Στην αρχαία Ελλάδα τέθηκαν οι βάσεις του ορθολογισμού, που επηρέασαν τη σύγχρονη επιστήμη. Σε ό,τι έχει να κάνει με τον τρόπο σκέψης, οι πρόγονοί μας βασίζονταν αρκετά στη λογική τους, καταφέρνοντας έτσι να φθάσουν σε μεγάλα επιτεύγματα, τα οποία έμειναν στον χρόνο. Ομως αυτή είναι η μία θέαση των πραγμάτων, καθώς στην αρχαία Ελλάδα υπήρχε και μια άλλη όψη, πιο «σκοτεινή» από αυτήν που έχουμε στο μυαλό μας.
Οι πρόγονοί μας, όταν ήθελαν να επικρατήσουν έναντι κάποιου αντιπάλου (πολιτική, δικαστήριο, αγώνες και μάχη), επιστράτευαν ένα είδος «μαύρης μαγείας», προκειμένου να εκπληρώσουν τους στόχους τους. Μάλιστα, υπήρχαν και «επαγγελματίες» στους οποίους μπορούσαν οι ενδιαφερόμενοι να απευθυνθούν και να τους μισθώσουν, προκειμένου η κατάρα τους να εισακουστεί από τους θεούς του Κάτω Κόσμου.
Το 2016 πραγματοποιήθηκε μια εκσκαφή σε ένα πηγάδι στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού, κοντά στο ∆ίπυλον. Τα ευρήματα των αρχαιολόγων προκάλεσαν μεγάλη έκπληξη. Στον πάτο του πηγαδιού βρέθηκαν τριάντα μολύβδινες πλάκες, στις οποίες ήταν χαραγμένες κατάρες, που στρέφονταν κατά διαφόρων πολιτών της πόλης και απευθύνονταν προς τους θεούς του Κάτω Κόσμου.
Τα αντικείμενα
Επίσης, μέσα στο πηγάδι οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν και άλλα αντικείμενα, όπως αγγεία, πήλινα λυχνάρια, μαγειρικά σκεύη, ειδικά πήλινα αγγεία με ευρύ στόμιο, που χρησιμοποιούνταν για την άντληση νερού, ξύλινα αντικείμενα, όπως ένα κουτί, μια ξύστρα που χρησιμοποιούσαν οι αγγειοπλάστες, μια ξύλινη τροχαλία, μέρος του μηχανισμού άντλησης, έναν αριθμό χάλκινων νομισμάτων, καθώς και οργανικά κατάλοιπα, όπως κουκούτσια ροδάκινων. Και φυσικά τις κατάρες.
Η δρ Γιούτα Στρόσεκ, του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην Αθήνα, μιλώντας στο «Secret» εξήγησε ότι το πρόσωπο που είχε μισθώσει τον «μάγο» για να προετοιμάσει την κατάρα δεν αναφέρεται ποτέ με το όνομά του, παρά μόνο ο «δέκτης» της. Η κυρία Στρόσεκ ανέφερε επίσης πως οι αρχαίοι Ελληνες «πίστευαν ότι το νερό προσέφερε πρόσβαση στον Κάτω Κόσμο. Ετσι πίστευαν ότι η κατάρα θα φτάσει πιο γρήγορα στον Αδη και θα ενεργοποιείτο άμεσα ρίχνοντάς τη μέσα στο πηγάδι».
Σύμφωνα με την κυρία Στρόσεκ, υπήρχαν τέσσερις λόγοι για να «παραγγείλει» κάποιος μια κατάρα:
-Να κερδίσει ένα δικαστήριο
-Να έχει επαγγελματική επιτυχία
-Να νικήσει σε αγώνες
-Να εκδικηθεί έναν ερωτικό αντίζηλο ή κάποιον που δεν ανταποκρίθηκε συναισθηματικά.
Σε τάφους
Οι αρχαίοι Ελληνες πίστευαν ότι ο καλύτερος τρόπος για να φτάσει το μήνυμά τους στους θεούς του Κάτω Κόσμου ήταν μέσω ενός αγγελιαφόρου-νεκρού.
Οπως εξήγησε η κυρία Στρόσεκ, πριν χρησιμοποιήσουν το νερό ως μέσο, όσοι ασκούσαν τη μαγεία τοποθετούσαν τις κατάρες τους σε τάφους ανθρώπων οι οποίοι ανήκαν σε συγκεκριμένες κατηγορίες. Αυτές ήταν οι εξής:
-Παιδιά που «πέθαναν πριν από την ώρα τους» (άωροι).
-Φτωχοί άνθρωποι, που ήταν «χωρίς κατάλληλη ταφή» (άποροι ταφής).
-Ανθρωποι που «σκοτώθηκαν βίαια» (βιαιοθάνατοι), όπως θύματα δολοφονίας.
-Εγκληματίες που είχαν «τσεκουρωθεί» μέχρι θανάτου (πεπελεκισμένοι).
-Ανθρωποι που βρίσκονταν «σε μαζικό τάφο» (πολυάνδριοι), όπως θύματα πολέμου.
Οι αρχαίοι Ελληνες πίστευαν ότι οι ψυχές των συγκεκριμένων νεκρών παρέμεναν ενεργές γύρω από τους τάφους τους για λίγο καιρό μετά τον θάνατο, καθιστώντας τους κατάλληλους αγγελιαφόρους προς τον Κάτω Κόσμο, όπου ήλπιζαν ότι οι θεοί θα πραγματοποιούσαν την επιθυμία τους.
Οι θεοί που επιλέγονταν από αυτούς που έκαναν την κατάρα ήταν κυρίως η Περσεφόνη, η Εκάτη και ο Αδης.
Για ενεργοποίηση
Οι «μάγοι» της εποχής έβρισκαν τους τάφους τέτοιων ανθρώπων και τοποθετούσαν τις κατάρες τους, προκειμένου να τις ενεργοποιήσουν. Η πρακτική αυτή ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη και οι συγκεκριμένοι τάφοι γέμιζαν με μολύβδινες πλάκες. Είναι χαρακτηριστικό ότι 35 πλάκες είχαν βρεθεί στους τάφους του Κεραμεικού σε προηγούμενες ανασκαφές. Κάποια στιγμή όμως όλα άλλαξαν. Σύμφωνα με τον Κικέρωνα, ο ∆ημήτριος ο Φαληρεύς, ο οποίος κυβέρνησε την Αθήνα το 317-307 π.Χ., θέσπισε μια σκληρή νομοθεσία για τη διαχείριση των τάφων. ∆ημιούργησε επίσης ένα νέο αστυνομικό σώμα, για να επιβλέπει τα μνήματα στον Κεραμεικό.
Σημειώνεται ότι η μαύρη μαγεία αποδοκιμαζόταν στην αρχαία Αθήνα και, με τον νέο νόμο, τα ξόρκια δεν μπορούσαν πλέον να τοποθετούνται απλώς σε τάφους, όπως συνηθιζόταν. Ετσι, οι «μάγοι» από τα τελευταία χρόνια του 4ου αιώνα π.Χ. έπρεπε να βρίσκουν άλλους τρόπους επαφής με τους θεούς του Κάτω Κόσμου και φαίνεται ότι στράφηκαν στα πηγάδια.
Ιδιαίτερη εντύπωση
Οι 30 πλάκες έχουν μελετηθεί με σύγχρονες μεθόδους, που επιτρέπουν την ανάγνωση ακόμα και των πιο μικρών επιγραφών στον μόλυβδο. Από όλα τα ευρήματα που ανακάλυψαν οι αρχαιολόγοι κατά την περίοδο των ανασκαφών, ένα ήταν που έκανε ιδιαίτερη εντύπωση στην κυρία Στρόσεκ. «Ηταν μια κατάρα που, όταν την ανοίξαμε, βρήκαμε μέσα ένα αντικείμενο από μόλυβδο που έμοιαζε με συκώτι», ανέφερε χαρακτηριστικά. Οπως εξήγησε η έμπειρη αρχαιολόγος, η κατάρα πρέπει να στρεφόταν κατά του συκωτιού ενός συγκεκριμένου ατόμου, προκειμένου να του προκαλέσει θάνατο.
*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Secret της εφημερίδας ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ το Σάββατο 14 Ιανουαρίου 2023
