Η Δέσποινα Γερουλάνου, που έφυγε απρόσμενα από τη ζωή προκαλώντας βαθιά θλίψη σε όλους όσους τη γνώρισαν και συνεργάστηκαν μαζί της ήταν μια γυναίκα απείρως καλλιεργημένη, ευγενής και τολμηρή. Ταύτισε τη ζωή της με τον Μουσείο Μπενάκη, καθώς ήταν και ίδια απόγονος των Μπενάκηδων, κόρη του Μαρίνου Γερουλάνου και της Αιμιλίας Γερουλάνου-Καλλιγά, η οποία ήταν εγγονή του Αντώνη Μπενάκη.
Έχοντας δει το τελευταίο της μεγάλο εγχείρημα, τη διοργάνωση «Ελευσίς 2023 – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» της οποίας ήταν Πρόεδρος, να εκκινεί εντυπωσιακά και έχοντας αφήσει ανεξίτηλη την υπογραφή της στο Μουσείο Μπενάκη, η Δέσποινα Γερουλάνου υπήρξε για πολλές δεκαετίες η ήρεμη δύναμη στο εγχώριο πολιτιστικό γίγνεσθαι.
Ήταν το ένα από τα τρία παιδιά του Μαρίνου Γερουλάνου και της αρχαιολόγου – βυζαντινολόγου Αιμιλίας Γερουλάνου-Καλλιγά, εγγονής του Αντώνη Μπενάκη, ο οποίος υπήρξε υφυπουργός Οικονομικών του Ελευθερίου Βενιζέλου και ιδρυτής του Μουσείου Μπενάκη. Τα αδέλφια της, είναι η Ειρήνη Γερουλάνου, ο Παύλος Γερουλάνος, πρώην Υπουργός Πολιτισμού του ΠΑΣΟΚ και πρώην υποψήφιος Δήμαρχος Αθηναίων και η Μαρίνα Γερουλάνου.
Οι γιαγιάδες της
Σημαντική επιρροή πάνω της άσκησε η μητέρα της, αλλά και οι δύο γιαγιάδες της με οποίες μεγάλωσε. Η γιαγιά Γερουλάνου, από την οποία και πήρε το όνομά της, ζούσε με τον γεωπόνο σύζυγό της σε ένα κτήμα στην Αργυρούπολη, ήταν εξαιρετική μαγείρισσα, με ταλέντο στις χειροτεχνίες και αγάπη για φύση. Η γιαγιά Ειρήνη Καλλιγά, από την άλλη πλευρά, ήταν ιδιαίτερα δυναμική και δραστήρια, ανεξάρτητη, ενδιαφερόταν για την πολιτική αλλά και η γυναίκα που ίδρυσε το Σώμα Ελληνίδων Οδηγών.
Η ζωή της
Η Δέσποινα Γερουλάνου σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν. Εργάστηκε στο θέατρο και τον κινηματογράφο από το 1983 έως το 1990. Παρακολούθησε επίσης μαθήματα ζωγραφικής, γλυπτικής και κοσμημάτων στο Παρίσι και το 1992 οργάνωσε την πρώτη της ατομική έκθεση κοσμημάτων στην Αθήνα. Ακολούθησαν περισσότερες ατομικές και ομαδικές εκθέσεις.
Το θέατρο και ο κινηματογράφος
Η Δέσποινα Γερουλάνου μετά τις σπουδές της ασχολήθηκε με το θέατρο όταν ο σπουδαίος Δημήτρης Χορν, φίλος της οικογένειάς της, τής πρότεινε να παίξει μαζί του στην παράσταση «Αρχιμάστορας Σόλνες», σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού. Παρότι δεν είχε περάσει ποτέ ως τότε ως ιδέα από το μυαλό της να ασχοληθεί με την υποκριτική, κατάφερε να γίνει μια σπουδαία ηθοποιός.
Και κάπως έτσι ξεκίνησε το ταξίδι της στον χώρο του θεάτρου και του κινηματογράφου, μια εμπειρία που οδήγησε τα βήματά της στη δραματική σχολή του Καρόλου Κουν για να παίξει, λίγο αργότερα, στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, στις «Θεσμοφοριάζουσες» του Αριστοφάνη, συμμετέχοντας στον Χορό, αλλά και στον κινηματογράφο, στο «Ταξίδι στα Κύθηρα» του Θόδωρου Αγγελόπουλου.
Ο γάμος και η υιοθεσία
Στη συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα σχεδίου, γλυπτικής και κοσμήματος στο Παρίσι. Τότε ήταν που γνώρισε, ερωτεύθηκε και παντρεύτηκε τον σύζυγό της Ανδρέα. Το πρώτο χτύπημα για το ζευγάρι ήταν η απώλεια του πρώτου τους παιδιού η οποία τούς κόστισε πολύ. Παρόλα αυτά δεν το βάζουν κάτω και παίρνουν την απόφαση να στραφούν στην ιερή πράξη της υιοθεσίας. Μετά από αρκετό καιρό, κατάφεραν τελικά να κρατήσουν στην αγκαλιά τους, όχι ένα αλλά δύο παιδάκια, ένα αγόρι και ένα κορίτσι, τον Σωτήρη και την Αιμιλία.
Η ευτυχία τους όμως θα σκιαστεί από ένα ακόμη απροσδόκητο γεγονός, την διάγνωση της Αιμιλίας με αυτισμό. Δεδομένου ότι την εποχή εκείνη ο αυτισμός αποτελεί ένα πεδίο σχεδόν άγνωστα για τα ελληνικά ιατρικά δεδομένα η οικογένεια φεύγει στην Αμερική. Τα δυο επόμενα χρόνια θα είναι εξαιρετικά δύσκολα. Προτεραιότητά και βασικός στόχος τους ήταν να βοηθήσουν το παιδί τους να γίνει όσο πιο λειτουργικό γίνεται. Με την αγάπη τους, την υποστήριξή τους και τις προσπάθειές τους έκαναν τα πάντα ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής της Αιμιλίας. Ένας αγώνας που τούς έφερε σε επαφή και με άλλους γονείς που αντιμετώπιζαν παρόμοιες καταστάσεις.
Το έργο της στο Μουσείο Μπενάκη
Όταν το 1994 η Δέσποινα Γερουλάνου ανέλαβε το Πωλητήριο του Μουσείο Μπενάκη, έπεσε πάνω του με όλες τις δυνάμεις και μεγαλούργησε. Ήρθε σε επαφή με νέους σχεδιαστές και τεχνίτες και σταδιακά οι προθήκες άρχισαν να γεμίζουν με καλαίσθητα, πρωτότυπα και υψηλής ποιότητα αντικείμενα τα οποία εντυπωσίαζαν τους επισκέπτες. Τα έσοδα εκτοξεύθηκαν ενώ δημιουργήθηκε παράλληλα μια νέα τάση, αυτή των δώρων τέχνης.
Η απώλεια του συζύγου της
Το 2018 ερχεται αντιμέτωπη με το σκληρή απώλεια του συζύγου της, και λίγο αργότερα ενημερώνεται ότι πάσχει από ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση, μια αυτοάνοση ασθένεια που κατέστησε τον οργανισμό της ιδιαίτερα ευάλωτο.
Ούτε αυτή τη φορά όμως το έβαλε κάτω. Όταν έγινε γνωστό πως ανέλαβε τη θέση της Προέδρου στο Δ.Σ της Ελευσίνας Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, σε μια περίοδο που η προετοιμασία είχε μείνει πολύ πίσω λόγω της πανδημίας, πολλοί είναι εκείνοι που τήν προειδοποίησαν πως το ρίσκο που αναλαμβάνει είναι τεράστιο. Εκείνη όμως δεν φοβήθηκε ούτε το ρίσκο, ούτε την πολλή δουλειά. Ήταν αποφασισμένη να υπηρετήσει ένα μεγάλο όραμα.
Σε στενή συνεργασία με τον καλλιτεχνικό διευθυντή της διοργάνωσης, Μιχαήλ Μαρμαρινό, κατάφερε να στήσει μια μεγάλη γιορτή πολιτισμού, που να συνδυάζει, την παράδοση με τη σύγχρονη τέχνη,
Συλλυπήτηρια από την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη
«Είναι πραγματικά οδυνηρή η απώλεια της Δέσποινας Γερουλάνου, μιας φίλης, μιας γυναίκας δραστήριας, που μαγνήτιζε τον συνομιλητή της με την παιδεία, την ευγένεια και την ευφυία της. Η Δέσποινα τίμησε τη μεγάλη της οικογενειακή παράδοση, ως απόγονος της οικογένειας Μπενάκη και ασχολήθηκε με τον Πολιτισμό σε ένα πλήθος δραστηριοτήτων και από πολλές θέσεις, πάντοτε με πάθος, ορμή, νέες ιδέες, ευρηματικότητα και αποτελεσματικότητα. Οι σπουδές της στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ και στο Θέατρο Τέχνης, τα μαθήματα ζωγραφικής, γλυπτικής και κοσμήματος, διεύρυναν ακόμη περισσότερο τους ανοιχτούς ορίζοντες που απέκτησε μεγαλώνοντας σε ένα περιβάλλον, όπου τα γράμματα, οι τέχνες, η αγάπη για τις συλλογές και την παράδοση, είχαν πάντοτε κεντρικό ρόλο. Η συνεισφορά της στο εκθεσιακό πρόγραμμα του Μουσείου Μπενάκη, στον τρόπο, με τον οποίο ανανεώθηκε ο σχεδιασμός των εκθέσεων, ήταν καθοριστική. Εξέφρασε τη δοτικότητα που τη χαρακτήριζε ως προσωπικότητα, αναλαμβάνοντας μια εξαιρετικά δύσκολη θέση, τη θέση του Προέδρου του Δ.Σ. της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, και υπερέβαλε εαυτήν, ώστε η Ελευσίνα να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του θεσμού. Δούλεψε σκληρά, αντιμετώπισε προβλήματα και προκλήσεις, έδωσε λύσεις. Δε θα ξεχάσω ποτέ τη συνεργασία μας. Της χρωστάμε ένα μεγάλο ευχαριστώ για όλα όσα κατάφερε. Την ευχαριστώ για τη φιλία της και για όλα όσα μας προσέφερε. Βαθιά συλλυπητήρια στην οικογένειά της, στην Αιμιλία, τον Παύλο, την Ειρήνη, τη Μαρίνα και στους πολλούς της φίλους»
Συλλυπητήρια από τον Υφυπουργό Πολιτισμού Νικόλα Γιατρομανωλάκη
«Με συντριβή αναγκαζόμαστε σήμερα να αποχαιρετήσουμε την Δέσποινα. Την δημιουργική, δυναμική, αστεία, υπερδραστήρια, γοητευτική Δέσποινα που δεν δίστασε ούτε λεπτό να πει το ναι στην τεράστια πρόκληση της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ελευσίνας, που πάντοτε έβαζε το μουσείο Μπενάκη, την Πολιτιστική, τους φίλους της πάνω από την υγεία της. Η Δέσποινα ήταν μια δύναμη της φύσης και αυτό το κάνει ακόμα πιο αδιανόητο ότι χάθηκε τόσο πρόωρα, αφήνοντας πίσω ένα τεράστιο κενό. Τα βαθιά μου συλλυπητήρια στην οικογένεια της και σε όλους της τους φίλους. Ήταν τιμή μου που συνεργάστηκα μαζί της».
Η ανακοίνωση του ΠΑΣΟΚ
Η Ελλάδα έχασε έναν άνθρωπο, που υπηρέτησε με αφοσίωση τον ελληνικό πολιτισμό για πάρα πολλά χρόνια, τη Δέσποινα Γερουλάνου. Με πολύπλευρες σπουδές στη Φιλοσοφική Σχολή Θεσσαλονίκης, το Θέατρο Τέχνης, τη ζωγραφική, τη γλυπτική και το σχεδιασμό κοσμημάτων, αλλά και αντλώντας αγάπη για τα γράμματα και τις τέχνες από την οικογενειακή της παράδοση, δισεγγονή του Αντώνη Μπενάκη, διαμόρφωσε μια προσωπικότητα, που συνέβαλε σημαντικά στη γνώση για το πώς μπορούμε να διαχειριζόμαστε και να αξιοποιούμε την πολιτιστική μας κληρονομιά.
Η Δέσποινα Γερουλάνου είχε ταυτίσει τη ζωή της με την πορεία του Μουσείου Μπενάκη, ανανεώνοντας και εκσυγχρονίζοντας υποδειγματικά το εκθεσιακό του πρόγραμμα, ενώ τα τελευταία χρόνια είχε αγκαλιάσει το project Ελευσίνα 2003 -Πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, κατέχοντας και τη θέση του Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου του αντίστοιχου Οργανισμού.
Το ΠΑΣΟΚ - Κίνημα Αλλαγής εκφράζει τα ειλικρινή του συλλυπητήρια στον σύντροφο και αδερφό της Παύλο Γερουλάνο, στην οικογένεια και τους φίλους της.
Το μήνυμα του Μουσείου Μπενάκη
Η Διοικητική Επιτροπή και το προσωπικό του Μουσείου Μπενάκη εκφράζουν τη βαθύτατή τους οδύνη για την απώλεια της Δέσποινας Γερουλάνου, μέλους της Διοικητικής Επιτροπής του Ιδρύματος. Για περισσότερα από τριάντα χρόνια σφράγισε με την προσφορά της την πορεία και το έργο του Μουσείου, αγγίζοντας με την ακαταπόνητη εργατικότητά της και το κοινωνικό της έργο πολλούς συνανθρώπους μας. Ως δημιουργική δύναμη των Πωλητηρίων του Μουσείου, στήριξε τεχνίτες και δημιουργούς του ελλαδικού χώρου. Οι γνώσεις και η αισθητική της βοήθησαν να μείνουν ζωντανές πολλές παραδοσιακές τεχνικές.
Το φως της παρουσίας της, το χαμόγελο και η βαθιά ανθρωπιά της αφήνουν ένα ξεχωριστό αποτύπωμα στο Μουσείο και μένουν ανεξίτηλα στη μνήμη όλων όσοι την γνώρισαν και σε κάθε μέλος της οικογένειας του Μουσείου Μπενάκη.
