H Μαργαρίτα Δαλαμάγκα στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ: «Ελπίζω ο Δήμος Αθηναίων να βρει λύση για την οδό Σατωβριάνδου»

Ποια είναι η Μαργαρίτα του Αγγέλων Βήμα;

Είναι ο άνθρωπος που δημιούργησε το «Αγγέλων Βήμα». Θεατρικές και μουσικές παραστάσεις φιλοξενούνται κάθε χρόνο στη σκηνή του αλλά και πολλές ακόμη πολιτιστικέςς εκδηλώσεις. 

Φέτος, παρουσιάστηκαν τρία εμβληματικά έργα, το «Ανατολικά της Εδέμ», ο «Υπέροχος Γκάτσμπι» και το «Αντίο Βερολίνο» που ακόμη παίζονται σε εναλλασσόμενο ρεπερτόριο, ενώ αίσθηση προκάλεσαν οι «Πόρνες στα Βούρλα», η θεατρική προσαρμογή ενός βιβλίου με τον ομώνυμο τίτλο. Συναντήσαμε την Μαργαρίτα Δαλαμάγκα, που είναι η ιδιοκτήτρια του χώρου, αλλά και θεατρική παραγωγός που κάνει σε πολλές από τις παραστάσεις τη θεατρική διασκευή και προσαρμογή, και μιλήσαμε για τον όμορφο αυτό θεατρικό χώρο.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Πριν από 18 χρόνια αποφασίσατε να φτιάξετε ένα θέατρο που το ονομάσατε οπως ακριβώς το ονειρευτήκατε: Τόπος Συνάντησης Ανατολής - Δύσης;

Το 2000, αγοράστηκε το εγκαταλειμμένο κτίριο της Σατωβριάνδου 36, διατηρητέο του Υπουργείου Πολιτισμού, με τον σκοπό να γίνει τόπος συνάντησης πολιτισμών ανατολής - δύσης και σημείο στην καρδιά της πόλης, όπου ανήσυχοι άνθρωποι θα βρίσκουν ανήσυχο θέατρο, μουσική και εικαστικά, όλα κάτω από την ίδια στέγη. Το κτίριο αποκαταστάθηκε υποδειγματικά από τους αρχιτέκτονες Γιώργο Τουμπάνο και Λητώ Τσουκαλά και άνοιξε την πόρτα του στο κοινό στις 13 Οκτωβρίου 2005. To όνομά του: ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ. Όταν καταπιάστηκα με αυτό το εγχείρημα, όντως βρισκόμουν στην ακμή επιτυχημένης ενεργού δικηγορίας με Ελληνική και διεθνή πελατεία σε έναν ιδιαίτερα ανταγωνιστικό τομέα, ενεργό δικηγορία, στην οποία παρέμεινα μέχρι το 2016. Το ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ έγινε για να έχει ένα σπίτι ο ήδη απών πατέρας μου, ο Λάμπρος Καλογήρου, και ήταν μικρή ανταπόδοση για τον τρόπο που αυτός ο άνθρωπος με μεγάλωσε.

Η εμπλοκή σας με το θέατρο σας εξέλιξε σαν άνθρωπο; Σας χάρισε χαρές και λύπες εξίσου;

Αν ζούμε κανονικά, δηλαδή αν βιώνουμε τις εμπειρίες μας και δεν τις προσπερνάμε βγαίνοντας από αυτές στεγνοί όπως η πάπια από το νερό, τότε, όλες μάς εξελίσσουν. Η εμπλοκή μου με τον χώρο του πολιτισμού μέσω του ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ μού έδωσε ευθύνη, καμάρι, ένταση, διαψεύσεις, όνειρα, περισσότερη γνώση των άλλων ανθρώπων, των δυνάμεων, των αδυναμιών τους και των ορίων τους και περισσότερη γνώση των δικών μου δυνάμεων, αδυναμιών και ορίων. Όξυνε το πείσμα, την αδρεναλίνη μου και την αντοχή μου στις έξωθεν δυσκολίες. Ευτυχώς, δεν κατάφερε να με κάνει διεκδικητή «τίτλων», όπως π.χ. «καλλιτεχνική διευθύντρια», «παραγωγός» ή «επιχειρηματίας». Βέβαια, κάνω αμισθί και άνευ «τίτλων» για το ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ όλες αυτές τις δουλειές, ίσως διότι, απλώς, θεωρώ πως αυτή είναι η αποστολή μου.

Θελήσατε εξ αρχής εκτός από το κομμάτι της παραγωγής να εμπλακείτε στη δημιουργία με τις διασκευές αγαπημένων κινηματογραφικών ή και άλλα έργων. Μια σταθερή επιλογή σας είναι να δίνετε χώρο και τόπο στους νέους και όχι καταξιωμένους. Είναι μια μητρική στάση αυτή ή πιστεύετε ότι τα καλύτερα έρχονται από τους νέους ανθρώπους;

Ας ξεκαθαριστεί εξ αρχής πως έφτιαξα το ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ ακριβώς επειδή με ενδιέφερε να εμπλακώ στο δημιουργικό κομμάτι του εγχειρήματος. Καριέρα θεατρικού παραγωγού και επιχειρηματία ούτε έβαλα ούτε θα βάλω ποτέ στο μυαλό μου. Αυτή η εμπλοκή έγινε σταδιακά. Την προκάλεσε η έμπνευση και την επέβαλε η ανάγκη.

Π.χ. το 2010, όταν εισήγαγα στο ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ την καινοτομία της «Θεματικής Ενότητας» ώστε, κάθε χρόνο, το θέατρό μας να έχει ένα στιβαρό και στοχευμένο ρεπερτόριο με βάση έναν συγκεκριμένο θεματικό άξονα, αφού δεν υπήρχε άλλος να το κάνει αμισθί, ανέλαβα την ετήσια έρευνα για την επιλογή του ετήσιου ρεπερτορίου του ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ, μια έρευνα που έφερε για πρώτη φορά στην Ελληνική θεατρική σκηνή δεκάδες έργα και συγγραφείς από όπου γής, τα οποία επέλεξα και των οποίων ανέλαβα την μετάφραση.

Το 2014, όταν εισήγαγα στο ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ την καινοτομία της Χώρας Αναφοράς, με την οποία το ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ κάθε χρόνο επιλέγει και παρουσιάζει μια χώρα θεατρικά παρθένα για το Ελληνικό κοινό, π.χ. Αυστραλία, Νότια Αφρική, Τουρκία, Μαλαισία, Κίνα, Ιαπωνία και, τώρα, Αλγερία, πάλι, ελλείψει άλλου, ανέλαβα αυτή την έρευνα, την επιλογή των χωρών αναφοράς, τον εντοπισμό συγγραφέων και έργων από αυτές τις χώρες και τις μεταφράσεις τους.

Όταν δεν βρέθηκε σκηνοθέτης που να ενδιαφερθεί να σκηνοθετήσει κάποια από αυτά, αν και εξαιρετικά, αυτά τα έργα ανέβηκαν σε ομαδική σκηνοθεσία δική μου και των ηθοποιών τους και νομίζω πως οι παραστάσεις μας αυτές όχι μόνο δεν τα πρόδωσαν, αλλά τα ανέδειξαν όπως τούς άξιζε.

Όταν, αργότερα, ήδη από το 2017, βρέθηκαν κάποια λογοτεχνικά έργα που δεν είχαν διασκευαστεί θεατρικά, ενώ ταίριαζαν πολύ στην εκάστοτε θεματική μας ενότητα, όπως συνέβη με την ΝΑΝΑ του Εμίλ Ζολά ή με το ΑΝΤΙΟ, ΒΕΡΟΛΙΝΟ του Κρίστοφερ Ίσεργουντ, ανέλαβα την θεατρική τους διασκευή. Για το δεύτερο δεν ξέρω ακόμη, πάντως η θεατρική διασκευή για την ΝΑΝΑ βγήκε πολύ καλή κατά κοινή ομολογία.

Η σχέση του ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ με τους νέους είναι αυτό που λέει το όνομά του. Αυτός ο χώρος θέλει να δίνει ΒΗΜΑ σε όσους μπορούν να ΑΓΓΕΙΛΟΥΝ κάτι νέο για το θέατρο, την μουσική και τα εικαστικά. Η επιλογή νέων ανθρώπων δεν οφείλεται σε δική μου μητρική στάση προς αυτούς, αλλά σε αίσθημα οφειλόμενης δικαιοσύνης προς αυτούς με την επίγνωση πως η Ελλάδα έχει πολλούς νέους καλλιτέχνες καλοσπουδασμένους, ταλαντούχους, με σφρίγος, ιδέες και έμπνευση, από τους οποίους δεν λείπει τίποτε άλλο από την ευκαιρία να δείξουν αυτά που ήδη έχουν.

Αυτούς θέλει να βοηθάει το ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ ενθαρρύνοντας, προωθώντας και προβάλλοντας τους ίδιους και την δουλειά τους και, μάλλον, το καταφέρνει πολύ καλά, αν δει κανείς πού βρίσκονται σήμερα πολλοί νέοι καλλιτέχνες όλων των ειδικοτήτων που ξεκίνησαν την σταδιοδρομία τους στο ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ.

Υπάρχει κάποιο έργο στην πορεία αυτών των χρόνων που αγαπήσατε και μια παράσταση που ξεχωρίσατε για δικούς σας λόγους;

Θα πω δύο περιπτώσεις που μένουν πολύ βαθιά στην καρδιά μου:

α) Η παράσταση του έργου ΚΑΘΑΡΣΗ ΤΩΡΑ του Μαλαισιανού ακτιβιστή, πανεπιστημιακού δάσκαλου, δημοσιογράφου, θεατρικού συγγραφέα, ηθοποιού και σκηνοθέτη Kee Thuan Chye, το οποίο εντοπίστηκε την χρονιά που Χώρα Αναφοράς του ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ – ο Θεός ξέρει γιατί- ήταν η Μαλαισία. Το έργο είχε παρουσιαστεί ως πράξη αντίστασης στην χώρα του και η δεύτερη χώρα που το είδε ήταν η Ελλάδα μέσα από το ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ.

β) Η παράσταση του έργου D’ EON του Renny Krupinski, ηθοποιού, σκηνοθέτη, θεατρικού συγγραφέα και…δάσκαλου ξιφομαχίας σε θέατρο και σινεμά, το οποίο εντοπίστηκε στο πλαίσιο της έρευνας έργων για την θεματική ενότητα «Ιστορίες Φύλων». Ήρωάς του ένας άνθρωπος που, πριν την Γαλλική Επανάσταση, έζησε φανερά την μισή του ζωή ως άνδρας και την υπόλοιπη ως γυναίκα. Το έργο είχε μόλις παρουσιαστεί σε παγκόσμια πρώτη στο Μάντσεστερ, πόλη καταγωγής του συγγραφέα του, και η Αθήνα ήταν η δεύτερη πόλη στον κόσμο που το είδε μέσα από το ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ.

Και οι δύο συγγραφείς δεν πίστευαν στα αυτιά τους όταν μία άγνωστή τους κυρία από την Ελλάδα επικοινώνησε μαζί τους για να τούς ζητήσει τα δικαιώματα, ώστε να παρουσιάσει τα έργα τους στην Αθήνα. Και οι δύο ήρθαν οικογενειακώς και με έξοδά τους (!) στις πρεμιέρες. Μάλιστα του Chye τού γιορτάσαμε τα γενέθλια στο ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ με το «Να ζήσεις Chye και χρόνια πολλά» εννοείται στα Ελληνικά. Έκλαψε από συγκίνηση για την έκπληξη, κλάψαμε και εμείς και όλο αυτό ήταν ΔΩΡΟ. Και οι δύο αυτοί συγγραφείς είναι πια αγαπημένοι φίλοι του ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ και επικοινωνούμε τακτικά παρακολουθώντας οι μεν τον βίο και τις δραστηριότητες των δε.

Ποια πιστεύεται ότι είναι η παθογένεια του ελληνικού θεάτρου;

Για να πω την αλήθεια, εγώ δεν βλέπω κάποια ειδική «Παθογένεια» στο Ελληνικό θέατρο. Όπως οπουδήποτε, έτσι και σε αυτόν τον χώρο, υπάρχουν όλων των ειδών άνθρωποι και φαινόμενα. Λόγω της αυτονόητης προβολής του χώρου, τα καλά όσο και τα κακά του φαίνονται περισσότερο και, συχνά, υπερμεγενθύνονται. Δεν ωφελεί να κάνουμε γενικεύσεις. Έτσι κι αλλιώς, όλοι πάντα μπορούμε να επιλέγουμε τους συνεργάτες μας. Ας ελπίσουμε πως, δια του «φιλικού» αποκλεισμού, αλλά και δια του καλού παραδείγματος, θα μπορέσουν να διορθωθούν κάποια κακώς κείμενα. Αν όχι, και πάλι η ζωή συνεχίζεται…

Το κτίριο του θεάτρου βρίσκεται στην οδό Σατωβριάνδου: Δρόμος "ζόρικος", όπου η Πολιτεία δεν δείχνει να έχει πρώτη προτεραιότητα να τον συμμορφώσει και να τον συμμαζέψει. Πως το αντιμετωπίζετε αυτό;

Ναι, η Σατωβριάνδου είναι ένας δρόμος «ζόρικος». Πώς το αντιμετωπίζουμε αυτό; Η απάντηση είναι απλή: Δεν το αντιμετωπίζουμε και ζούμε με αυτό, όπως μπορούμε. Διαπιστώνουμε εδώ και δεκαετίες πως ο Δήμος Αθηναίων, επιτρέποντας να είναι «ζόρικος δρόμος» η Σατωβριάνδου, δηλαδή ο δρόμος πάνω στον οποίο βρίσκεται το πανέμορφο Εθνικό μας Θέατρο και, απέναντι από αυτό, το στολίδι που λέγεται ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ, δηλώνει έμπρακτα και καθαρά πως ΔΕΝ ΤΟΝ ΘΕΛΕΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ. Τέλος! Και ναι μεν εκείνος, αποδεδειγμένα, δεν τον θέλει, όμως ΕΜΕΙΣ και Ο ΚΟΣΜΟΣ, αποδεδειγμένα, τον θέλουμε. Είναι συγκλονιστική η αίσθηση, όταν βλέπουμε καθημερινά πόσο ο κόσμος στέκεται στο πλευρό μας και πόσο ΑΠΟΣΤΡΕΦΕΤΑΙ τον «Δήμο» εξ αιτίας του τρόπου, με τον οποίο «νοιάζεται» για εμάς. Και αυτή τους ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΡΟΦΗ, πλέον, οι δημότες έρχονται ΚΑΙ ΜΑΣ ΤΗΝ ΕΚΦΡΑΖΟΥΝ δυνατά και με κάθε τρόπο. Ο «Δήμος» δεν θα ήξερε πού να κρυφτεί, αν άκουγε αυτά που λένε οι δημότες του για τον «ζόρικο» χαρακτήρα γκέτο που εκείνος δέχεται και επιτρέπει να διατηρεί η οδός Σατωβριάνδου, μία οδός στην καρδιά της πόλης τους και της πρωτεύουσάς μας.

Φέτος ανεβάσατε στην σκηνή τρία πολύ γνωστά στο ευρύ κοινό έργα: «Ανατολικά της Εδέμ», «Υπέροχος Γκάτσμπι», και «Αντίο Βερολίνο».  Τα έργα αυτά τα γνωρίζουμε κυρίως από την μεγάλη οθόνη, έχουμε αγαπήσει, και έχουν γίνει εμβληματικά για την ιστορία της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου. Πείτε μας αν υπάρχει κοινή θεματική σ' αυτά, και με ποιο κριτήριο τα επιλέξατε;

Οι φετινές παραστάσεις των έργων «Ανατολικά της Εδέμ», «Υπέροχος Γκάτσμπι», και «Αντίο Βερολίνο» είναι μέρος της θεματικής ενότητας με τον τίτλο «ΕΝΗΛΙΚΙΩΝΟΜΑΣΤΕ ΜΕ ΚΛΑΣΙΚΟΥΣ». Με αυτές τις φιλόδοξες, πολυπρόσωπες παραγωγές, γιορτάσαμε τα πρώτα δεκαοκτώ δύσκολα, αλλά και δημιουργικά, χρόνια παρουσίας μας στο πολιτιστικό γίγνεσθαι στην καρδιά της πόλης και κερδίσαμε πολλούς νέους φίλους. Αυτά τα έργα επιλέχθηκαν για την διαχρονική αξία τους, για τις ευκαιρίες που δίνουν σε ηθοποιούς για καταπληκτικούς ρόλους, αλλά, κυρίως, γιατί το ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ πίστευε και πιστεύει πως οι μεγάλοι συγγραφείς και τα μεγάλα έργα φωτίζουν τις ζωές μας, διδάσκουν με το παράδειγμά τους και μάς κάνουν καλύτερους ανθρώπους. Όλα αυτά τα έργα έχουν αποτελέσει μεγάλες κινηματογραφικές επιτυχίες, όμως, το ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ, σε αυτά, αναζήτησε την ψυχή και την ουσία τους μακριά από κινηματογραφικές μεγαλοστομίες.


«Υπέροχος Γκάτσμπι» ολοκληρώνεται στις 9 Απριλίου

Αν μου επιτρέπετε θα σας δώσω έναν χαρακτηρισμό. Είστε ένας μοναχικός θεατρικός ορειβάτης...Επιχειρείτε θεατρικά χωρίς να μπλέκεστε με το ευρύτερο θεατρικό σύστημα να ανεβαίνετε σε μια ψηλή κορφή. Θέμα χαρακτήρα ή επιλογή ζωής;

Ευχαριστώ για τον χαρακτηρισμό του «μοναχικού θεατρικού ορειβάτη» που μού αποδόθηκε από την ερώτηση. Μιλώντας κυριολεκτικά, ναι, συμβαίνει πράγματι, να μού αρέσουν τα βουνά και οι αναβάσεις. Ωστόσο, πιστεύω πως ο χαρακτηρισμός του «μοναχικού» και του «ορειβάτη» ταιριάζει περισσότερο στο ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ. Το να υπάρχει αυτός ο μικρούλης πολιτιστικός χώρος επί τόσα χρόνια μέσα σε μία θεατρική πραγματικότητα που την γνωρίζουμε, με τις ιδιαιτερότητες και τις δυσκολίες που γνωρίζουμε, όμως προστατεύοντας και περιφρουρώντας σταθερά και με πείσμα τον ζωτικό του χώρο, είναι σίγουρα θέμα επιλογής. Είναι γεγονός πως η θεατρική πραγματικότητα, στην οποία -εκ των πραγμάτων- το ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ υπάγεται και ανήκει, χαρακτηρίζεται από πολύ θόρυβο και πολλούς περισπασμούς. Το ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ έχει μια στόχευση και την υπηρετεί ασκητικά συνεχώς και αδιαλείπτως από το 2005, δηλαδή επί δέκα οκτώ χρόνια. Ασκητισμός και πολυκοσμία δεν ταιριάζουν.


Το «Αντίο Βερολίνο» παίζεται έως τα τέλη του Μάη

Το «Αντίο Βερολίνο» μόλις ανέβηκε στην σκηνή του θεάτρου. Τι μας λέει εδώ ο Ισεργουντ;

Το «Αντίο Βερολίνο» είναι μια ομότιτλη συλλογή διηγημάτων του Christopher Isherwood. Σε αυτά βασίστηκε η ταινία «Καμπαρέ» των οκτώ Όσκαρ. Εμείς, στην παράστασή μας, βασισμένοι σε αυτά τα ίδια διηγήματα, δουλέψαμε πάνω σε μία δική μας ενοποίησή τους σε θεατρική διασκευή με στόχο να δείξουμε την καταγραφή -από ένα ανεξάρτητο και αντικειμενικό συγγραφικό μάτι- των ιστοριών κάποιων καθημερινών ανθρώπων στο Βερολίνο της δεκαετίας του 30. Σε μια πόλη στην καρδιά της Ευρώπης, η οποία, έχοντας στην πρόσοψή της την ξενοιασιά και την ανεμελιά, στην πίσω αυλή της φυτεύει τον σπόρο και ποτίζει τον βλαστό μίας παγκόσμιας συμφοράς. Υπό την συστηματική αδιαφορία, αφέλεια και αμέλεια (στην ουσία συνενοχή) κάποιων, τους οποίους έχει πλέον καταγράψει η ιστορία.

Υπάρχει κάποια συμβουλή η προτροπή που δεν ξεχνάτε ποτέ στη ζωή σας;

Συμβουλή ή προτροπή δεν έχω. Έχω όμως ένα συμπέρασμα ζωής, το οποίο μπορώ να μοιραστώ: Τίποτα δεν χάθηκε, αν δεν έχει ήδη χαθεί. Στην φράση δεν βάζω εισαγωγικά, γιατί είναι προσωπική πεποίθηση και δεν έχει ειπωθεί από κάποιον άλλο.


«Ανατολικά της Εδέμ», έως τα τέλη του Μάη

Πως φαντάζεστε το Αγγέλων Βήμα μετά από δέκα χρόνια;

Σε δέκα χρόνια; Ας δοκιμάσω να απαντήσω:
Υπό την ρητή προϋπόθεση πως, μέχρι τότε, ο Δήμος Αθηναίων - θα έχει κατορθώσει να βρει την λύση που «αναζητά» από το 2008 στο πρόβλημα της διαχείρισης τοξικομανών και χυδαία εκπορνευόμενων ανθρώπων μέσα στην καρδιά της πόλης και θα έχει εφαρμόσει την λύση που θα έχει βρει είκοσι πέντε χρόνια μετά και θα έχει μεταφέρει εκεί που θα έχει καταλήξει πως επιβάλλεται να μεταφέρει, να περιθάλψει και να διαχειριστεί τα περιφερόμενα κουφάρια τοξικομανών και χυδαία εκπορνευόμενων ανθρώπων και θα έχει ξεδοντιάσει ολόκληρο το πλέγμα των εγκληματιών, οι οποίοι πλαισιώνουν τα εν λόγω κουφάρια υπό τις ευλογίες και την ανοχή του (του Δήμου Αθηναίων, κινώντας κάθε είδους διατυπούμενες και μη υποψίες για τους λόγους αυτής της ευλογίας και ανοχής) με προφανώς ποινικά κολάσιμη συνενοχή του και αστικά καταλογιστέα ευθύνη του.



Αλλά και υπό την ρητή προϋπόθεση πως θα εξακολουθώ να ζω και να εργάζομαι και εγώ, διότι στον ορίζοντα δεν φαίνεται άλλο ΑΓΓΕΛΩΝ Β-Λ-ΗΜΑ. Το ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ θα εξακολουθεί να επιβάλλεται και να χαράζει γραμμές και δρόμους με διαρκή γνώμονα τις αναλλοίωτες αξίες του, με τις άξιες επιλογές του και με τις λαμπρές συνεργασίες του και όχι με «μπόι» ή με φωνασκίες. Θα εξακολουθεί να είναι ένα λουλουδάκι που η μυρωδιά του θα είναι ακόμα πιο δυνατή και θα απλώνεται ακόμα πιο μακριά χωρίς να την νοθεύουν οσμές ούρων, εμετών και κοπράνων.