησε την καριέρα του από την «Οδό ονείρων» όπου έλεγε το «Κάθε κήπος έχει» και μετά συνεργάστηκε με τον συνθέτη και μαέστρο Νίκο Δανίκα, τον Παύλο Μάτεση, τον Γιάννη Ξανθούλη και τον Σταμάτη Κραουνάκη.
Ήταν 1993 όταν η Έλλη Πασπαλά έκανε εκείνη την συγκλονιστική συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής και είπε από Τσιτσάνη, Ξυδάκη, David Byrne, Cole Porter και Tom Waits μέχρι Κραουνάκη, Kurt Weill, Bill Withers και Henry Mancini. Και οι μουσικοί με κεφάλια πουλιών. Αριστούργημα!
Ακόμα μια ιστορική συνεύρεση. Όταν ηχογραφούσαν τον δίσκο του Κώστα Μακεδόνα «Δεν Έχω Ιδέα» (1989) ο Σταμάτης Κραουνάκης και η Λίνα Νικολακοπούλου για να ενισχύσουν τον δίσκο, κάλεσαν την Βίκυ Μοσχολιού και την Αρλέτα να πουν από ένα τραγούδι και για το «Τραγούδι της Αλίκη» την ίδια την Αλίκη.
Διαφημιστική καταχώρηση του 1966 για την μπουάτ «Τζάκι». Η 19χρονη Μαρία Φαραντούρη ηγείται του σχήματος με τρεις μουσικούς (μπουζούκι, μπάσο και πιάνο), και μαζί η 22χρονη Μαρίζα Κωχ που ο Μίκης Θεοδωράκης μόλις της είχε δώσει το τραγούδι «Η ηλικία της γειτονιάς μου» και ο πρωτοεμφανιζόμενος Αντώνης Καλογιάννης. Ήταν μια τεράστια επιτυχία αλλά οι παραστάσεις διακόπηκαν βίαια τον Απρίλιο του 1967 με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου.